صنعت تایر كشور زیر بار سنگین كمبود سرمایه و تكنولوژی

به گزارش گروه تحلیل، تفسیر و پژوهش های خبری، به گفته دست اندركاران صنعت تایر، بخش زیادی از كمبود تایر سنگین در كشور ناشی از مشكلات و چالش هایی است كه تولید كنندگان داخلی هم اینك با آن رو به رو هستند.
به گفته آنها، تولید تایر سنگین نیازمند این است كه برای رفع مشكلات این حوزه، از جمله تأمین میزان سرمایه جهت سرمایه گذاری و جدیدترین تكنولوژی های مورد نیاز تمهیدات جدی اندیشیده شود.
نظر به اهمیت و پیچیدگی موضوع مشكلات و چالش های صنعت تایر، خبرگزاری جمهوری اسلامی میزگردی با حضور 'مصطفی تنها' سخنگوی انجمن صنعت تایر كشور، احمدرضا متقی نایب رئیس انجمن واردكنندگان تایر، محمد میر عابدینی دبیر انجمن وارد كنندگان تایر، محسن حاج اسماعیلی مدیر كل دفتر حمل و نقل مسافر سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای وزارت راه و شهرسازی برگزار كرد.
محمد كریمی دبیر كانون انجمن های صنفی كامیون داران كشور نیز به دلیل عدم امكان حضور در این میزگرد، از طریق تماس تلفنی به مهمترین مشكلات و چالش های تهیه و تأمین تایر مورد نیاز كامیون داران پرداخت.
در ادامه دیدگاه ها و نظرات 'مصطفی تنها' درباره تولید تایر سنگین در كشور می آید.

** واردات تایر نیازمند ساماندهی
«مصطفی تنها» در ابتدا از نحوه واردات تایر در گذشته انتقاد می كند و می گوید: ببینید ما در گذشته در كشور یك بی سازمانی گسترده در واردات تایر داشتیم. هر كسی كه كارت بازرگانی داشت می توانست تایر وارد كند. تایر هم می توانست از هر جایی وارد كشور شود. هر چیز گرد و سیاهی هم تایر بود. این كار آسیب هایی جدی به كشور وارد آورد. بخصوص اینكه ما در كشورمان در پس وقایع حركت می كنیم.
سخنگوی انجمن صنعت تایر ایران افزود: بعد از اینكه چند تصادف سنگین در جاده قم صورت گرفت. تعداد زیادی انسان در آن زنده زنده سوختند، به این نتیجه رسیدند كه واردات ضابطه مند شده و نگذارند كه هر كسی تایر وارد بكند؛ وارد كننده تایر مشخص باشد؛ تاجرها از برندهای مشخص تایر وارد بكنند و پاسخگو باشند. یعنی بتوانند خدمات پس از فروش به مشتری ارائه دهند. استانداردهایی هم وضع شد كه سر ریز بازارهای دیگر وارد كشور نشود و جنس با كیفیت وارد ایران شود. اما الآن دولت از آنجایی كه شتابزده عمل می كند همه چیز را دوباره لغو كرده، یعنی تمام این ضوابط كه به تدریج جا افتاده بود را لغو كرده است. شما می بینید كه وارد كنندگان اگر مشخص باشند، آدمهایی تحصیل كرده هستند. كسانی هستند كه سازمان دارند.

** كمبود تایر در سایه مشكلات اقتصادی كلان
وی در ادامه می گوید: بنابر آمار سازمان حمایت از مصرف كنندگان، موجودی تایرهای وارداتی ما كه قاعدتا رادیال هستند، چون واردات تایر بایاس ممنوع است، 192 هزار و 787 حلقه در سال 1396 بوده و اگر نگاه بكنید دلیلی بر اتفاقات اخیر است كه تایر تا جفتی 15 میلیون تومان هم رسیده است.
به نظر من دلیل اساسی این كمبود نه در عملكرد تولید كننده است و نه وارد كننده و نه مصرف كننده. دلیلش در اقتصاد كشور نهفته است. یعنی نظام اقتصادی كشور این را اقتضا می كند. در مورد همه كالاها هم همین است. فقط در مورد تایر نیست. وقتی در اقتصاد كشور اتفاقی می افتد كه رانتی ایجاد بشود همه اقتصاد را در بر می گیرد.

