گروه جامعه ایرنا - بیمه خدمات درمانی یکی از بیمه‌های درمانی پایه است که زیر مجموعه وزارت تعاون، کار و رفاه امور اجتماعی قرار دارد. این طرح در طی تصویب قانون «بیمه همگانی» در سال ۱۳۷۳ تاسیس شده است. هدف اصلی این بیمه نامه، تحت پوشش قراردادن همه اقشار جامعه است، تا در صورت بروز بیماری دغدغه هزینه‌های درمان کمتر شود. اهمیت وجود این بیمه برای مردم، کمتر از مسکن و اشتغال نیست. این مصوبه با اینکه جزو وظایف اصلی دولت‌ها در حوزه درمان بود اما به سرانجام نمی‌رسید.
در دولت روحانی، طرح تحول سلامت که بحث بیمه‌ها (چه رایگان شدن و چه گستردگی پوشش بیمه‌ها) در آن مطرح بود، در سال ۹۳ روی کار آمد. اما طولی نکشید که در سال ۹۷ وزیر بهداشت با استعفای خود به شکست غیر رسمی آن اذعان کرد؛ بسیاری از مخالفان دلیل شکست این طرح را عدم انتقاد پذیری دولت، پزشک‌محور و درمان‌محور بودن آن می دانستند.
اما اقدامی نزدیک به این طرح در دولت شهید رئیسی اتفاق افتاد؛ از اوایل دولت آقای رئیسی زمزمه‌ای از تصمیم‌گیری دولت برای رایگان شدن بیمه‌ها همراه با دهک‌بندی به گوش می‌رسید. در اواخر ۱۴۰۱ لایحه‌ای تنظیم شد تا سازمان بیمه سلامت در فروردین هر سال، افراد فاقد بیمه پایه از سه دهک پایین درآمدی را شناسایی و تحت پوشش بیمه رایگان قرار دهد.
دو دهک به این سه دهک در اوایل سال ۱۴۰۳ اضافه شد و همچنین افراد بهزیستی نیز تحت پوشش این بیمه رایگان قرار گرفتند که تعداد این افراد به حدود ۳۳ میلیون نفر رسید.
همچنین رایگان شدن درمان ۱۱ میلیون کودک زیر ۷ سال در مراکز دولتی، بیمه فراگیر برای دانشجویان، زنان خانه‌دار و دختران، تقبل تمام هرینه‌های ناباروری برای نخستین بار در جهان که تا سال ۱۴۰۳ یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از این خدمت بهره بردند و رایگان شدن هزینه‌های دارویی بیماران صعب العلاج در طی ۳ سال در این دولت اتفاق افتاد.
پایان ناخوش طرح تحول سلامت در دولت روحانی
از ابتدای دولت یازدهم در حوزه سلامت، اقدام مهمی به نام طرح تحول سلامت در بیمارستان‌ها به اجرا درآمد. این طرح با سه رویکرد حفاظت مالی از مردم، ایجاد عدالت در دسترسی به خدمات سلامت و نیز ارتقای کیفیت خدمات اجرا می‌شد. در سال‌های نخستین اجرای طرح با رضایت مردم مواجه بود؛ اما با گذشت زمان زمزمه‌هایی از عدم اجرایی شدن این طرح در سال ۹۵ به گوش می رسید که در سال ۹۷ با استعفای سیدحسن قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت وقت، خود به صورت غیر رسمی مهر تایید شکست این طرح را زد.
همچنین اظهارات نمکی (وزیر بهداشتی دوم دولت روحانی) به نقایص طرح تحول در زمان رای اعتماد خود، دومین اعتراف شکست طرح بود. این اعتراف‌ها به همین جا متوقف نشد؛ در گفت‌وگویی احمد میدری معاون رفاه اجتماعی وزیر اسبق تعاون، کار و رفاه اجتماعی در سال ۹۸ اعلام کرد: طرح تحول سلامت با شکست مواجه شده است.
وی در همان سال گفت: «روحانی دید هر چقدر پول به بخش بهداشت می‌برد باز هم کم می‌آید و وعده‌هایی داده که محقق نمی‌شود. رئیس‌جمهور به وزارت بهداشت و وزارت رفاه اعتماد کرد. آنها گفتند این پول را به بخش بهداشت بدهید، اما نتیجه چه شد؟ بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها، همه از دولت طلبکار شدند. وضعیت درمان هم به شرایط قبل از آقای روحانی برگشت.»
