سواد رسانه ای الفبای زندگی/ چرا مردم به رسانه ها بی اعتمادند؟

سواد رسانه ای (Media Literacy) مجموعه ‌ای از مهارت‌های قابل یادگیری است كه به توانایی دسترسی، تجزیه و تحلیل و ایجاد انواع پیام‌های رسانه‌ای اشاره دارد و یك مهارت ضروری در دنیای امروز به شمار می‌رود.
ما برای حركت در محیط رسانه‌ ای پیچیده امروز باید قادر به درك بهتر پیام‌های رسانه‌ای باشیم.
افراد، با سواد رسانه ای قادر به كشف پیام‌های پیچیده‌ی موجود در محتوای تلویزیون، رادیو، روزنامه‌ها، مجلات، كتاب‌ها، بیلبوردهای تبلیغاتی، اینترنت و سایر رسانه‌های مستقل خواهند شد. آن‌ها هم‌چنین می‌توانند رسانه‌های خود را ایجاد كرده و در شكل‌گیری فرهنگ رسانه‌ای مشاركت فعالانه داشته باشند. این امر سبب می‌شود مردم از حالت مصرفی خارج شده و از رسانه‌ها به صورت هوشمندانه‌ای بهره‌مند شوند.
به طور كلی می توان گفت سواد و دانش در هر حرفه و رشته ای، مهارت انسان را در مواجهه با مسایل و مشكلات افزایش می دهد و در این میان سواد رسانه ای نقش انكارناپذیری در تشخیص افراد نسبت به مطالب مفید و غیر مفید و همچنین درست و غلط بودن محتوای رسانه ها دارد.
خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) با برگزاری میزگرد تخصصی با دعوت از كارشناسان و علوم ارتباطات و فعال در حوزه سواد رسانه ای تلاش دارد تا این مهم را از زوایای مختلف بررسی و به راهكارهای مناسب در جهت ارتقا و توانمند سازی آحاد مردم برای افزایش سواد رسانه در جامعه كمك كند.
در اولین میزگرد در ارتباط با سواد رسانه ای كه با حضور صدیقه ببران عضو هیأت علمی گروه ارتباطات دانشكده علوم ارتباطات و مطالعات رسانه، حسن محرابی مدیركل سابق مطبوعات و خبرگزاری های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سید تقی كمالی مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران برگزار شد ، حاضران دیدگاه های خود را در این خصوص بیان كردند.

مشروح این میزگرد پیش روی شماست:

** برخورد سلبی پاسخگو نیست

در ابتدای این میزگرد استاد علوم ارتباطات و كارشناس رسانه گفت، حدود 15 سالی است كه در دنیا در خصوص مباحث مختلف سواد رسانه ای فعالیت می شود اما كشور ما دیر به این مهم رسیده است.
ببران افزود: سال 73 قانونی گذاشته شد كه ماهواره های معاند باید جمع آوری شود لذا بعد از برخورد و جمع آوری و نصب های مجدد توسط مردم و در واقع مقاومت آنها به طرق مختلف بیشتر و بیشتر شد لذا امروز با گذشت 23 سال به این نتیجه رسیدند كه برخوردهای سلبی دیگر جوابگو و پاسخگو نیست.
وی خاطر نشان كرد: بعد از ماهواره وارد بحث حوزه سایبر و اینترنت شدیم و بعد از 5 سال با شبكه های موبایلی و نظایر آن مواجه شدیم كه در واقع اینها مظاهری از تكنولوژی نوین هستند.

** فضای دیجیتال را مدیریت كنیم/فرهنگ سازی و آموزش راهكار اول

وی در ادامه افزود: برای كنترل ماجرا باز ما موضوع برخوردهای سلبی و فیلترینگ را راه انداختیم و الان هم در این اوضاع فیلترینگ را اعمال كردیم در حالی كه بسیاری از افراد با استفاده از فیلترشكن این فضا را شكسته و وارد آن شده اند.
این استاد علوم ارتباطات تاكید كرد كه با تكنولوژی جنگیدن كاری بیهوده و عبث است چرا كه باید اینگونه فضاها را مدیریت و فرهنگ سازی كرد.
ببران گفت: نهادها و دستگاه های متولی فرهنگی و مرتبط می توانند به راحتی با مدیریت موضوع و فضا با آموزش و فرهنگ سازی كنترل این جریان را در اختیار بگیرند.