** تأمین سرمایه نیاز ضروری توسعه صنعت تایر سنگین
سخنگوی انجمن صنعت تایر كشور ضمن اشاره به كمبود تایر سنگین می گوید: در رابطه با تولید چند تا مساله داریم. اولا اگر آمار را نگاه بكنیم بررسی های ما نشان می دهد كه در سال 1389 درصد تایرهای رادیال از مجموع تایرهای باری و اتوبوسی، 28.6 درصد بوده و این رقم در سال 1396 به 55 درصد رسیده است. یعنی در عرض 7 سال به دو برابر افزایش پیدا كرده است. در حالی كه ما در صنعت تایر سنگین یك تولید كننده داشتیم كه این تولید كننده در سال 1389 حدود 126 هزار حلقه تولید می كرده و این میزان در سال 1396 به 316 هزار حلقه رسیده است.
وی در ادامه می گوید: بقیه كارخانه ها با اینكه طرح توسعه و تولید داشتند اما نتوانستند آن را محقق بكنند و به موقع با بازار مصرف تایرهای سنگین مطابقت بدهند. چرا؟ این امر چند علت داشته است. یكی مربوط به سرمایه گذاری است. تولید تایر و ایجاد تأسیسات جدید تولید سرمایه بر و ارز بر است. ما تقریباً به صورت میانگین برای تولید هر تن تایر حدود 5 هزار دلار سرمایه گذاری لازم داریم كه از این مبلغ حدود 3500 دلار آن ارزی و 1500دلار نیز ریالی است. البته در تایر سبك و سنگین این عدد خیلی فرق نمی كند. حالا شما فرض كنید بخواهیم یك كارخانه 50 هزار تنی احداث كنیم. این برنامه برای چند كارخانه تعریف شده است اما عملا كاری چندانی صورت نگرفته است چرا كه برای این كار حدود 170 میلیون دلار ارز لازم داریم.
«مصطفی تنها» افزود: سؤال این است كه این ارز از كجا باید تأمین شود. از آنجایی كه ارز تك نرخی نیست نمی توان از سرمایه گذار انتظار داشته باشیم با ارز آزاد این كار را انجام بدهد بعد سازمان حمایت از مصرف كنندگان روی تولیداتش نرخ بگذارد. این كار عملاً در عالم واقع رخ نمی دهد. چون صنعت در مقایسه با سایر فعالیت های اقتصادی آنقدر سود آور نیست كه جاذبه برای جلب سرمایه های كلان در بخش تولید ایجاد كند. در سال هایی هم كه بعد از انقلاب توانستیم كارخانجات تولید تایر احداث كنیم به خاطر این بود كه در سال های دولت سازندگی امكانات تأمین ارز فاینانس برای احداث كارخانه جدید فراهم شد. بعد از آن حتی یك كارخانه در صنعت تایر ایران ساخته نشد.

** واردات تكنولوژی شرط لازم توسعه صنعت تایر سنگین
'مصطفی تنها' با اشاره به پیش نیازهای تولید تایر سنگین، می گوید: مشكل اصلی ما تولید كنندگان، تكنولوژی است. بنده ضمن اینكه سخنگوی انجمن صنعت تولید تایر هستم. مدیر طرح توسعه یكی از تولید كنندگان نیز هستم. مشكل اصلی ما مسائل سیاسی كشور است. مناسبات بین المللی كشور ما دچار تنش ها و مشكلاتی است كه عملاً هیچ كارخانه تایرسازی در جهان كه بتوانیم باهاش كار بكنیم حاضر نیست به ما تكنولوژی بدهد. ما حتی در سال های اخیر یعنی بعد از برجام نیز نتوانستیم كار بكنیم. یعنی یخ روابط داشت كم كم آب می شد كه این مشكلات اخیر پیش آمد و دوباره منجمد شد. حتی شركت های چینی نیز حاضر نشدند به ما تكنولوژی بدهند. به این علت كه شركت های درجه یك چینی در آمریكا سرمایه گذاری كرده بودند. 4 درصد سهم بازار آنجا را دارند. بنابر این ریسك نمی كنند كه به ما تكنولوژی تولید تایر بدهند. تقریباً تمام طرح های توسعه كارخانجات ما به خاطر بروز این مشكل متوقف شد. یعنی مرجع تكنولوژی نتوانستیم پیدا كنیم. یعنی آنهایی هم كه قرار داد فروش تكنولوژی با ما داشتند آن را مسكوت كردند. حتی پیش پرداخت ها هم فریز شد. یعنی پیش پرداخت های ما را پس ندادند و در اروپا باقی ماند.

