در اواسط قرن سوم هجری قمری 'ابوعبدالله جعفر ابن محمد بن عبدالرحمن بن آدم رودكی' در روستای 'پنج' رودك در دو فرسنگی سمرقند منطقه ای سرسبز در امپراتوری ایران دیده به جهان گشود. وی دوران كودكی خویش را با فراگیری قرآن و یادگیری بربط در نزد استادی بنام چون ' ابولعبك بختیار' سپری كرد.
دیری نپایید كه روزگار از او خنیاگر و شاعری پرآوازه ساخت و شهرتش را به دربار امیر خراسان 'نصر بن احمد سامانی' رساند. دربار سامانیان كه محفل گرم مردمانی هنرپرور و آزاد اندیش بود جای ترقی چنین شاعری را فراهم كرد و ستایش بسیاری از بزرگانی چون 'امیر نصر سامانی'، 'ماكان كاكی' سردار دیلمی و 'ابوالفضل بلعمی' وزیر دانشمند دربار سامانی را نصیب او كرد.
اشعار رودكی به قدری روان، ساده، دل انگیز و سرشار از شوق و ستایش لذات و شادی های زندگی بود كه نام وی را به عنوان 'نخستین پدر شعر پارسی' و 'نخستین شاعر بزرگ پارسی گوی' در تاریخ شعر و ادب شاعران این مرز و بوم جاودان كرد.
از دلایل دیگری كه سبب شد، رودكی به عنوان پدر شعر فارسی تلقی شود این بود كه وی پیش از شاعران بزرگ دیگر به سرودن شعر فارسی روی آورد و انواع مختلف این اشعار را به زیباترین و رساترین صورت ابداع كرد و قالب های گوناگون اشعار فارسی چون قالب 'رباعی'(شعری است كوتاه، مركب از چهار پاره یا مصراع به وزنی خاص) را بر اصول و پایه ای محكم استوار نهاد و اینگونه راه شیرین سرودن اشعاری زیبا را برای شاعران پس از خویش چون فردوسی و سایر استادان عصر غزنوی هموار كرد.
در واقع رودكی آغازگر راه پیشرفت ادبیات و زبان فارسی شد. كیفیت اشعار وی به گونه ای بود كه بارها توسط سایر شاعران ایرانی مورد استقبال واقع شده است. او شعر فارسی را از پیروی شعر عربی جدا كرد و اوزان و قالب های جدید فارسی را به وجود آورد و با ترجمه منظومه های مختلف و سرایش اشعار حكیمانه و تعلیمی و نیز تغزلات و مدیحه، راه را برای پیشرفت شعر فارسی به خوبی گشود.
بر سر زبانهاست كه رودكی اشعار خویش را با آوازی خوش به همراه چنگ و بربط می خواند. تاثیر اشعار او به گونه ای بود كه نام وی را در ادب فارسی با یكی از مشهورترین اشعارش، كه برای امیر نصر سامانی سروده بود تا وی را از توقف چهار ساله خویش در هرات منصرف و به طریقی روانه بخارا سازد، در تاریخ آن روزگار جاودان ساخت. این شعر دلنشین و مشهور با این ابیات شروع می شود :
'بوی جوی مولیان آید همی یاد یار مهربان آید همی
ریگ آموی و درشتی های او زیرپایم پرنیان آید همی
از رودكی آثار بسیاری نام برده می شود كه بر اساس گزارش های ثبت شده تنها پاره ای از آنها موجود است؛ از جمله آثار این شاعر ایرانی می توان به 'كلیله و دمنه منظوم'، 'سندباد نامه'، 'سه مثنوی' و اشعاری چند اشاره كرد كه محتوای اكثر آنها ابیاتی است كه بر پایه پند و اندرز و سخنان حكیمانه سروده شده است.
این شاعر پرآوازه پس از سالها زندگی در دربار پادشاهان و خلق آثار ادبی بسیار برای همیشه در سال 329 هجری قمری دیار شعر و عرفان را ترك كرد.
هر ساله در این روز با توجه به جایگاه ممتاز رودكی در تاریخ شعر و ادب فارسی و خلق اشعار غنایی و تعلیمی توسط او، در سراسر ایران و مناطق فارسی زبان، آیین های پاسداشت و بزرگداشت فراوانی برای این شاعر پارسی برگزار می شود.
اطلاع**9128**1717
گروه اسناد و اطلاع رساني- چهارم دي ماه، روز تولد و بزرگداشت بزرگمرد تاريخ شعر و ادب فارسي رودكي است. در اشعاراو، قوه تخيل، قدرت بيان، استحكام و انسجام كلام همه با هم جمع شده بود. وي را پدر شعر پارسي نام نهادند، چرا كه با خلق آثار ماندني خود زبان فارسي و هويت ايراني را پايدار و مسير پرپيچ و خم نظم را براي شاعران پس از خود، هموار ساخت.