** نگاه كلان و حاكمیتی به سواد رسانه ای لازم است

در ادامه این میزگرد تخصصی مدیر كل سابق خبرگزاری ها و مطبوعات داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز با تشكر و قدردانی از برگزاری این میزگرد ایرنا گفت: موضوع سواد رسانه ای را باید از دیدگاه حاكمیتی نگریست و نباید موضوعی به این مهمی را در حد یك یا چند نشست و همایش خلاصه كرد.
محرابی با اشاره به روند توسعه در غرب مبنی بر اینكه آنها چه بوده و از كجا به امروز یعنی توسعه رسیده اند، گفت: خوب است كه این روند را ما هم همواره مد نظر قرار داده و با كشور خودمان مقایسه كنیم كه چرا ما در جهت توسعه حركت نكردیم و علل و عوامل آن چه بوده است.

** وقایع اخیر نیاز به سواد رسانه را دو چندان كرد

مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران نیز در ادامه این میزگرد به موضوع وقایع اخیر كشور اشاره كرد و گفت: این وقایع برجستگی و نیاز به سواد رسانه ای را بیشتر كرده و پرداختن به این مهم را برای ما محسوس تر كرد.
كمالی با اشاره به اینكه پیشینه سواد رسانه ای در دنیا به بیش از پنج دهه و در ایران به سال 1390 باز می گردد، گفت: امروز وارد فازهایی از سواد رسانه و تلفیق آن با دیجیتال شده ایم.

** سواد رسانه ای الفبای روش زندگی عصر جدید است

این فعال رسانه ای در عین حال اظهار داشت: امروز سواد رسانه فراتر از یك ابزار و وسیله برای انسان است بلكه این مهم در واقع الفبای روش زندگی در عصر جدید محسوب می شود.
كمالی تصریح كرد: از طرفی هم از لحاظ سیاستگذاری، وصف و تفسیر قوانین نیز عقب هستیم از این رو باید بتوانیم از جنبه های آینده نگرانه به موضوع سواد رسانه ای بپردازیم.
مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران اظهار داشت: به دلیل مسائل موجود در كشور معمولا حواشی در كشور ما برجسته شده و متاسفانه موضوعات از ناحیه پرداختن به چالش نگریسته نمی شود.

** آموزش و فرهنگ سازی سواد رسانه ای از مهدهای كودك آغاز شود

ببران در ادامه این میزگرد به عدم توجه به بحث كپی رایت و مالكیت معنوی در سال ها اخیر اشاره كرد و افزود، نباید به صورت جزیره ای به قضایا نگاه كرد بلكه نیازمند یك عزم جدی برای سیاستگذاری جامع و كامل توام با برنامه ریزی در زمینه سواد رسانه ای هستیم.
وی در عین حال گفت: چرا باید آموزش سواد رسانه ای از سال دهم تحصیلی در كتاب ها درسی گنجانده شود. ما امروز مانند دیگر كشور نیازمندیم كه این آموزش را از دوران كودكی و حتی مهدهای كودك آغاز كرده و بچه های خود را با شرایط و فضاهای پیرامون آن آشنا و فرهنگ سازی كنیم.
وی تاكید كرد: بخش های فرهنگی مرتبط باید از پایه ای ترین دوره های آموزشی یعنی مهدهای كودك به موضوع سواد رسانه ای بها داده و اقدامات اولیه را شروع كنند.

** آموزش ها را دائمی و مادام العمر كنیم

محرابی فعال رسانه نیز در ارتباط با ضرورت آموزش سواد رسانه ای در كشور تاكید كرد: سواد رسانه ای بخشی از تحولات است كه در حوزه دانشی و آموزشی باید مقدمات آموزش فراگیر آن ایجاد شود.
وی با یادآوری برگزاری دو همایش توسط سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد (یونسكو) در سال 1390 برای چگونگی آموزش و یادگیری دائمی با حضور دست اندركاران آموزشی گفت: امروز ما نیز نیازمند تغییر در شیوه و روش های آموزشی هستیم تا ما نیز آموزش های دائمی و مادام العمر را در كشور داشته باشیم.

