جمعیت بیش از ۳ میلیون و ۲۰۰ هزار نفری دانشجویان در ایران، نه‌تنها قشر جوان کشور که بهترین نیروها برای فعالیت و به عهده گرفتن مسئولیت‌های اجتماعی و سیاسی در آینده ایران هستند و روز دانشجو، روزی برای گرامیداشت تلاش‌ها و شنیدن مسائل، دغدغه‌های آنان است.
البته روز دانشجو در کشور ما وجهه‌ای سیاسی و ملی و در راستای مبارزه با نظام استکبار و ستم نیز دارد. روز دانشجو از ۱۶ آذر ۱۳۳۲ و با ایستادگی دانشجویان دانشگاه تهران در برابر دست‌درازی آمریکا و انگلیس به کشور ما آغاز شد؛ آنجا که دانشجویان پرچمدار حرکت مردم در برابر استبداد و ستم خارجی شدند.
محمدرضا اخضریان کاشانی در گفت‌وگو با خبرنگار گروه علمی ایرنا در خصوص روز دانشجو و اهمیت آن اظهارداشت: از نظر من روز دانشجو روز یادآوری مسئولیت‌های اجتماعی دانشجویان است و هر دانشجویی باید یک مسئولیت اجتماعی بپذیرد. همینطور این روز می‌تواند روز تجلیل از بیداری قشر پیشرو دانشجو باشد.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران با اشاره به سخنان شهید بهشتی که دانشجو را موذن جامعه دانسته، گفت: روز دانشجو را می‌توان روز تجدید نفس برای موذن‌های جامعه تلقی کرد و همانطور که موذن جامعه را برای ابتدای صبح بیدار می‌کند دانشجویان نیز چنین نقشی دارند. در واقع این روز را روز تجدید نفس موذن‌های جامعه می‌توان عنوان کرد که نفسی تازه می‌کنند تا دوباره مسئولیت اجتماعی یعنی بیدارکردن جامعه و پیگیری مجموعه خواسته‌های یک ملت است را محقق کنند.
وی در خصوص برگزاری روز دانشجو، گفت: دانشجویان همچون همه گروه‌های جامعه سلایق و عقاید گوناگونی دارند، بنابراین روز دانشجو باید متناسب با این پراکندگی سلایق و علایق برگزار شود. همچنین این روز را نباید صرفا یک روز سیاسی بدانیم؛ به طور طبیعی دانشجویان علاقه‌مندی‌ها، گرایش‌ها و باورهای مختلفی دارند و این روز می‌تواند روزی برای همه دانشجویان باشد، حتی برای بخشی از دانشجویان که دارای تشکل ویژه‌ای هستند.
اخضریان اظهار داشت: روز دانشجو روزی برای تک‌تک دانشجویان است؛ نه‌فقط برای تشکل خاصی که در حوزه سیاسی فعالیت می‌کند. بنابراین باید برای همه عرصه‌های سیاسی، فرهنگی و اعتقادی دانشجویان تنوع در نظر گرفته و در این روز همه مسئولیت‌های دانشجویان یادآوری شود.
روز دانشجو ضرورتا روز سیاسی و نقدمحور نیست و برخلاف آنچه گمان می‌شود دانشجویان باید در این روز عملکرد دیگران و حتی خودشان را نقد کنند و گزارش دهند. هر فردی می‌تواند فرآیندی برای آن اعمال کند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران بیان کرد: متناسب با علاقه‌مندی‌های هر گروه و تشکلی می توان این روز را برگزار کرد. باید تدارکی دیده شود که دانشجویان در این روز احساس کنند می‌توانند یک بار خود را مرور کنند و هر فرد عملکرد دانشجویی خود را بررسی کند.
مدیرکل پیشین امور فرهنگی و اجتماعی دانشگاه تهران تصریح کرد: روز دانشجو باید یک روز ملی و برای همه دانشجویان معتبر باشد و متفاوت‌تر از آنچه تا کنون بود تلقی شود. با این رویکرد جدید می‌توان آن را روزی متفاوت برای دانشجویان فعالان آن دانست.
اخضریان در خصوص ضرورت توجه به افکار و عقاید مختلف دانشجویان گفت: اختلاف سلیقه، جزئی از ذات زندگی بشر است و طبعا بخشی از زندگی دانشجویی را دربرمی‌گیرد و نمی‌توان دانشجویان و دانشگاهیان را از این اختلاف سلایق و علاقه جدا دانست. بنابراین روز دانشجو فرصتی برای نزدیک‌کردن عقاید مختلف به هم است.
