دود قلیان،سمی پنهان برای تخریب قلب و ریه
#
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/02/10
اجتماعی.دود قلیان.بیماری ریه
قلیان وسیله ای آبی برای کشیدن تنباکو است که در خاور میانه و آسیای
مرکزی متداول است. این واژه در فارسی به صورت قالیان و غلیان ثبت شده و
گاه نارگیلی نیز نامیده شده است.
قلیان در دوران قاجار به عنوان بخشی از ضرورت های زندگی محسوب می شد و
اشراف و بزرگان در خانه های خود انواع قلیان را نگهداری می کردند که بر
روی بعضی از آنها جواهرکاری انجام شده بود.
در جهان نیز بیشترین میزان مصرف قلیان در آفریقا، کشورهای شرقی دریای
مدیترانه و آسیای جنوب شرقی می باشد و از سال 1990 به بعد مصرف قلیان در
میان نسل جوان از جمله دانشجویان رایج گردیده است .
قلیان به صورت سنتی از اجزای مختلفی مانند بادگیر، سر قلیان یا سرپوش که
محل قرارگیری تنباکو و ذغال گداخته است، تشکیل شده است.
تنه قلیان که می تواند فلزی باشد اما به طور معمول از چوب ساخته می شود،
نی پیچ و کوزه که منبع آب آن است و می تواند به اشکال مختلف از جمله به
شکل نارگیل، یا ساده باشد.
جنس این وسیله نیز از فلز، سفال، شیشه، کریستال و یا برنج است.
تاریخ دقیق اولین استفاده از قلیان در ایران مشخص نیست اما آنچه مشخص است
اولین بار، ابوالفتح گیلانی، پزشک دربار اکبر اول، سلطان مغول هند بود که
دود تنباکو را از یک ظرف آب عبور داد تا آن را خالص تر و سرد نماید.
اما پیشینه استفاده از قلیان در ایران را می توان به حداقل به دوران شاه
طهماسب یکم صفوی بازگرداند.
در گذشته، ایرانیان تنباکو را با دستگاهی کاملا اختصاصی استعمال می کردند.
در کوزه گلی دهان گشادی به قطر سه انگشت،تنه قلیان که از چوب یا نقره که
سوراخی در وسط دارد را قرار می دادند و بر سر آن مقدار تنباکوی نم دار
با کمی آتش می گذاشتند.
در زیر قلیان سوراخ ممتدی است که در حالی که نفس را بالا می کشیدند، دود
تنباکو با شدت از امتداد سوراخ پایین آمده و داخل آب که به رنک های مختلف
می آمیزد، داخل می شود. این کوزه مرتبا تا نصفه آب دارد و دود که در آب
است به سطح می آید و هنگامیکه نفس را بالا می کشیدند، از نی قلیان دود به
دهان وارد می شود.
وزن متوسط تنباکوی مصرفی در هر بار کشیدن قلیان تقریبا ؟ ؟؟؟تا؟ ؟؟؟گرم
است اما در شرایط کنونی،عده ای معتقد هستند که اگر دود قلیان وارد ریه
نشود و فقط از راه دهان خارج شود، آسیبی به ریه ها وارد نمی شود.
این در حالی است که کشیدن قلیان حجم تنفسی بدن را کاهش داده و مواد سمی
ناشی از نوع توتون و تنباکوی قلیان، سلامت افراد را با خطر روبرو می کند.
استفاده از اسانس در ترکیبات تنباکو نیز به علت حرارت زیاد، موادی را
وارد بدن می کند که عوارض ناگواری برای انسان به دنبال دارد.
تصور برخی از مصرف کنندگان قلیان این است که دود حاصل از قلیان از آب رد
می شود و مواد سمی آن از بین می رود اما غافل از اینکه کشیدن یک یا دو
بار قلیان در روز، فرد استفاده کننده را دچار اعتیاد می کند.