** مسئولان موضوع سواد رسانه ای را جدی بگیرند

محرابی همچنین دخالت مسئولان و دولتی ها در مطبوعات و حوزه رسانه را به عنوان یكی دیگر از چالش های پیش رو در ارتباط با سواد رسانه عنوان كرد و گفت: حدود 700 نشریه ما در كشور دولتی و یك مقام نیز سیاستگذار آنهاست لذا به نظر می آید لازم است تا مسئولان دولتی در موضوع سواد رسانه ای از طریق ارتقا و توانمند سازی آن نیز ورود كرده و با تلاش مضاعف این مهم را جدی بگیرند.
مدیر كل سابق مطبوعات و خبرگزاری های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مردم و رسانه و مسئولان را سه ضلع یك مثلث برشمرد و گفت: قبل از اینكه از حوزه ترویج سواد رسانه ای سخن به میان آوریم باید ابتدا مشكلات قبل و بعد آن را حل كرده بعد به موضوع سواد رسانه ای برسیم.

** تكثر رسانه ها عامل نیاز به سواد رسانه ای

كمالی هم در ارتباط با ضرورت آموزش سواد رسانه ای در كشور با تاكید بر اینكه ریشه برخی مسایل به رسانه ها باز می گرد، تصریح كرد: جوامع تك صدایی نیاز به سواد رسانه ای و به دنبال آن رسانه ندارند اما امروز تكثر و فراوانی رسانه ها در كشورهای مختلف باعث شده تا نیاز به سواد رسانه ای و آموزش آن بیش از هر زمانی احساس شود.
وی افزود: به طور كلی می توان گفت كه در جوامع دمكراتیك نیاز به سواد رسانه ای و پرداختن به آن از جنبه های مختلف احساس می شود.
مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران تاكید كرد: امروز بیش از هر زمان دیگری دانش و آموزش سواد رسانه ای برای آحاد مردم یك امر ضروری و انكار ناپذیر است لذا جوامع مختلف باید خود را به شیوه های گوناگون برای رسیدن به مطلوب ها و شیوه های نوین ارتباطی و اطلاع رسانی وفق دهند.

** احساس خلا در اطلاع رسانی وقایع كشور

ببران استاد علوم ارتباطات در ادامه با اشاره سواد رسانه ای و ارتباط آن با وقایع اخیر در كشور تاكید كرد: واقعیت این است كه ما در همه این قضایا دیده و شنیده می شویم و در یك كلام متاسفانه در اطلاع رسانی در كشور خلا وجود دارد. به عنوان مثال صدا و سیما در ارتباط با ناآرامی های اخیر باید خیلی بهتر از اینها وارد میدان می شد.
ببران تصریح كرد: در اینگونه مواقع تاكید این است كه باید با نگاه ایجابی پیش رو تر وارد ماجرا شد و با واكنش سریع تری در اطلاع رسانی به مردم و جامعه و افكار عمومی عمل شود.

مدیر كل سابق مطبوعات و خبرگزاری های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نیز در ادامه این میزگرد به وضعیت رسانه های ایران و پوشش اخبار رویدادهای مختلف از جمله وقایع اخیر اشاره كرد و گفت: امروز فعالیت بیشتر رسانه های ما دولتی است و به همین خاطر سیاستگذاری رسمی و دولتی در آنها اعمال می شود به طوری كه 50 درصد سیاستگذاری را مدیران رسانه و مابقی را در جای دیگری لحاظ می كنند.

** درك درستی از عملكرد رسانه ها وجود ندارد

محرابی تاكید كرد: آنچه مهم است اینكه باید ویژگی اصلی رسانه ها در وضعیت فعلی را شناخته و درك دقیقی از چگونگی عملكرد آنها در خصوص رویدادهای مختلف داشته باشیم كه در این زمینه ضعیف عمل كرده و شناخت كافی نداریم.
به گفته وی، وجود و بروز بسیاری از اشكالات و مشكلات در رسانه های ما باعث شده كه مردم به راحتی از رسانه ها و مطبوعات دیداری ، شنیداری و نوشتاری عبور كرده و به شبكه های اجتماعی و تلگرام برسند.