** تأمین مواد اولیه مانعی بر سر راه تولید تایر
سخنگوی انجمن صنعت تایر كشور در ادامه به مشكلات تأمین مواد اولیه اشاره می كند و می گوید: مساله دیگر در رابطه با تولید تدارك مواد اولیه است. حدود 90 مواد را با هم می آمیزند تا تایر تولید شود. از نظر ارزی 45 درصد آنها وارداتی است و 55 درصد هم در داخل تولید می شود. در حال حاضر تقریباً تأمین كنندگان مواد تا زمانی كه پول را نقدی دریافت نكنند حاضر نیستند مواد را تأمین كنند. مثلاً باید پول در حسابشان بنشیند تا سیم تایر را به ما بدهند. ما در 45 درصد واردات مواد اولیه با مشكلات مختلفی درگیر هستیم.
وی افزود: در این مورد نیز شرایط ناشی از مناسبات بین المللی بر ما تحمیل می شود. در سال جاری دولت به طور مداوم با سعی و خطا تلاش كرده سیاست ارزی را تنظیم كند. این سعی و خطا پیامدش در تولید دیده می شود. یعنی ما داریم تولید می كنیم و هر لحظه كارخانه نیاز به مواد اولیه دارد تا ادامه حیات بدهد. تطابق ما با مقررات در حال تغییر بسیار سخت است. اولاً یك ماه طول می كشد تا ارز تأمین شود، 20 روز طول می كشد تا به حساب فروشنده مواد اولیه برود. فروشنده باید سفارش بدهد به چین بعد از آنجا بارگیری بكند و تا برسد به كارخانه یك ماه طول می كشد. یك فاصله زمانی به وجود می آید. خیلی وقت ها پیش آمده تولید كننده تا به تصمیم نهایی برای خرید رسیده، فروشنده قیمت را تغییر داده است.
مصطفی تنها در ادامه گفت: ما در مورد مواد اولیه داخلی هم دچار مشكل هستیم. ببینید به مواد اولیه ما ارز 4200 تومانی می دهند. برای محصول ما هم بر اساس ارز 4200 تومانی قیمت می دهند. ولی برای تأمین كننده مواد اولیه ما كه ارز 4200 تومانی اختصاص نمی دهند. یعنی بخشی از مواد اولیه غیر مستقیم ما، ارز بالاتر از 4200 تومان تعلق می گیرد. برای مثال به مواد اولیه لازم برای تولید سیم طوقه كه مواد اولیه ما به حساب می آید ارز 4200 تومان تعلق نمی گیرد. در نتیجه بخشی از مواد اولیه ما با ارز بالاتر از 4200 تومان تأمین می شود. این امر باعث می شود كه قیمت آنها به طور مداوم بالا برود. بخصوص آنهایی كه با محصولات پتروشیمی سروكار دارند. ما نیز از این طرف تحت فشار قیمت های سازمان حمایت و از سوی دیگر تحت فشار تولید كنندگان مواد اولیه در داخل هستیم. در برخی موارد قیمت مواد تا دو و نیم برابر آخرین قیمت خرید قبلی افزایش یافته است. یعنی ما با وجود این مشكلات باید تولید انجام بدهیم. این مشكلات باعث می شود ثبات تولید تهدید بشود.
وی تصریح كرد: دریغ است كه كارخانجات ما بعد از 60 سال نتوانند در حد پتانسیل و ظرفیتی كه بخش مهندسی ما دارد توسعه پیدا كنند. همانطور كه گفتم مشكل ما تخصیص خطوط اعتباری و تأمین ارز و حمایت موثرتر نمایندگی های سیاسی ما در كشورهای مختلف برای تأمین تكنولوژی است. یعنی اگر دولت از ما حمایت كند طبیعتاً موفقیت بیشتری در كشورهایی مثل چین برای تهیه تكنولوژی مناسب خواهیم داشت. كاهش تعرفه هم اگر در كوتاه مدت باشد برای تولید مساله ای ایجاد نمی كند اما اگر در بلند مدت ادامه داشته باشد ایجاد مشكل خواهد كرد.
پژوهشم**س-م**1552