بافته های داری در خراسان شمالی زمینه ای مناسب برای اشتغالزایی است
#
بجنورد ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 06/08/86
داخلی.اجتماعی.گردشگری.صنایع دستی.
در استان خراسان شمالی با سابقه هفت هزار ساله در زمینه بافته های داری
20 هزار نفر از قومیتهای مختلف در زمینه تولید فرش دستی فعالیت دارند که
این گروه سالانه 150 هزار مترمربع فرش تولید می کنند.
این فعالان صنعت فرش از اقوام کرد، ترک، تات و فارس سالیانی است که بدون
کمترین حمایت در محرومترین نقاط روستایی استان به بافت فرش و پشتی ترکمن
سفره کردی، گلیم، جاجیم، زیلو، فرش کردی، نمد و پلاس مشغولند.
به گفته صنعتگران و مسوولان خراسان شمالی با اینکه بافته های داری در این
استان دارای قدمت، تنوع و تولید انبوه است اما حمایت چندانی از این صنعت
در خراسان شمالی صورت نگرفته است.
مدیر موزه فرش ایران نیز در نخستین جشنواره دستبافه های داری و صنایع
وابسته به آن در خراسان شمالی از فرش خراسان به عنوان تاج هنر فرش ایران
یاد کرد.
به گفته محمد اسکندرپور جای فرش خراسان شمالی حتی در موزه فرش ایران
نیز خالی است.
معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان
شمالی می گوید طرح، رنک و نقشهای دستبافته های این استان همگی ذهنی و ریشه
در اعتقادات و باورهای بافنده دارد که معرف ذوق، هنر، خلاقیت و ابتکار
هنرمندان است.
امیرمحمد حسین نیا در گفتگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی افزود: دستبافته های
خراسان شمالی نگاره ذهن و اعتقاد هنرمندان بافنده است که از طبیعت و زندگی
روزمره مردم گرفته شده و کارکردی نمادین یافته است.
وی گفت: ترکیب قومیتی، منابع غنی و مواد اولیه فراوان و ارزان قیمت در
این منطقه باعث شده افراد زیادی به تولید بافته های داری روی آورند.
"سفره کردی" یک هنر خاص از بافته های منحصربفرد زنان کرد عشایر و
روستایی خراسان شمالی است و به عنوان هنری مطرح است که نمادهای مذهبی و
احساسی نسبت به طبیعت را در خود جای داده و نقش های بافته شده در آن نشان
از عظمت فرهنک و اعتقادات و آداب و رسوم قوم کرد دارد.
انگشتدانه ها در سفره کردی، دستهای بلند شده به درگاه خداوند برای طلب و
یا شکرگزاری از رزق و روزی است و نقشهای حوض و لاکپشت نیز نماد بارش باران
و برکت است.
نمادها در سفره کردی همگی بیانگر شکر به درگاه خدا و نعمات الهی و
احترام به طبیعت است و نقش های بافته شده بیشتر حیوان و انسان است.
نگاره و نقوش گلیم کرمانجی در واقع نقش مایه های کهن هستند که در نوع
خود بی نظیرند.
"گلیم" دست بافته ای است که محققان سابقه هفت هزار ساله برای آن قائلند.
طرحها در گلیم متاثر از فرهنک سنتی و محیط جغرافیایی طبیعی بافندگان
است.
گلیم بافی در ایران شیوه های گوناگونی دارد ولی آنچه که مهم است و گلیم
یک منطقه را از منطقه دیگر جدا می کند نقوش و طرحهای مورد استفاده، رنک
آمیزی و در مواردی نوع بافت آن است.
در روستاها بافندگان در هنگام بافت از نقشه استفاده نمی کنند و نقشه های
ذهنی آنها هر نوع سلیقه ای را ارضا می کند.
گلیم برای مصارفی چون خورجین، پادری، پشتی رختخواب بند، کوله پشتی، کیف
زنانه، جوراب، دستکش و بازوبند کاربرد دارد.
بنا به آمار موجود تنها در شهرستان شیروان واقع در خراسان شمالی نزدیک
به 12 هزار بافنده گلیم و سفره کردی فعالیت دارند.
"جاجیم" نوعی زیرانداز شبیه گلیم است اما بر خلاف گلیم که بافته ای
پودنما است در بافت جاجیم تارهای رنگی نقوش را بوجود آورده و پود بین
تارها پنهان می شود.
رنک و نقش در جاجیم متنوع بوده و نمادها کارکرد سمبلکیک دارند.
مانه وسملقان و جاجرم از نقاط اصلی بافت این نوع زیرانداز در استان
خراسان شمالی به شمار می روند.
جاجیم دستبافه ای ضخیم، راه راه و رنگین است که به عنوان زیرانداز، پتو،
روتختی، جل اسب و کف پوش کاربرد دارد.
"پلاس" نوعی گلیم پشمی است که از دیرباز به عنوان یک زیرانداز مناسب جهت
جلوگیری از نفوذ رطوبت، سرما و گرمای زمین بکار می رفته و بدین لحاظ در
مفروش کردن کف چادرهای عشایر خراسان شمالی و ساختن سیاه چادر و نیز در
خانه های روستایی مورد استفاده بیشتری دارد.
پلاس در سایر نقاط ایران نیز بافته می شود ولی بافت "پیچ" آن منحصر به
خراسان شمالی است.
"فرش کردی" حاصل ذوق و هنر زنان عشایر است که دار بافت فرش کردی زمینی
بوده و رنک های مورد استفاده در آن گرم بوده و حکایت از عشق، زندگی و امید
به آینده در نزد عشایر بوده است.
"فرش و پشتی ترکمن" هنر زنان ترکمن استان است که در منطقه جرگلان، نزد
ساکنان ترکمن بجنورد و همچنین شهرستان مانه وسملقان رواج دارد که با نقوش
زیبا و خاص خود چشم هر بینده ای را خیره می کند.
طرح فرش های ترکمن از لحاظ شکل هندسی و شکستگی خطوط ایلی، خاص مردم کوچ
نشین است که بصورت ذهنی بافته می شود و ترکمن یموتی، شانه ای، غزال گز، آغال
، چهارقاب و قاشقی طرحهای فرعی این نقوش را تشکیل می دهند.
پشتی ترکمن بیشتر شبیه قالیچه است که در آن از چهار رنک قزل، قره، طلایی
و آق استفاده می شود و نقوش را در اصطلاح محلی آن گلچه و قره نقش می خوانند.
"نمد" یکی از هنرهای برجسته منطقه جرگلان و مانه وسملقان بوده است که رو
به فراموشی می رود.
معاون صنایع دستی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان
شمالی می گوید: سالانه در این استان 150 هزار مترمربع انواع دستبافته های
داری تولید می شود.
امیرمحمد حسین نیا کوچکی واحدهای تولیدی، ضعف بنیه مالی تولیدکنندگان و
دخالت دلالان و واسطه ها و خرید محصولات تولیدی به قیمت پایین را از مشکلات
این بخش می داند.
وی می گوید عدم آگاهی مناسب از شیوه تولید توسط بافندگان، تکرار طرحها
و نقش ها و نبود بازار مناسب برای فروش محصولات از مشکلات تولیدکنندکان
بافته های داری در استان خراسان شمالی است.ک/4
7184/626/660