** همگرایی رسانه ای بهتر از كثرت آن

این فعال رسانه ای در ادامه موضوع ساختاری رسانه ها را به عنوان یكی دیگر از مسایل و چالش ها ذكر كرد و گفت: امروز هر كسی برای خودش درخواست فعالیت رسانه مستقل می كند به همین دلیل با كثرت رسانه ها در كشور مواجه هستیم بی آنكه به توانایی و صلاحیت افراد برای فعالیت در آن رسانه توجه داشته باشیم و تنها به صدور و ارائه مجوز بسنده می شود.
محرابی اضافه كرد: به جای این كثرت جا داشت تا در جهت تجمیع و همگرایی اصحاب رسانه فكری كرد كه امروز با این فراوانی و چالش ها نیز مواجه نشویم.

** همه چیز تحت الشعاع شبكه های اجتماعی

كمالی هم در خصوص پوشش اخبار رویدادهای اخیر از سوی رسانه ها تاكید كرد: امروز شبكه های اجتماعی همه چیز را تحت الشعاع خود قرار داده و با توجه به مهندسی شدن این فضا، الگاریتم ها و مطالب دستكاری می شوند.
به گفته وی سواد رسانه ای برای هر محیط و جغرافیایی از لحاظ ساحت و فكر و فرهنگ متفاوت بوده و باید متناسب با آن تمهیدات لازم را مد نظر قرار دهیم.
وی به وقایع و رویداد اخیر كشور اشاره كرد و گفت: وقتی جوانان 16 تا 19 ساله وارد صحنه می شوند این بیانگر آن است كه اینها با تحریك و تحت لوای شبكه ای اجتماعی درصد هستند تا آنچه را كه دریافت و مشاهده و در ذهن خود ایجاد كرده اند به نوعی به جامعه هدف منتقل كنند.

** ضعف رسانه ها در وقایع اخیر كشور

مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران تصریح كرد: برخی اتفاقات و وقایع مشابه قابل پیش بینی بود و با سیاستگذاری درست، فرهنگ سازی و آموزش به موقع می شد از بروز این حوادث جلوگیری كرد.
كمالی با ارزیابی شیوه برخورد و عملكرد رسانه ها در این وقایع، اظهار داشت: متاسفانه رسانه ها در موضوع سیاستگذاری بسیار ضعیف عمل كردند و آنچنان كه باید و شاید به خوبی وارد میدان نشدند.
به گفته وی رسانه ها متاسفانه در ساعات اولیه انتشار خبر این وقایع كاملا مستاصل و درمانده بوده و نمی توانند جنبه آرامش بخشی را به جامعه بازگردانند از طرفی هم از اطلاع رسانی مناسب، به موقع، جامع و كامل غافل هستند.

** شورای عالی فضای مجازی بی برنامه پیش می رود

ببران هم در ادامه سخنان خود در خصوص علت وجود چنین مشكلاتی در فعالیت رسانه ها به ویژه در ارتباط با رسانه های مجازی به فعالیت شورای عالی فضای مجازی اشاره كرد و گفت: بخش عمده از سیاستگذاری فضای مجازی را این شورا عهده دارد اما تاكنون قدمی مثبت در این زمینه برنداشته است.
ببران تصریح كرد: فكر جزیره ای عمل كردن باعث شده كه سیاستگذاری ها پراكنده و همگان تنها دنبال نظارت و تدوین مقررات باشند.

** جنگ با تكنولوژی یك جنگ مغلوبه است

وی در عین حال با بیان این كه جنگ با تكنولوژی یك جنگ مغلوبه است، گفت: امروز باید دید در بازار كار و فعالیت ها كجا قرار گرفته ایم، آیا هیچگاه به رقبای خود نگریسته ایم كه كجا قرار دارند و قبلا كجا بوده اند؟
به گفته وی درست است كه سرورهای تلگرام در روسیه و وی چت در چین مستقر است اما آنچه در حال اتفاق است اینكه سیاستگذاری های ما در كشور در جهت جلب مخاطب نیست چرا كه آنچه در حال انجام آنیم مقابله با یك واقعیت است.