چرا طرح تحول سلامت شکست خورد؟
معاون وزیر کار و رفاه اجتماعی وقت آن زمان گفته بود: «طرح تحول سلامت شکست خورد آن هم با وجود اینکه درآمد یارانه‌ها را جذب خود کرده بود. باید ببینیم چرا طرح تحول سلامت شکست خورد. ما گفتیم که با ۱۲ هزار میلیارد تومان می‌توانیم دغدغه سلامت مردم ایران را حل کنیم اما چه اتفاقی افتاد؟ این پول را در میان طبقه ممتاز پزشکان تزریق کردیم و هم از جیب مردم و هم از جیب بخش عمومی پرداخت کردیم اما نتوانستیم تحولی ایجاد کنیم.»
در این‌باره اکبر شوکت عضو هیات امنای سازمان تامین اجتماعی طی گفت‌وگویی گفته بود: «بلایی که قاضی زاده هاشمی وزیر بهداشت دولت روحانی با اجرای طرح تحول سلامت بر سر دولت، مردم و تأمین اجتماعی آورد، هیچکس تاکنون انجام نداده بود. در گذشته عملی که ۱۰۰ هزار تومان بود، ۱۰ درصدش را معادل ۱۰ هزار تومان مردم پرداخت می‌کردند اما با اجرایی شدن طرح تحول، قیمت همان عمل به ۵۰۰ هزار تومان رسید که مردم باید ۲۵ هزار تومان را پرداخت کنند. در ابتدا قرار بود با اجرای طرح تحول سلامت، نظام ارجاع و پزشک خانواده اجرایی شود، که متأسفانه هر دوی این طرح‌ها به فراموشی سپرده شد و فقط اشرافی‌گری پزشکان باقی ماند.»
این درحالی بود که در آن دوران زمانی که از قاضی زاده هاشمی درباره بیمه‌ها از او سوال می‌کردند، او می‌گفت: «از صحبت در خصوص بیمه ها خسته شدم و افرادی در این قضیه تصمیم بگیرند که باید در این باره تصمیمی بگیرند.» از دلایل شکست طرح تحول سلامت می‌توان به بی‌توجهی به قانون بالادستی و سیاست‌های کلی سلامت، درمان‌محوری به جای توجه به پیشگیری، پزشک‌محوری به جای خدمات‌محوری اشاره کرد.
رایگان شدن سلامت بالاخره اتفاق افتاد
نظام سلامت در آغاز کار دولت سیزدهم، با یک بدهی مواجه شد که از دولت قبل باقی مانده بود و دولت روحانی به علت ناتوانی در فروش نفت و کاهش شدید درآمدهای نفتی، به استقراض‌های گسترده روی آورد تا کسری بودجه خود را رفع کند. ارقام سنگینی از بانک مرکزی استقراض کرد و تعهداتش را به پیمانکاران، شرکت‌ها و تامین اجتماعی پرداخت نکرد و دولت سیزدهم این بدهی را متحمل شد.
شهید رئیسی از همان اول گفت که ما به هیچ عنوان سفره و اقتصاد مردم را به مذاکرات پیوند نمی‌زنیم. این فقط شعار نبود بلکه در کارهای اجرایی دولتش نیز قابل مشاهده بود.
دولت شهید رئیسی با دهک بندی، باعث نظم در نظام تامین بیمه شد. طبق گزارشات محمد مخبر معاون اول رئیس جمهور، ۱۲ میلیون از افرادی که فاقد بیمه بودند و جزو ۵ دهک ابتدایی بودن بیمه شدند، همه هزینه‌های دارویی بیماران صعب العلاج ضمن رایگان شدن، هزینه‌های تشخیصی آنها نیز کاهش پیدا کرد، تقبل تمام هرینه‌های ناباروری برای اولین بار در جهان و بیمه فراگیر برای دانشجویان، زنان خانه‌دار و دختران برای اولین بار اجرایی شد.
طبق گزارش مدیر عامل سازمان بیمه سلامت ایران پنج دهک ابتدایی دارای بیمه همگانی شده و به صورت رایگان تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفتند و همینطور افراد تحت پوشش سازمان بهزیستی نیز از خدمات رایگان بیمه سلامت بهره‌مند هستند. این رایگان شدن در مراکز طرف قرارداد دولتی و خصوصی بیمه سلامت است.
همچنین از رایگان شدن بیمه کودکان زیر ۷ سال گفت: حدود ۱۱ میلیون کودک زیر ۷ سال داریم. حدود ۲.۵ همت هزینه بیمه این کودکان درنظر گرفته شده است. طبق گزارش معاون درمان وزارت بهداشت کاشت حلزون شنوایی برای ۲ هزار کودک به صورت رایگان با همکاری سازمان بیمه انجام شد.
