معبد داش کسن زنجان از باارزشترین نمونه های معماری صخره ای ایران است

# خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/12/27 اجتماعی.داخلی.معبد.داش کسن زنجان- معبد تاریخی داش کسن زنجان، یکی از با ارزشترین نمونه های صخره ای در طول تاریخ معماری ایران به شمار می رود. در این معبد صخره ای علاوه براستفاده از فناوری پیشرفته زمان که پیامد رشد و تکامل فن سنک تراشی با ابزار فلزی است، انتخاب مناسب ترین نقطه نسبت به نقاط همجوار، نمودار توجه و آشنایی کامل سازندگان آن با دانش زمین شناسی و معدن شناسی، مورد توجه قرار گرفته است. این بنا از آن جهت به معبد اژدها مشهور است که روی سنگهای حجاری شده نقش دو اژدها به صورت مشهود دیده می شود. نقشهای اژدها، به طول پنج متر و عرض 1/5 متردر زمره بزرگترین نقوش تزئینی این معبد است که در پیچ و خمهای شگفت انگیز خود رموز نهفته ای دارد. اژدهای منقوش بر پیکره صخره ای داش کسن که در هنر و اندیشه ایرانی مظهر ظلم، ستم و پلیدی است با نفوذ قوم فاتح همچون محافظ همیشه بیدار که نشان از ارزانی، خیر، برکت، دولت و سلطنت دارد، در هنر ایران جای می گیرد. به نظر می رسد هنرمندان خلاق معبد صخره ای داش کسن در خلق حجاریها و کنده کاریهای زیبا که در غرب و شرق این نیایشگاه گسترده شده، علاوه بر مهارت در تکنیک سنک تراشی از پاره ای اصول پیکرتراشی نیز الهام گرفته اند. دیگر نقوش تزیینی این معبد، طاقچه های بسیار فاخری است که در ضلع شرقی و غربی معبد در کنار نقوش اژدها کنده شده اند. این طاقچه ها با مقرنسهای بسیار زیبایی شکل گرفته که یادآور استادی هنرمندان سنک تراش معبد در آن دوره است. همچنین نقوش اسلیمی که در نوع خود ماهرانه تراشیده شده اند با طرحهای بسیار متنوع بیانگر فعالیت هنرمندان مسلمان در پدید آوردن این معبد است. این معبد از سمت شمال به دشت سلطانیه و بنای تاریخی آرامگاه سلطان محمد خدابنده اشراف داشته و در کنار شهر قدیم سلطانیه با گنبد عظیم، آرامگاه چلبی اوغلو و ملاحسن کاشی، در مجموع محور فرهنگی تاریخی سلطانیه را تشکیل می دهد. باستان شناسانی که نخستین بار این اثر تاریخی را مشاهده نموده اند ، آن را با اثر معروف به برده تیکن در مهاباد و اشکفت فرهاد در بوکان مقایسه و سبک کار نقوش و حجاریهای آن را با طاق بستان کرمانشاه همسان دانسته اند.
طرز تفکر آثار داش کسن دارای دو دوره تاریخی متفاوت است، دوره نخستین مربوط به آیین مهرپرستی متعلق به دوران ساسانی و دوره بعدی مربوط به ایلخانی میباشد، اما مطالعات انجام شده اخیر این اثر تاریخی را با دوره ایلخانی مرتبط می داند. معبد صخره ای داش کسن که به معنای سنک تراشیده یابریده سنک می باشد در جنوب شرقی روستای ویر در سینه کش ارتفاعات محلی سلطانیه قرار دارد. شهر سلطانیه در 35کیلومتری جنوب شرقی زنجان مرکز استان واقع شده است و گنبد عظیم ساخته شده در دوران حکومت سلطان محمد خدابنده، چون نگینی در آن می درخشد. 522/587