** برخورد سلبی با فضای مجازی راه حل نیست

این مدرس و كارشناس رسانه تصریح كرد: امروز نیازمند یك سیاستگذاری و نگاه ملی به فضای مجازی داریم؛ برخورد سلبی و فیلتر كردن راه حل نیست.
ببران با اشاره به اینكه بسیاری از فعالان كسب و كار و استارتاپ ها با فیلتر شدن تلگرام فلج و زمین گیر شده اند، گفت: باید با سیاستگذاری مناسب و در عین حال تاثیر گذاری پیش بینی این روزها را می كردیم تا با بروز آنها در كار انجام شده قرار نمی گرفتیم.

** همگام با رسانه های دیجیتال حركت كنیم

وی همچنین همگرایی رسانه ای شامل همراه و همگام شدن رسانه های سنتی با دیجیتال را راهی برای رسیدن به مقصد و اطلاع رسانی جامع و كامل دانست و گفت: همانگونه كه در سواد رسانه ای هدف ما این است كه از سطحی بودن به سمت عمقی بودن حركت كنیم از این رو باید كاری كنیم تا مردم به خبرها شك كرده و به دنبال دریافت خبرهای واقعی باشند یعنی در واقع به دنبال مطالب و اطلاع رسانی درست باشند.

** حیات رسانه ها در گرو استفاده از شیوه های نوین

محرابی هم در این ارتباط و در ادامه دیدگاه های ببران سیاستگذاری در عرصه رسانه ها به خصوص رسانه های جدید را مهم و ضروری دانست و گفت: باید یك بازنگری و سیاستگذاری جدی در عرصه رسانه های كشور صورت گیرد.
این كارشناس رسانه تاكید كرد: كثرت رسانه هنر نیست بلكه آنچه حائیز اهمیت است عملكرد، خروجی و میزان مخاطب آن به عنوان سرمایه اصلی آن است.
محرابی تاكید كرد: نباید یكسره مجوز فعالیت رسانه داد بلكه باید همگرایی رسانه ها و چگونه كنار هم فعالیت كردن رسانه ها را تجربه كنیم.
به گفته وی رسانه ها باید اعتبار داشته باشند تا مردم به آنها اعتماد كنند و بدون مردم به عنوان سرمایه های اصلی رسانه ادامه حیات برای هیچ رسانه ای امكان پذیر نخواهد بود.
مدیر كل سابق مطبوعات و خبرگزاری های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همچنین تاكید كرد: حیات روزنامه ها هم اكنون استفاده از شیوه های نوین در حوزه رسانه مكتوب است.

** خلا در دانش ارتباطی و نبود یك دیدگاه واحد

كمالی فعال رسانه ای هم تاكید كرد: هنوز در دانش ارتباطی جامعه دچار خلا هستیم و نتوانسته ایم به یك دیدگاه و تعریف واحد و مشخص در خصوص رسانه ها در كشور برسیم.
به گفته وی وقتی وارد فضای مجازی و دیجیتال می شویم با تغییرات بسیاری مواجه می شویم كه بیانگر عدم مدیریت در این فضاست.
مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران تاكید كرد: بسیاری از مردم در این فضا زیست می كنند اما سیاست فضای مجازی ما به محلی برای مناقشات سیاسی تبدیل شده است.
كمالی با بیان اینكه دنیا امروز به فضای مجازی و دیجیتال نگاه اقتصاد محور دارد، گفت: متاسفانه این فضا امروز برای ما تبدیل به فضای مناقشات شده و به عناوین مختلف از ظرفیت های این فضا غافل هستیم.
به گفته وی دنیا امروز بخش زیادی از موضوع مربوط به اشتغال زایی و كسب و كار را در این فضا دنبال می كند اما كشور ما از این مهم غافل است و فقط به عنوان تفریح، سرگرمی و محلی برای بحث و مسائل سیاسی مورد استفاده قرار گرفته است.

** صنعت رسانه نیاز امروز كشور

مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران در عین حال تصریح كرد: فضای مجازی فقط یك كانال نبوده كه به یكباره شاهد اتفاقات باشیم بلكه اطلاع رسانی در این فضا همواره به صورت نرم و آرام و مدت دار رخ می دهد.
كمالی در ادامه با اشاره به تحول در توسعه دنیای رسانه ، اظهار داشت: به دلیل نداشتن صنعت رسانه، دانشگاه با رسانه ارتباط ندارد و از طرفی بدنه جامعه هم به نوعی خودش را نیازمند به رسانه نمی داند.

