به گزارش ايرنا، دلواپس اهالي منطقه دامنه شهرستان فريدن استان اصفهان هستم كه دير سالي است در آغوش حادثه، روي شكاف هاي متعدد و عميق زمين به ناچار مي گذرند.
كسي در اين ديار از هيولاي وحشت صداهاي مرموز زمين، خواب آرام ندارد، باري، زمين خسته از رفتار و كردار آدميان، گويا قصه نگفته اي دارد، خدا نكند روز و شبي دهان باز كند وگرنه جميعتي ....
اگرچه كه ديدن ترك هاي ديوار و شكاف زمين مثل رسيدگي نكردن اين معضل عظيم براي اهالي عادي شده است، پرسش اينجاست كه آيا رواست كه بعد از وقوع حادثه احساس همدردي كنيم.
ديگر اين كه چهره ترك خورده شهر دامنه گواه روشني نيست كه بيايند تصميم اصولي اتخاذ كنند.
مردم مي گويند چرا كسي پاسخگوي حل مشكلاتشان نيستند در حالي كه كاسه صبر زمين لبريز گشته است تا بغض فروخورده اش بشكند، آيا هنوز بايد صبر كرد تا چه بشود.
بحران فرونشست زمين در دامنه فريدن واقع در غرب استان اصفهان موجي از دلهره و نگراني را بين ساكنان اين ديار به دنبال داشته است.
فرونشست مي تواند در اثر پديده هاي طبيعي زمين شناسي مانند زمين لرزه، انحلال سنگ هاي گچي، نمكي يا آهكي، آب شدن يخ ها و تراكم نهشته ها، حركت آرام پوسته و خروج گدازه از پوسته جامد زمين يا فعاليت هاي انساني مانند معدنكاري، برداشت سيالات زيرزميني مانند آب هاي زيرزميني، نفت يا گاز ايجاد شود.
به گفته برخي از كارشناسان، كاهش شديد سطح آب هاي زيرزميني مهم ترين دليل فرونشست زمين در شهر دامنه است، دامنه از ديرباز تاكنون يكي از دشت هاي حاصلخيز و پر آب فريدن بوده و كشاورزي مهم ترين پيشه ساكنان اين ديار است.
پديده فرو نشست زمين در دشت دامنه فريدن به دنبال شكاف برداشتن و تخريب واحد هاي مسكوني، ريزش خيابان ها و معابر و نشتي لوله هاي انتقال گاز نخستين بار در مرداد ماه سال1392 به طور رسمي گزارش شد، از آن زمان تاكنون اين چالش روز افزون به تدريج موجب وارد آمدن خساراتي به منازل و اماكن عمومي اين شهر شده است.
در پژوهشي كه در سال 1394 در همين زمينه با عنوان 'بررسي كاهش آب هاي زيرزميني و فرونشست شهر دامنه' انجام شد، ميزان نشست در طي ماه هاي ارديبهشت، تير و شهريور سال 1384 و ماه هاي تير و شهريور سال 1390 به ترتيب 4.88 و 7.36 سانتي متر اندازه گيري شد.
همچنين ميزان افت آب در آن زمان به ترتيب 8.4 و 4.44 متر گزارش شد، براساس اين پژوهش بيشترين نشست منطبق بر بخش مركزي دشت دامنه و باتلاق قهيز به علت تراكم بالاي چاه ها و برداشت بيش از حد آب زيرزميني بوده است.
كارشناسان مي گويند ميزان نشست اكنون تا 10 سانتي متر هم رسيده است، سرعت نشست زمين در شهر دامنه در كمتر از يك سال، سه برابر افزايش يافته است.
بر اساس آمار موجود آب هاي منطقه در عمليات حفر چاه، به عمق بيش از 300 متر رسيده است اين در حالي است كه كشاورزان در گذشته تنها با حفر 50 متر به آب مي رسيدند.
شهردار دامنه در گفت و گو با ايرنا به كشاورزي گسترده و مستمر در دامنه فريدن اشاره كرد و افزود : استفاده فراگير از روش هاي آبياري قديمي و سپس جايگزيني اين روش ها با آبياري تحت فشار كه در زمان حاضر منسوخ شده ، مهمترين دليل پيشرفت پديده فرو نشست در دامنه است.
حسين خليلي اضافه كرد: تا سال گذشته شكاف هاي ايجاد شده در منازل مسكوني و معابر شهري بين 2 تا پنج سانتي متر بوده اما اكنون اين شكاف ها به بيش از 10سانتي متر رسيده است؛ همچنين برخي شكاف ها و حفره ها در اراضي سطح شهر ايجاد شده كه تا پيش از اين وجود نداشته است.