شهید رئیسی در اردیبهشت امسال گفته بود: «۱۰۰ هزار نفر تا کنون به‌سبب توانمندسازی از پوشش کمیته امداد خارج شده‌اند. برای اولین بار است که افرادی را پشت نوبت ورود به کمیته امداد و بهزیستی نداریم. با راه‌اندازی سامانه در وزارت رفاه، به جای اینکه افراد نیازمند به نهادهای حمایتی مراجعه کنند این دستگاه‌ها به آنها مراجعه می‌کنند و نیازمندان را تحت پوشش قرار می دهند.»
بیش از ۱۲میلیون نفر تحت پوشش بیمه سلامت قرار گرفتند
محمدمهدی ناصحی مدیر عامل سازمان بیمه سلامت ایران در تازه ترین آمار درباره عملکرد این سازمان گفته است: با نگاه ویژه شهید آیت الله رییسی در راستای تحقق عدالت در سلامت، ۱۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر از پنج دهک درآمدی نخست کشور در دولت سیزدهم تحت پوشش بیمه سلامت همگانی رایگان قرار گرفتند.
وی اظهار داشت: اجرای بیمه سلامت همگانی رایگان در کشور در راستای عدالت محوری در سلامت و دسترسی آسان مردم به خدمات درمانی در دولت سیزدهم رقم خورد تا از این طریق پرداختی از جیب مردم به حداقل برسد.
وی ادامه داد: علاوه بر این در دولت سیزدهم در راستای عدالت در سلامت، پوشش بیمه‌ای زوجین نابارور، پوشش بیمه‌ای ۱۰۷ نوع بیماری خاص و صعب العلاج و داروی رایگان آنان، پوشش بیمه‌ای زنان باردار و کودکان زیر پنج سال، پوشش بیمه ای و ارایه خدمات درمانی رایگان کودکان زیر هفت سال، کاشت حلزون رایگان، نسخه الکترونیک و خدمات الکترونیک سلامت رقم خورده است.
مدیر عامل سازمان بیمه سلامت ایران با بیان اینکه در دولت مردمی طی یک سال اخیر ۲ هزار کاشت حلزون رایگان برای کودکان زیر چهار سال در کشور انجام شده است یادآور شد: همچنین با حمایت‌های ویژه این دولت و افزایش حقوق و دستمزد پزشکان در مناطق محروم ماندگاری پزشکان در این مناطق از ۳۰ درصد به ۱۰۰ رصد افزایش یافته است.
وی با بیان این که هم اکنون پنج هزار موسسه و مرکز درمانی در کشور طرف قرار داد سازمان بیمه سلامت هستند ادامه داد: در دولت سیزدهم پرداختی‌های این بیمه به موسسات طرف قرار داد به روز شده است.
مدیر عامل سازمان بیمه سلامت ایران با بیان اینکه تاکنون ۲ میلیون نفر بیمار خاص و صعب العلاج در کشور در سامانه های بیمه سلامت نشان دار شده اند گفت: امسال حدود ۹۰ میلیارد ریال اعتبار برای صندوق بیماران خاص و صعب العلاج بیمه سلامت تخصیص یافته است.
ناصحی افزود: در حوزه جوانی جمعیت و درمان ناباروری در کشور طی سال گذشته در مجموع بیش از ۱۸ هزار میلیارد ریال هزینه شده است زایمان طبیعی سهم هشت هزار میلیارد ریالی از این میزان دارد.
وی با بیان اینکه تاکنون ۹۵ هزار نفر در حوزه ناباروری در سامانه های بیمه سلامت، بیمه تامین اجتماعی و نیروهای مسلح در کشور نشاندار شده‌اند، ادامه داد: سال گذشته بیش از هشت هزار و ۵۰۰ میلیارد ریال برای درمان زوجین نابارور در کشور هزینه شد.
درمان رایگان نیازمندان؛ سند موفقیت نظام سلامت
بهرام عین اللهی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز به تازگی در نشست خبری به تاکید ویژه رئیس جمهور شهید بر تقویت پوشش بیمه همگانی سلامت در کشور اشاره و خاطرنشان کرد: در دولت مردمی 5 دهک اول درآمدی با جمعیت 12 میلیون نفر به صورت رایگان تحت پوشش بیمه قرار گرفتند.
وی افزود: همچنین فرانشیز دریافتی از بیمه شدگان سازمان های حمایتی رایگان شد و با احتساب شهرهای زیر 20 هزار نفر، حدود 33 میلیون نفر تحت پوشش بیمه رایگان هستند که به این جمعیت باید 8 میلیون کودک را اضافه کرد که خدمات درمانی برای آنها رایگان است.