** دسترسی آزاد به اطلاعات جزو حقوق اولیه مردم است

ببران در ادامه اطلاع رسانی و دسترسی آزاد به اطلاعات را جزو حقوق اولیه مردم عنوان كرد و گفت: در ایران چیزی كه اصلا وجود ندارد صنعت رسانه است كه نه مدیریت آن را بلد هستیم و نه سیاستگذاری آن را به خوبی می دانیم.
این مدرس علوم ارتباطات در ادامه به تیراژ 800 هزارتایی نشریات در سال جاری اشاره كرد و گفت: باید ریشه یابی كرد كه علت پایین بودن تیراژ نشریات و رسانه ها در كشور ما چیست و چرا بخش زیادی از آن نیز مسترد می شود؟
ببران بزرگ ترین چالش و مشكل پیش رو را نداشتن اخلاق حرفه ای رسانه ای، عدم مدیریت صحیح و عدم شناخت بازار و همچنین پایین بودن سواد رسانه ای دانست.

** باید بازار رسانه را بخوبی بشناسیم

وی به سرعت بالای انعكاس و انتشار اخبار و مطالب در فضای جدید رسانه ای در دنیایی كه در حال جهانی شدن است اشاره كرد و گفت: باید بازار رسانه را بشناسیم و با بروز رسانی خود همگام با این بازار كه در دهم ثانیه اخبار را منتشر می كنند، حركت كنیم.
این فعال رسانه ای همچنین تاكید كرد: تولید محتوا امروز در دستان شهروندان خبرنگار قرار گرفته است لذا راه حل نهایی و درست این است كه در تولید محتوای درست، جذاب، مفید، سالم و به موقع وارد عمل شده و مخاطبان را به عنوان سرمایه های یك رسانه در جامعه به طرف خود بكشانیم.
این مدرس دانشگاه اظهار داشت: به عنوان مثال امروز رسانه ملی ما از اعتبارش در زمینه سرعت، صحت و دقت كم شده و مردم به عنوان مخاطبان این را بخوبی منعكس می كنند.

** جای خالی رسانه در سبد خانواده ها

این مدرس دانشگاه، جامعه مدنی را مبنای دنیای امروز عنوان كرد و گفت: باید كاری كرد تا با فرهنگ سازی و آموزش سواد رسانه ای و در نهایت شفافیت و پاسخگویی، رسانه را در سبد خانواده ها قرار دهیم.
ببران همچنین یادآور شد كه لازم است تا رسانه های دولتی به مسیر دستیابی به دموكراسی كمك كرده و سد راه آن نشوند.

** شاغلان شبكه های اجتماعی آری - خیر

محرابی فعال رسانه ای نیز در بخش دیگری از سخنان خود در میزگرد ایرنا به توسعه رسانه ها در غرب و روند شكل گیری روزنامه ها و خبر در ایران اشاره كرد و گفت: مهم ترین و بهترین زمان توسعه روزنامه ها در ایران به دوره مشروطه باز می گردد كه نشریات در این زمان همراه با ایجاد هیجان و جذابیت بودند.
وی با تاكید بر این كه ما میراث خوار گذشتگان هستیم، اظهار داشت : در غرب هر اتفاقی را به نوعی فرصت تلقی كرده ولی در كشور ما نگاه تهدیدی آن مدنظر قرار می گیرد.
به گفته وی با گذشت چندین سال از بروز و ظهور شبكه های اجتماعی هنوز هم مسئولان كشور شاغلان در شبكه های اجتماعی و بعضا نوع كار و خود شبكه آنها را قبول ندارند.

** نقش رسانه تشریفاتی و تبلیغاتی نباشد

مدیر كل سابق مطبوعات و خبرگزاری های داخلی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینكه روند توسعه رسانه ها در دیگر كشورها این است كه آنها در سرنوشت كشورشان دخالت دارند، تصریح كرد: در كشور ما رسانه ها بیشتر جنبه تشریفاتی و تبلیغاتی دارند.
وی در عین حال تاكید كرد: باید بپذیریم تحول بنیادین در حوزه رسانه های دیگر كشورها روی داده لذا ما نیز باید همگام با این تحولات حركت كنیم.