به گفته وي محدوده قانوني دامنه 255 هكتار است كه 50 درصد آن درگير نشست زمين است.
شهردار دامنه خاطرنشان كرد: شدت بحران به حدي است كه قسمت هاي شمالي بلوار امام خميني(ره) اين شهر كه در سه سال گذشته با هزينه اي افزون بر 6ميليارد ريال اصلاح و بازسازي شد امسال به دنبال نشست زمين فرو ريخته است.
شهردار دامنه 2 محله پاكوچه و حوالي مسجد صاحب زمان اين شهر را جزو محدوده هاي پرخطر اعلام كرد و افزود: با وجود اخطارهاي مكرر براي تخليه 140واحدمسكوني در معرض خطر، متاسفانه فقط دو خانوار اقدام به تخليه منزل خود كرده اند.
اين در حالي است كه به گفته معاون بازسازي و مسكن روستايي بنياد مسكن اصفهان در جلسه اخير مديريت بحران فريدن؛ فرونشست هاي جديد به واحدهايي كه تخريب و از نو احداث شده آسيب نرسانده است.
به گزارش ايرنا؛ محسن قوي بيان در اين جلسه افزود: تا اكنون 127 واحد احداثي(نيازمند تخريب و بازسازي) شناسايي شده است كه 63 واحد آن پايان كار گرفته اند.
وي افزود: از 193 واحد تعميري شناسايي شده ، 103 مورد براي دريافت وام بلاعوض به بانك معرفي شده اند.
بر اساس گزارش هاي ميداني؛ برخي از مردم اين شهر به دليل مشكلات معيشتي و درآمد پايين قادر به تعمير و يا استحكام دهي ساختمان خود نيستند، از طرفي از آن جا كه نشست زمين حادثه‌اي تدريجي است و مانند سيل و زلزله به يكباره تخريب نمي‌كند؛ مردم نسبت به آسيب هاي ناشي از آن توجه كافي ندارند و استقبال خوبي از ثبت نام براي دريافت تسهيلات در زمينه بازسازي و بهسازي منازل خود نداشته اند.
فرماندار فريدن در اين خصوص به ايرنا گفت: اكنون 200 ميليون ريال تسهيلات كم بهره احداثي(تخريب و نوسازي) و 60 ميليون ريال وام بلاعوض تعميري با هدف كمك به صاحبان واحدهاي مسكوني آسيب ديده اين شهر اختصاص يافته است.
سيد تقي معين الديني اضافه كرد : اين ميزان تسهيلات در شرايط كنوني كمك چنداني به ساكنان اين شهر نمي كند.
به گفته وي مجموع تسهيلات پرداخت شده براي اين واحدها 350 ميليارد ريال و مجموع وام بلاعوض پرداختي هفت ميليارد و 620 ميليون ريال بوده است.
فرماندار فريدن اظهارداشت : اعتبار در نظر گرفته شده بازسازي شهري دامنه در سال 1394 حدود 40 ميليارد ريال بوده كه از آن زمان تاكنون فقط 37 درصد آن تخصيص داده شده است.
معين الديني با بيان اينكه پيگيري ها در اين خصوص بايد به جلب اعتماد مردم منتهي شود، بيان كرد : حمايت ملموس مسئولان استاني از مردم دامنه در موضوع پديده فرو نشست نيازمند نگاه كاربردي تر و واقع بينانه و تخصيص بودجه‌هاي ويژه‌تر براي بازسازي منطقه است.
مديركل مديريت بحران استانداري اصفهان در حاشيه بازديد اخير خود از شهر دامنه در گفت و گو با ايرنا اظهارداشت: مقاومت ساختمان ها و تاسيسات در برابر فرونشست زمين بايد به طور دقيق بررسي شود.
منصور شيشه فروش به تسهيلات بهسازي و مقاوم سازي بنياد مسكن در شهرهاي زير 12 هزار نفر جمعيت اشاره كرد و افزود: در اين طرح به هر متقاضي 250 ميليون ريال تسهيلات كم بهره پنج درصد ارائه مي شود كه 108 واحد در دامنه از اين طرح استفاده كردند كه مانند واحدهاي احداثي در فرونشست آسيب نديده اند.
وي از پيگيري براي تقويت و افزايش سطح وام هاي پرداختي بخش فرونشست خبر داد و افزود: به افرادي كه مايل به استفاده از تسهيلات فرونشست نيستند پيشنهاد مي شود از طرح هاي بهسازي مسكن و شرايط ويژه آن استفاده كنند.