مصرف قلیان خطرات جدی را برای سلامتی مصرف کنندگان و دیگر افرادی که در
معرض دود آن هستند، به همراه دارد چرا که دخانیات به طور کامل و مستقیم
با سرطان ریه مرتبط و این امر به اثبات رسیده است.
مصرف کنندگان قلیان سالم تر از کسانی که سیگار می کشند، نیستند، دود حاصل
از مصرف آن حتی بعد از عبور از میان آب درون جام، حاوی مقدار زیادی
ترکیبات سمی از جمله منوکسید کربن ، فلزات سنگین و مواد شیمیایی سرطان زا
می باشد.
قلیان اغلب به صورت دسته جمعی مصرف می شود و ممکن است دو یا چند نفر به
طور مشترک از آن استفاده نمایند که این استفاده مشترک از قسمت دهانی
قلیان، خطر جدی برای انتقال بیماری های واگیر داری چون سل و هپاتیت است.
برخی از بازارهای تجاری اغلب سالم بودن مصرف قلیان را تبلیغ می کنند در
صورتی که بر خلاف بسیاری از باورهای مردمی، دود حاصل از قلیان مملو از
مواد سرطان زا و سمی بی شماری است.
ارمغان حاصل از دود قلیان را می توان ابتلا به انواع سرطان ها از جمله
ریه، بیماریهای قلبی عنوان کرد و سرطان لب، دهان، حنجره، سرطان مری و
معده، لوزالمعده، کبد و سرطان روده بزرک از عوارض بد خیم و زخم های
گوارشی ، ریفلاکس معده (برگشت اسید معده به مری ) ازجمله عوارض خوش خیم
استفاده از قلیان هستند.
یکی از کارشناسان دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات در این ارتباط به
خبرنگار اجتماعی ایرنا گفت: بر خلاف بسیاری از عقاید و باورهای سنتی رایج
در جامعه، دود منتشر شده از قلیان، حاوی مقادیر بی شماری از مواد سمی می
باشد.
خدیجه فریدون محصلی افزود: این مواد به عنوان عوامل اصلی بروز سرطان ریه،
بیماری های قلبی، عروقی و سایر بیماری ها، شناخته شده اند.
وی گفت: از آنجایی که نیکوتین موجود در دود حاصل از مصرف قلیان همانند
سایر مواد دخانی اعتیاد آور بوده، مصرف متناوب آن در افراد ایجاد وابستگی
می کند.
او ادامه داد: مصرف کنندگان قلیان در هر بار مصرف، دود زیادتری را در
مقایسه با کشیدن سیگار دریافت می کنند.
وی با اشاره به اینکه افراد سیگاری به طور متداول هشت تا 12 نخ سیگار در
روز مصرف می کنند، گفت: آنان به طور متوسط با 40 تا 75 پک که به مدت پنج
تا هفت دقیقه به طول می انجامد، حدود پنج تا شش دهم لیتر دود استنشاق می
کنند.
این کارشناس دبیرخانه دخانیات، ادامه داد: این در حالی است که مصرف
کنندگان قلیان در هر وعده مصرف که به طور متداول 20 تا 80 دقیقه طول می
کشد، حدود 50 تا 200 پک می زند که هر یک به طور متوسط حاوی 15 درصد
تا یک لیتر دود می باشد.
فریدون محصلی گفت: به عبارت دیگر، از نظر میزان مواجه و استنشاق دود، هر
فرد مصرف کننده قلیان در هر وعده معادل 100 نخ یا بیشتر سیگار دود دریافت
نموده است.
یکی دیگر از کارشناسان دبیرخانه کشوری کنترل دخانیات در رابطه با نیکوتین
موجود در دود قلیان، گفت: با وجود اینکه بخشی از نیکوتین موجود در دود
قلیان در اثر عبور از آب جدا می شود، میزان نیکوتین دریافتی در
افراد مصرف کننده قلیان، به اندازه ای است که ایجاد وابستگی می کند.
