به گزارش ایرنا، انتقال خون و فرآورده‌های آن نجات دهنده زندگی بسیاری از بیماران است و همه روزه در سراسر جهان بسیاری از افراد به خون و فرآورده های خونی سالم نیاز پیدا می کنند.
نیاز به خون در حوادث و سوانحی از قبیل تصادفات رانندگی، سوختگی‌ها و اعمال جراحی محسوس‌تر است و حتی بعضی از افراد مانند بیماران تالاسمی ماژور یا هموفیلی برای ادامه زندگی خود به دریافت منظم خون یا محصولات آن نیازمند هستند و این موضوع از اهمیت انتقال خون حکایت دارد.
انتقال خون استان زنجان در سال های اخیر توانسته با جذب داوطلبان اهداکننده خون و برنامه ریزی های مناسب، عملکرد بهتری داشته باشد و رتبه های کشوری را کسب نماید.
به همین بهانه خبرنگار ایرنا با دکتر سیامک اسدی مدیرکل انتقال خون استان زنجان درباره فعالیت های پیش رو با توجه به تقارن تعطیلات نوروز با ماه مبارک رمضان گفت و گو کرده است.
ایرنا: تقارن عید نوروز با ماه مبارک رمضان در انتقال خون چه تاثیری دارد؟
ماه مبارک رمضان و عید نوروز بر میزان مراجعات اهداکنندگان خون تاثیر فراوانی دارد و از آن سو افزایش عمل های جراحی، تصادفات و حوادث آخر سال مصرف فرآورده های خونی را افزایش می دهد.
با این وجود ما نگران تقارن ماه مبارک رمضان و تعطیلات نوروز و کمبود فرآورده های خونی نیستیم و به تجربه و مهارت کارکنان انتقال خون برای مدیریت این شرایط و همراهی و اعتماد اهداکنندگان به سازمان ایمان داریم آنچنانکه در اوج همه گیری کووید ۱۹ که مردم برای خروج از خانه محدودیت داشتند، یک مورد کمبود فراورده خونی در استان گزارش نشد.
ایرنا: در سال جاری کارنامه اداره کل انتقال خون استان را چگونه ارزیابی می کنید؟
از ابتدای سال جاری تاکنون ۳۵ هزار واحد فرآورده خونی در بیمارستان های استان مصرف شده که این میزان، مصرف عادی بیمارستان های استان است.
خوشبختانه حادثه و رویداد غیر عادی مانند زلزله و عملیات تروریستی وجود نداشته است.
به رغم اینکه نیروی انسانی و اعتبارات ما افزایش نداشته ولی در سال گذشته ۱۰ درصد و در سال جاری بیش از هفت درصد رشد اهدای خون را در استان زنجان شاهد بودیم که در مجموع طی ۲ سال اخیر میزان اهدای خون استان زنجان بیش از ۱۷ درصد رشد داشته است.
میانگین رشد اهدای خون در کل کشور در سال جاری پنج درصد بوده است.
ما امسال علاوه بر تامین ۱۰۰ درصد نیاز استان، ۶ هزار و ۳۰۰ واحد گلبول قرمز متراکم و گلبول قرمز کم لکوسیت را به استان های دیگر ارسال کرده ایم.
البته مجددا تاکید می کنم گزارش کمیت باید با گزارش کیفیت همراه باشد که در این راستا واحدهای تضمین کیفیت، کنترل کیفی و کیو پی بر تمام فرآیندهای فنی انتقال خون نظارت دارند.
عملکرد انتقال خون زنجان در سال های گذشته همواره مورد تایید و تحسین بازرسان کره جنوبی، روسیه، بلاروس و بازرسان وزارت بهداشت اتریش از نظر رعایت اصول اصول جی ام پی بوده است.
این مهم به کمک همکاران جوان، پرتلاش و باسواد انتقال خون و به پشتوانه اهداکنندگان زنجانی به دست آمده است.
ایرنا: چرا این روزها سخن از کمبود خون است؟
این موضوع در رسانه ها به صورت دقیق و حرفه ای مطرح نمی شود چون در حال حاضر هیچگونه کمبودی وجودی ندارد.
هدف ما از دعوت مردم برای اهدای خون حفظ ذخایر خونی در سطح مطلوب است چون در ماه رمضان به خاطر روزه داری مراجعه کم می شود و بخشی از جامعه هدف، اهدای خون را به بعد از ماه مبارک موکول می کنند و در تعطیلات عید نوروز هم به دلیل اینکه مردم مشغول دید و بازدید و مسافرت هستند کمتر فرصت اهدای خون پیدا می شود.
از طرف دیگر به خاطر افزایش تصادفات جاده ای به طور معمول مصرف فرآورده های خون افزایش پیدا می کند.