شيشه فروش به اعزام چندين تيم مطالعاتي كشوري در سال هاي اخير براي بررسي مشكل فرونشست دامنه فريدن اشاره كرد و افزود: بر اساس نتايج مطالعات تيم هاي تخصصي علت فرونشست در اين منطقه برداشت بي رويه آب از سفره هاي زير زميني طي 25 سال گذشته بوده است.
وي افزود: كشاورزي در دشت ممنوعه دامنه بايد با دقت كنترل و مديريت شود.
شيشه فروش تهيه طرح جامع پيشگيري از فرونشست دامنه فريدن با محوريت كشاورزي را ضروري دانست و افزود: در اين طرح بايد به طور دقيق به كشاورزان الگو داده شود كه چه محصولاتي را بكارند و به چه صورت آنها را آبياري كنند.
به گفته وي حركت هدفمند به سمت تغيير الگوي كشت تاثير بسزايي در كنترل فرونشست دارد.
شيشه فروش با بيان اينكه شرايط فعلي شهر دامنه بايد به درستي تبيين شود تا مردم نگران نباشند، افزود: محدوده هاي پرخطر شهر بايد شناسايي و نسبت به ترغيب ساكنان آن براي استفاده از تسهيلات دولت در راستاي تعمير و يا احداث واحد مسكوني تلاش شود.
مديركل مديريت بحران استانداري اصفهان افزود: اين منطقه به طور مستمر و به خصوص در بخش شبكه گازرساني پايش و رصد مي شود و جاي نگراني نيست.
شيشه فروش از بررسي مجدد اثرات فرونشست در تمام واحدهاي مسكوني ملكي و نيز مكان هاي عمومي شهر دامنه و ارسال گزارش آن به كارشناسان و مسئولان كشوري خبر داد.
به فاصله 2 سال پس از اعلام رسمي بحران در اين منطقه؛ شوراي ويژه پيگيري فرونشست شهر دامنه، نصب كنتورهاي هوشمند در زمين‌هاي كشاورزي را در دستور كار خود قرار داد و در بهمن سال 1394 نصب 400 كنتور هوشمند در چاه هاي دشت دامنه آغاز شد تا اينكه سرانجام در فروردين سال 1395 ، فريدن با تجهيز 500 حلقه از چاه ها به كنتور هوشمند رتبه اول استان را به دست آورد .
به گفته مسئولان از تعداد 850 چاه كشاورزي موجود در فريدن، تعداد 702 حلقه چاه در دشت دامنه-داران قرار دارد، در زمان حاضر 700 كنتور حجمي هوشمند در چاه هاي اين منطقه با هدف مديريت مصرف آب و جلوگيري از پيشرفت فرو نشست زمين نصب شده است. همچنين از اين تعداد 342 كنتور با نصب فلومتر به روز رساني شده اند.
هزينه به روزرساني هر كنتور بين 80 تا 120 ميليارد ريال تخمين زده شده است كه در بسياري از موارد از توان پرداخت كشاورز خارج است؛ بنابراين طبيعي است كه مديريت برداشت آب از چاه ها به كندي پيش مي رود و كشاورزان در اجراي سريع اين طرح نياز به حمايت بيشتر دارند.
همزمان با نصب كنتور هوشمند بر روي چاه هاي كشاورزي ، مسدود سازي چاه هاي غير مجاز نيز در دستور كار قرار گرفت.
سال گذشته از مجموع 50 حلقه چاه غير مجاز در دشت دامنه – داران 36 حلقه تعيين وضعيت شد،اكنون نيز 11 حلقه چاه غيرمجاز در دامنه وجود دارد كه در حال سير مراحل قضايي براي مسدود سازي است.
اما با وجود اجراي اين اقدامات؛ پديده فرونشست دامنه همچنان روند صعودي داشته است ،كارشناسان هشدار دادند در صورت گسترش اين پديده و عدم كنترل آن، ممكن است شعاع فرونشست دامنه تا زمين هاي استان سيطره پيدا كند.
آنها هچنين معتقدند امكان رخداد اين پديده در زمين هاي كشاورزي پايين دست شهر داران(مركز فريدن) نيز در آينده وجود دارد.
سال گذشته نيز شماري از انديشمندان و پژوهشگران آلماني از جمله پروفسور معتق، استاد دانشگاه هانوفر آلمان، هانس اولريش وتزل و الك وتزل از مركز تحقيقات علوم زمين آلمان و جمعي از مسئولان استاني و كشوري در بازديد از پديده فرونشست دامنه؛ نسبت به اين موضوع هشدار دادند.
يك كارشناس و محقق زمين شناسي نيز در گفت و گو با ايرنا؛ مديريت فرونشست را در گرو انجام پژوهش هاي دقيق، پايش مستمر محدوده هاي خطرزا و پيش بيني تدابير لازم در مواقع بحران دانست.
