به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، با پایان مدت زمان توافق «استارت جدید» در فوریه سال 2018 (بهمن ماه گذشته) آمریكا و روسیه بر تحركات خود در عرصه تسلیحات هسته ای افزوده اند.
«دونالد ترامپ» رئیس جمهوری آمریكا حدود یك ماه قبل گزارش خود را از «بررسی وضعیت هسته ای» ایالات متحده منتشر و در مقابل چند رو پیش «ولادیمیر پوتین» هم از راهبرد هسته ای روسیه و تلاش برای افزایش توانایی مسكو پرده برداری كرد.
به گواهی رسانه های غربی تا زمان اعتبار این توافق هر دو طرف تقریبا به آن پایبند بودند اما با پایان دوره هفت ساله بر شدت اقدامات هسته ای هر دو كشور افزوده شد. روزنامه یو.اس.ای تودی نوشت: در جهان 16 هزار سلاح هسته ای وجود دارد كه بیش از 90 درصد آن ها در اختیار آمریكا و روسیه قرار دارد. درباشگاه هسته ای همچنین بریتانیا، فرانسه، چین، هند، پاكستان و اسرائیل و كره شمالی هم قرار دارند.
با وجود بی اعتمادی میان واشنگتن و روسیه، تا فوریه گذشته (بهمن ماه) دو طرف به توافق های مربوط به كاهش تسلیحات هسته ای تا 1550كلاهك پایبند بوده اند. نشریه «نیوزویك» نمونه هایی از برابری سلاح هسته ای دو كشور در چارچوب توافق منتشر كرد و به عنوان نمونه آورد كه ایالات متحده در كل 652 موشك قاره پیما، موشك بالستیك قابل پرتاب از زیردریایی در اختیار دارد تعداد این تسلیحات در روسیه 527 عدد است. همچنین ایالات متحده می گوید 800 سكوی پرتاب آماده و غیرآماده دارد حال آنكه روسیه تعداد را 779 اعلام كرد.
**بازی روسیه و آمریكا با سلاح هسته ای
رئیس جمهوری آمریكا برای نخستین بار بعد از سه دهه، برنامه ریزی برای ساخت كلاهك های هسته ای جدید را در دستور كار قرار داد و بودجه سنگینی را برای آن در نظر گرفت. در سند بررسی وضعیت هسته ای آمریكا، دولت ترامپ بر تولید سلاح های هسته ای به ویژه بمب های اتمی كوچك برنامه ریزی كرد. ترامپ بیش از 1000 میلیارد دلار را برای بهسازی و نوآوری در راهبردها و تاسیسات هسته ای آمریكا اختصاص داد.
رئیس جمهور روسیه هم چند روز قبل در نشست مشترك فدراسیون و مجلس روسیه مدعی شد مسكو تسلیحات هسته ای جدیدی را آزمایش و تولید كرد كه فراتر از همه سلاح های دفاعی آمریكا در اروپا است.
وی گفت روسیه موشك های بالستیك جدید با بُرد نامحدود را در اختیار دارد كه قابل رهگیری و نابودی نیست. ولادیمیر پوتین دفاع موشكی ناتو را در مقابل موشك های روسیه بی مصرف توصیف كرد.
سپس مقام های آمریكایی به اظهارات پوتین، واكنش نشان داده و مدعی شدند از شنیدن این خبر شگفت زده نشده و برای این امر برنامه ریزی كرده بودند.
«دانا وایت» سخنگوی پنتاگون مدعی شد: روسیه از مدت ها قبل به دنبال توسعه زرادخانه هسته ایی بود و وزارت دفاع آمریكا خود را برای این موضوع و مقابله با هر تهدیدی آماده كرد. «سارا سندرز» سخنگوی كاخ سفید هم به گونه ای به سخنان پوتین واكنش نشان داد گویی از همه چیز مطلع بود و افزود: روسیه در بیش از یك دهه گذشته در حال توسعه سیستم های تسلیحاتی بود؛ این كار موجب بی ثباتی شرایط می شود و نقض آشكار توافق های پیشین است.
پوتین حتی به صورت مستقیم به كاخ سفید پیام داد: روسیه به هر گونه استفاده از سلاح هسته ای علیه خود یا متحدان واكنش و به سرعت پاسخ می دهد.
سی.ان.ان در گزارشی به بررسی هدف پوتین از بیان این سخنان پرداخت و نوشت: وی توانایی های هسته ای مسكو در كنار تسلیحات تازه و موشك ها سطح پایین بدون برد محدود این كشور را واقعیت های جدیدی از توانایی های روسیه عنوان كرد. مخاطب سخنان رئیس جمهوری آمریكا تنها یك نفر و آن هم دونالد ترامپ بود.
پس از اظهارات پوتین مبنی بر دراختیار داشتن كلاس جدیدی از تسلیحات، فیلم ها و تیزرهای انیمیشنی، موشك های قاره پیمایی را نشان دادند كه فلوریدا در خاك ایالات متحده و مناطقی در جنوب اقیانوس اطلس را هدف قرار دادند.