بهزاد ولی زاده با بیان این مطلب که نیکوتین نقش بسیار مهمی را در میزان
و نحوه مصرف مواد دخانی بر عهده دارد، گفت: تحقیقات نشان داده است که
افراد سیگاری تا زمانی که میزان نیکوتین دریافتی به آستانه مورد نیاز
برای رفع حالت وابستگی قبل از رسیدن به حالت تهوع برسد به کشیدن سیگار
ادامه می دهند.
وی ادامه داد: بنابر این می توان گفت که با فرض جذب بخشی از نیکوتین
موجود در قلیان در اثر عبور آن از آب، مصرف کنندگان قلیان با استنشاق
مقادیر بسیار زیادتر از دود در راستای رسیدن به آستانه ارضاء وابستگی، در
مواجه با مقادیر زیادتر مواد شیمیایی سرطان زا و گازهای خطرناک مانند
منواکسید کربن می باشند.
ولی زاده اظهارکرد: این موضوع، مصرف کنندگان قلیان و اطرافیان آنان را که
در مواجه با دود تحمیلی آن قرار دارند، مانند مصرف کنندگان سیگار، ابتلا
به سرطان ها، بیماری های قلبی عروقی، تنفسی و اثرات سوء استفاده در هنگام
بارداری دچار خواهد ساخت.
وی افزود: این نکته حائز اهمیت است که میزان منواکسید کربن، فلزات سنگین
و ترکیبات شیمیایی سرطان زا منتشر شده از احتراق ذغال یا مواد ایجاد
کننده حرارت در قلیان در مقایسه با سیگار به مراتب بیشتر و اثرات سوء آن
نیز چه برای مصرف کنندگان و چه افراد در معرض دود تحمیلی فراتر می باشد.
ولی زاده خاطر نشان کرد: این در حالی است که بیماری های منتقل شده از
طریق دهان و دستان آلوده در اثر استفاده مشترک از قلیان مانند سل و
هپاتیت قابل بررسی می باشد.
یک پزشک متخصص داخلی نیز گفت: تحقیقات نشان داده است که کشت مواد داخل
لوله قلیان، حاوی صدها نوع قارچ و میکروب بوده است.
دکتر علیرضا امینی منش افزود: این میکروب ها و قارچها به راحتی توسط دود
وارد دستگاه تنفسی بدن شده و سبب ایجاد عفونت های مزمن می شود.
وی گفت: در ابتدا، شخص متوجه بیماری خود نمی شود اما سال ها بعد به دلیل
نفوذ این میکروب و قارچها در لایه های مختلف ریه، بیماری هایی مانند
برونشیت و سرطان ریه بروز می کنند.
امینی منش ادامه داد: این در حالی است که شخص هنگامی که به بیماری خود پی
می برد که متاسفانه چاره ای جز تحمل آن تا آخر عمر نخواهد داشت.
وی گفت: همچنین مصرف کنندگان قلیان و اطرافیان آنان به ویژه خانم های
باردار که در مواجه با دود تحمیلی این وسیله قرار دارند، همانند مصرف
کنندگان سیگار به انواع سرطان ها و بیماری های قلبی، عروقی و تنفسی و یا
آثار سوء آن در دوران بارداری مبتلا خواهند شد.
وی اظهارکرد: همچنین گاهی عوارض ناشی از مصرف قلیان، باعث زخم های گوارشی
می شود و استعمال دود آن، باعث برگشت اسید معده به مری می شود.
امینی منش با بیان این مطلب که این مساله موجب می شود تا فرد سوزش شدیدی
در سر دل احساس کند و دچار تهوع گردد، افزود: ریفلاکس یا برگشت این اسید
در بدن فرد، سبب سرطان مری نیز می شود.
گزارش از: حنانه زاکانی
اجتمام 7300//1348**