وی تاکید کرد: با توجه به حجم گسترده‌ای از سلایق، علایق و اختلاف‌هایی که در سطح جامعه وجود دارد روز دانشجو را می‌توان روزی قرارداد که گفت‌وگوهای دانشجویان باب شود و هر کس هر چه را تکلیف اجتماعی او بوده را عرضه می‌کند و فرصتی تازه‌ای برای دانشجویان است. در این روز باید گفت وگوی ملی دانشجویی به رسمیت شناخته شود؛ یعنی دانشجویان دیدگاه‌های خود را بیان، همدیگر را نقد کنند و باب گفت‌وگو را بین خود باز کنند.
کرسی آزاداندیشی؛ فرصت طلایی برای تمرین گفت‌گو
عضو هیات علمی دانشگاه تهران درباره کرسی‌های آزاد اندیشی گفت: مساله کرسی آزاد اندیشی یک داستان پر از خون دل است که از سال ۸۱ تا کنون مطرح شده و بیش از دو دهه است که در مورد آن گفت‌وگو می‌شود. رهبر معظم انقلاب بیش از ۱۰۰ بار درباره اهمیت آن تذکر داده‌اند، اما هنوز کامل محقق نشده است.
فکر می کنم کرسی آزاد اندیشی یکی از مهمترین نرم افزارهای گفت و گوی هدفمند است. همچنین مقدمه‌ای برای طرح پاسخ‌هایی برای پرسش‌های جامعه و فرصت طلایی برای تمرین گفت‌وگو است. اگر قرار باشد دانشجوها با هم همکلام شوند راهی جز گفت‌وگو آزاد که همراه با نقد و ابراز نظرها باشد وجود ندارد.
خضریان تاکید کرد: هیچ ابزاری بهتر از کرسی های آزاد اندیشی تعریف نشده که قاعده مند باشد و اگر این کرسی‌ها محقق شود، راه‌هایی برای رسیدن به پاسخ پرسش‌های مطرح در جامعه فراهم می‌شود.
مطالبه‌گری؛ نبض تشکل‌های دانشجویی
عضو هیات علمی دانشگاه تهران درباره اهمیت مطالبات دانشجویی، گفت: مطالبه گری نبض تشکل‌های دانشجویی است. برای اینکه بفهمیم یک تشکل دانشجویی زنده است یا نه باید بگردیم ببینیم تشکل دانشجویی مطالبه دارد یا نه. اگر تشکلی باشد که مطالبه‌گری نمی‌کند یا توجیه می‌کند و تعریف و تمجید می‌کند تشکل زنده‌ای نیست.
وی تاکید کرد: وقتی مطالبه‌ای وجود دارد و گروهی خواسته‌ای را مطرح می‌کند در گام نخست پویایی آن تشکل اثبات می‌شود و در مرحله بعد خواسته نشانگر این است که تشکل دانشجویی خود را با خواسته‌های مردم به روز کرده است، یا در تاریخ مانده، یا با دولت و گروه سیاسی خاصی همراه شده است یا نه؟
اخضریان افزود: براساس مطالبات تشکل‌های دانشجویی می‌توان موضع و موقعیت تشکیل را سنجید و نسبت آن را با مطالبات مردم تعیین کرد.
وی تاکید کرد: علاوه بر اهمیت توجه به مطالبات دانشجویی، این مطالبات نباید یک سویه نباشد و این بخش از دانشجویان همیشه طلبکار نباشند. همچنین به همان اندازه که مطالبه‌گر است، باید پاسخگو هم باشد. این عمده مطلبی است که تشکل‌های دانشجویی و جریان‌ها آن را فراموش و گمان می‌کنند آنها هستند که فقط می‌توانند سوال کنند. در حالیکه خودشان هم باید پاسخگو باشد و به همان اندازه که مطالبه‌گر هستند نسبت به مسئولیت‌های اجتماعی و وظایف خود در جامعه پاسخگو باشند و احساس مسئولیت کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه تهران گفت: تشکل‌های دانشجویی در فقدان و نبود احزاب، گروه‌ها و رسانه‌های میانجی میان مردم و جامعه، بهترین حلقه‌های میانی در سطوح روشنفکری و نخبگی جامعه و حلقه‌های واسط میان مردم و دولت هستند و بایستی این نقش را به درستی ایفا کنند.
وی با تاکید بر اینکه تشکل‌های دانشجویی نباید یک طرفه رفتار کنند، گفت: تشکل دانشجویی باید در تراز نقش میانجگیری و حلقه میانی باشد. خود را به لحاظ عقیدتی، مبانی فکری، رفتار گفت‌وگو مجور و همه جانبه‌ها به روز کند و خواسته‌های جامعه و یک ملت به ویژه بخش روشنفکری و نخبگی را پیشرانی کند.