سی.ان.ان ضمن اعتراض شدید به سخنان پوتین آورد، وی اظهارات آتشینی را ابراز كرد تا به ترامپ پاسخ داده باشد؛ پوتین حتی به توانایی های نظامی و انسانی آمریكا هم توهین كرد تا به توئیت های رئیس جمهوری آمریكا جواب داده باشد.
** جنگ سردی متفاوت
تحلیلگران خط مشی ها و سخنان كاخ سفید و كرملین را نشانه ای از جنگ سرد جدید با مولفه های نوین می دانند. هر دو كشور سعی دارند تا دامنه نفوذ خود را اقصی نقاط جهان به ویژه در اروپا و خاورمیانه گسترش دهند. آمریكا در بخش هایی از خاورمیانه و غرب اروپا و روسیه هم در بخش های از شرق اروپا و حوزه مدیترانه به ویژه در سوریه سیطره خود را نشان داده است.
با این حال «آد آرنه وستد» استاد تاریخ در دانشگاه هاروارد تنش های كنونی دو كشور را با دوره جنگ سرد بسیار متفاوت می داند و اعتقاد دارد ولادیمیر پویتن هر چیزی می تواند باشد به جز یك سوسیالیست یا كمونیست. در واقع جنگ سرد گذشته تقابل دو ایدئولوژی بود كه اكنون وجود ندارد. پوتین زندگی در نظام سرمایه داری را می پذیرد و راضی به اجرای آن در روسیه است.
به اعتقاد وی، پوتین تنها سهم بیشتری را برای روسیه می خواهد. رئیس جمهوری روسیه به دنبال تغییر در نظم جهانی است با منافع مسكو در تقابل است.
مسابقه تسلیحاتی از محورهای مهم رقابت دو ابرقدرت در گذشته و حال به شمار می رود. سی.ان.ان پیش بینی كرد پاسخ رئیس جمهوری آمریكا تنها به توئیتر خلاصه نخواهد شد و به طور قطع واشنگتن تحریم های بیشتری را علیه روسیه به اجرا در می آورد و شاید تحریم های ثانویه هم در مورد كشورهای معامله كننده با مسكو اجرا شود. البته این تحولات محركی برای ترامپ است تا هر چه سریع تر دریافت 75 میلیارد دلار بودجه دفاعی بیشتر را در دستور كار خود قرار دهد.
البته روسیه برای تمركز بر سلاح هسته ای دلیل قدیمی و خاصی را دارد. از زمان جنگ سرد، واشنگتن در عرصه سلاح های متعارف برتری محسوسی نسبت به روسیه دارد. به نوشته خبرگزاری روسی «اسپوتنیك» كرملین می داند روسیه نمی تواند در یك جنگ متعارف با ایالات متحده پیروز شود. تهدید مهم برای روسیه این است كه نیروهای نظامی متعارف ایالات متحده در حال نزدیك شدن به مرزهای روسیه هستند. به نظر می رسد به همین دلیل روسیه بر روی توسعه تسلیحات و توان هسته ای خود تمركز ویژه دارد.
در حالی كه برای كاهش و محدودیت تولید سلاح هسته ای در سراسر جهان تلاش می شود اما مسكو و واشنگتن در فرایند مدرن سازی زرادخانه هسته ای خود قرار گرفته اند. روزنامه یو.اس ای تودی در مورد این نگرانی آمریكایی ها نوشت با اینكه پنتاگون تمایل دارد سخنان پوتین را كم اهمیت جلوه دهد اما وی با گفتن این نكته كه در حال توسعه موشك های هسته ای با برد نامحدود و غیرقابل رهگیری است بر نگرانی ها افزود.
شاید بتوان جدی بودن رقابت میان دو كشور را در این اظهار نظر مقام نظامی آمریكا درك كرد. ژنرال «جان هیتن» فرمانده نیروهای راهبردی ایالات متحده به تازگی گفته است: ما اكنون در حال جنگ نرم (با روسیه) هستیم. ما باید همیشه در موقعیت برتر نسبت به روسیه قرار داشته باشیم زیرا این به ما اجازه حمایت از متحدان را می دهد و ما را قادر می سازد هر اقدامی را كه نیاز است در جهان انجام دهیم.
پژوهشم**9130 **1601**
ایرنا پژوهش، كانالی برای انعكاس تازه ترین تحلیل ها، گزارش ها و پژوهش های خبری ایران و جهان، با ما https://t.me/Irnaresearch همراه شوید.
تهران-ایرنا-تنش جدید در روابط میان آمریكا و روسیه با اینكه فضای رقابت ایدئولوژیك پس از جنگ جهانی دوم را در خود ندارد اما مولفه های آشكاری از دوره جنگ سرد همچون بازدارندگی هسته ای، تشدید مسابقه تسلیحاتی و حمایت از متحدان را دنبال می كند.