امسال ماه رمضان و عید نوروز تلاقی دارند و طبیعی است که ما پیش بینی های لازم را داشته باشیم؛ در همین روزهای پایانی سال برخی عمل های جراحی الکتیو از جمله عمل های زیبایی افزایش پیدا می کند و به همین خاطر در اسفند ماه مصرف فراورده های خونی بالا بوده است.
ایرنا: مصرف فرآورده های خونی چگونه مورد نظارت قرار می گیرد؟
همکاران آموزش دیده ما هر سال ۲ مرتبه بانک خون بیمارستان ها و بخش های مصرف کننده را بر اساس چک لیست های استاندارد ممیزی می کنند و نتیجه آن به مسئولین دانشگاه و سازمان مرکزی جهت انجام اقدامات اصلاحی ارسال می شود.
امروزه هموویژلانس و مدیریت مصرف فرآورده های خونی(Patient Blood Management) در مراکز درمانی از مباحث روز دنیاست و خوشبختانه همکاران بالینی به این مهم توجه دارند و با همراهی و همکاری کارشناسان انتقال خون و کارکنان بانک خون بیمارستان ها به خصوص بیمارستان آیت الله موسوی و ولی عصر موفقیت‌های زیادی در این زمینه حاصل شده است و بیمارستان الغدیر هم پیشرفت های خوبی در این موارد داشته است.
خوشبختانه امسال عمده تولید گلبول قرمز متراکم به صورت کم لکوسیت بوده و برای کاهش عوارض، مصرف بهینه و جلوگیری از هدر رفت خون برای نخستین بار کیسه های مخصوص اطفال هم وارد چرخه انقال خون شد و همکاران بخش اطفال بیمارستان موسوی برای استقرار فرآیندهای جدید همکاری مناسبی داشته اند.
ایرنا: عوامل تأثیر گذار در مراجعه مردم برای اهدای خون چیست؟
نیاز به خون و فرآوردهای خونی یک نیاز همیشگی است و منحصر به زمان خاصی از سال نیست ولی مناسبت‌های ملی و مذهبی، سرمای هوا، ترافیک شهری، روند پیری جمعیت و آلودگی هوا بر مراجعه اهداکنندگان تاثیر گذار است.
این عوامل ممکن است موجب افزایش یا کاهش مراجعه شود به همین دلیل، شبکه ملی خون رسانی برای تنظیم و کنترل آثار این عواملی طبیعی و غیر طبیعی به وجود آمده که هم باعث کاهش ضایعات به دلیل سپری شدن تاریخ انقضای فرآورده ها می شود و هم سطح دسترسی را گسترش می دهد.
فعالیت های انتقال خون تحت تأثیر مناسبت‌های تقویم قمری و شمسی است و برای برنامه ریزی و حضور در محل کار از هر دو تقویم استفاده می کنیم البته تنظیمات تجهیزات اصلی و نرم افزارها و در نتیجه لیبل فرآورده ها با تقویم میلادی است.
ماه محرم مناسبتی است که در آن مردم نذر می کنند اهدای خون داشته باشند و این فرصت را در اختیار انتقال خون قرار می دهند که از فرآورده های خونی آنها به نحو اصولی در نظام درمانی استفاده شود.
ایرنا: چند درصد فراورده ها از اهدای مستمر به دست می آید؟
سازمان انتقال خون با تلاش های پروفسور علا زمانی در کشور تأسیس شد که رسماً مافیای خون فروشی در کشور پا گرفته بود.
از زمان تأسیس سازمان بساط دلالی و خرید و فروش خون در کشور جمع شد و به مرور زمان حتی "اهدای جایگزین" هم کنار گذاشته شد و ایران با سربلندی به جمع کشورهای دارای اهدای صد درصد داوطلبانه پیوست و امروزه بیش از ۵۰ درصد فرآورده ها از اهدای مستمر به دست می آید.
از نظر سازمان جهانی بهداشت، انجمن بین المللی انتقال خون و صلیب سرخ جهانی بهترین نوع اهدای خون و فرآورده های آن اعم از خون کامل، پلاکت و پلاسما، اهدای داوطلبانه و بدون چشمداشت مادی است.
اگر غیر از این باشد برخی افراد ممکن است به خاطر مسایل مالی، رفتارهای مخاطره آمیز و بیماریهای خود را از پزشک پنهان کنند و در نتیجه سلامت خودشان و یا سلامت بیماران نیازمند خون با خطر جدی مواجه شود.
با وجود توسعه روش های آزمایشگاهی به دلیل وجود پدیده Window Period هنوز صداقت اهداکننده پایه خدمات انتقال خون در دنیاست.
از زمان جنگ هشت ساله، اهدای خون به یکی از نمادهای اصلی ایثار و نوع دوستی تبدیل شده و تداوم این فرهنگ را در همه روزهای سال و تبلور آن را در روزهای تاسوعا و عاشورا و شب های قدر می بینیم و با داشتن اهداکنندگان سالم و سخاتمند نگران هیچ بحرانی نیستیم.