سعيد توكلي افزود: توجه به عوامل ديگري به جز خالي شدن سفره هاي زير زميني مانند وجود بستر سنگهاي كارستي، رسوبات جوان و فشرده نشده كواترنر و همچنين پراكنش گسل ها، تغييرات اقليمي و عوامل تكتونيكي در مقابله با فرونشست ضروري است.
وي اضافه كرد : خطر فرونشست زماني دو چندان خواهد شد كه در محدوده هاي داراي تراكم جمعيتي، پالايشگاه ها، نيروگاه ها و اتوبان ها اتفاق بيفتد چرا كه تلفات جاني در پي خواهد داشت و حتي مي تواند فاجعه آفرين باشد.
به گزارش ايرنا، به گفته پژوهشگران بالاترين ركورد فرونشست در كره زمين 32 سانتي متر متعلق به ايالت نيومكزيكو بوده است. ايران در مدت 18 سالي كه از قرن 21 مي گذرد 2 بار اين ركورد را يكي در سال 2010 در تهران با 36 سانتي متر و بار دوم در سال 2015 بين دشت فسا و جهرم با 54 سانتي متر شكسته است.
بنا به اظهار نظر كارشناسان، دو سوم كل دشت هاي كشور ممنوعه اعلام شده كه در بخش قابل توجهي از آنها ميزان تراز منفي آبخوان ها به بيش از 2 متر در سال رسيده است.
بخش هاي بزرگي در استان هاي مركزي به همراه استان هاي شرقي در اين موقعيت بسيار دشوار قرار دارند.
استان هاي تهران، قزوين، مركزي، اصفهان، فارس، كرمان، بخش شمالي سيستان و بلوچستان، بخش هاي شمالي هرمزگان، بخش هاي عمده اي از خراسان هاي رضوي، شمالي، جنوبي و بخش هايي از همدان به شدت درگير پديده فرو نشست هستند.
كارشناسان مي گويند 300 دشت از 600 دشت كشور خشك شده اند و هر لحظه خطر ايجاد فروچاله در آن ها وجود دارد.
بررسي ها نشان مي دهد تاكنون پنج مورد فرونشست زمين دراستان اصفهان گزارش شده است. فرونشست هاي استان اصفهان در اراضي جنوب فرودگاه شهيد بهشتي، گلشهر، اردستان، روستاي پرمه حيدرآباد در بخش چنارود چادگان و شهر دامنه شهرستان فريدن رخ داده است.
نتايج بررسي محققان نشان داده پديده فرونشست زمين در استان اصفهان از سال 46 13از دشت مهيار آغاز شده است. بر اين اساس در شهر اصفهان احتمال فرونشست در مناطق شمالي شهر به لحاظ ريزدانه بودن جنس خاك نسبت به ساير نقاط شهر بيشتر است.
به گفته دانشمندان بيشترين ميزان افت سطح آب در دشت‌هاي مهيار شمالي با ميانگين 45 متر و بعد از آن در دشت دامنه 38 متر، دشت برخوار 34 متر و دشت گلپايگان 25 متر بوده است.
فرونشست هايي كه در مجاورت محدوده شهرها اتفاق افتاده اند( گلپايگان و دامنه فريدن) بسيار خطرناك تر از فرونشست هاي زمين هاي كشاورزي است.
متخصصان زمين شناسي معتقدند فرونشست دشت‌ها در طي تخليه آبخوان‌ها به وجود مي آيد، در حوضه زاينده رود ميزان تخليه آب خوان‌ها سالانه به 400 ميليون مترمكعب در سال رسيده است، اين موضوع خطرات جدي را براي حوضه زاينده رود و شهر تاريخي اصفهان به دنبال دارد.
دامنه با جمعيت حدود چهار هزار و 700 نفر در 130 كيلومتري غرب استان واقع است.
فريدن با 2 شهر داران و دامنه و تعداد 28 روستا و جمعيت بيش از 49 هزار نفر در 140 كيلومتري غرب استان قرار دارد.
6026/9861
اصفهان- ايرنا- اينجا هر شب تولد دلخراش هراس آزارمان مي دهد، سالهاست هنوز در خاك لرزان بذر زندگي مي كاريم و با شنيدن صداي در و ديوارو سقف اتاق در خود پنهان مي شويم، گويا شبيخوني در انتظارمان است كه ما را ببلعد، ترك هاي موجود گواه صادقي است از وقوع هر حادثه اما مسوولان هنوز هشدارهاي زمين را جدي نگرفته اند.