** ضرورت مشاركت رسانه ها در تصمیم سازی ها

كمالی هم در پایان تاكید كرد: امروز باید از تحول دیجیتال صحبت كنیم كه تبدیل به گفتمان شده است لذا رسانه های ما باید به این سمت بروند كه بتوانند در تصمیم سازی ها شركت كنند.
مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران تصریح كرد: با سیاست های متفاوت نمی توانیم یك سیاستگذاری واحد داشته باشیم .
به گفته كمالی تلاش ما این است كه بدنه جامعه حساس به رفتن به سوی فضای دیجیتال و مجازی شوند چرا كه ما نمی توانیم شرایط را كاملا تحت كنترل خود داشته باشیم.
كمالی در ادامه به عبور از وب 1 تا 5 اشاره كرد و گفت: زمانی می رسد كه می توان حتی به محیط های خصوصی در شبكه مجازی هم دسترسی پیدا كرد از این رو باید برای فضاهای جدید در آینده تمهیدات و برنامه ریزی جدید داشته باشیم كه به محض بروز و ظهور به یكباره در آنها غرق نشویم.
وی یادآور شد: رسانه ای فضای سایبری است كه تمام فضاها و ساحت های جدید در آن ورود پیدا كرده باشد لذا باید با توسعه و افزایش سواد رسانه ای از طریق تفكرات جدید امروز دنیا از محتوا آفرینی به جای كارآفرینی صحبت كرد چرا كه دنیای امروز روی تولید ناخالص ملی حركت می كند.

** رسانه پیشقراول توسعه و ترویج سواد رسانه ای

مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران در ادامه توسعه و ترویج سواد رسانه های را مورد تاكید قرار داد و اظهار داشت: بر این باوریم كه رسانه ها باید در این مهم جزو پیش قراولان بوده و وزارتخانه های آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری و دیگر نهادها و دستگاه های متولی فرهنگ و رسانه هم به میدان بیایند.
كمالی به وقایع اخیر كشور هم اشاره ای كرد و گفت: در این وقایع متاسفانه رسانه ها آنچنان كه باید و شاید حرفه ای عمل نكردند چرا كه استراتژی درست و تعریف شده ای نداشتند.
به گفته وی مردم وقتی نتواستند به اطلاعات مورد نیاز خود از طریق رسانه های داخلی دست یابند به ناچار به رسانه ها و شبكه های خارجی مراجعه كردند. در واقع می توان گفت كه رسانه های ما لكنت زبان پیدا كردند.
مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران تاكید كرد: شفافیت و پاسخگویی باید حرف اول را در رسانه ها بزند از این رو هر رسانه كاركرد خود را داشته و باید به سمت همگرایی و فعالیت كنار هم برویم چرا كه كثرت و فراوانی رسانه و به ویژه مطبوعات هنر نیست.

** ضرورت ایجاد فضای مساعد برای مطالبه گری مردم

كمالی خاطر نشان كرد، رسانه ها به خصوص صدا و سیما باید فضای سیاسی ایران را به درستی فهم كنند و به دو گانگی ها دامن نزنند. چنین رویه ای به ضرر نظام است و موجب تضعیف حاكمیت می شود. باید در كنار جامعه مدنی فضای مساعدی را برای مطالبه گری اقشار مردم فراهم كرد.
وی ادامه داد، چنین ساز و كارهایی در دنیا رواج دارد. باید از ظرفیت رسانه های جمعی و اجتماعی برای ایجاد كمیپن های اجتماعی بهره برداری شود.
مشاور عالی انجمن سواد رسانه ای ایران تصریح كرد، اگر دولت نتواند فضای مطالبات عمومی را به درستی شناسایی كرده و پاسخ بدهد رسانه های معاند جریان اطلاع رسانی را برای مدیریت رفتار جمعی به منظور ایجاد انواع بلواها و آشوب ها در دست می گیرند. كمالی افزود، اساس چنین روندی بر شفافیت و پاسخگویی حكومت در كنار فراهم سازی محیط مطالبه گری در جامعه استوار است. باید دانست كه فضای مساعد، شفاف و سالم در سایه اطلاع یابی و اطلاع رسانی صحیح برای بهبود شرایط بنابر بستر مشاركتی و نقش آفرینی مردم میسر می شود.

فراهنگ*1355*1436*خبرنگار: علی اكبر قزوینیان*انتشار: داود پورصحت*