بیکران آبی / اقیانوس ها بستر تغییرات اقلیمی (قسمت دوم )
#
تهران، خبرگزاری جمهوری اسلامی 14/11/86
داخلی.علمی.اقیانوس.اقلیم.
گزارش: کیمیا عبدالله پور
*** تاثیر سرمای کم سابقه اخیر بر دریاها
معاون پژوهشی مرکز ملی اقیانوس شناسی گفت: تحقیقات نشان می دهد که
سرمای کم سابقه ای که بر کشور حکمفرما شده بر روی اکولوژی دریاها اثرات
مثبتی دارد.
دکتر حمید علیزاده افزود: با مطالعات انجام شده در مورد دریای خزر
مشخص شد این توده هوای سرد باعث اختلاط آب خزر با اکسیژن و مواد مغذی
مانند فسفات، نیترات و سیلیس می شود و اثرات مثبتی بر روی اکولوژی خزر و
تولیدات زیستی آن در چند سال آینده خواهد داشت البته مشروط بر این که
عوامل مخرب انسانی این اثرات مثبت را خنثی نکنند.
به گفته وی سرمای اخیر در چند سال آینده شرایط زیستی را دراین حوزه
آبی بهتر می کند.
این پدیده آخرین بار در سال 1969 میلادی اتفاق افتاد.
*** دلایل طبیعی تغییر اقلیم
"فعالیت های زمین ساختی" ، " آتشفشان ها" ، " تغییر بسیار اندک در
تابش خورشید" و " تغییرات دوره ای در دوران زمین که در رسوبات دریایی به
عنوان سیکل های "میلان کویچ" شناخته شده است از عوامل طبیعی تغییر اقلیم
هستند.
معاون پژوهشی مرکز کلی اقیانوس شناسی می گوید: اینها عوامل اصلی طبیعی
هستند که می توانند باعث تغییر اقلیم شوند.
علیزاده با بیان اینکه تغییر اقلیم با نوسانات آب و هوایی متفاوت
است افزود: تغییر اقلیم مدت زیادی پایدار می ماند اما نوسانات آب و هوایی
هر چند ده سال یکبار تکرار می شوند.
وی اظهار داشت: دراین راستا یکی از وظایف متخصصان هواشناسی و دیرینه
اقلیم شناسی این است که بین نوسانات اقلیمی و تغییر اقلیم تفکیک ایجاد
کنند و تغییرات اقلیمی ناشی از عوامل انسانی و طبیعی را جدا کنند.
اگر این کار انجام شود می توان پیش بینی های بهتری ارائه داد و آن بخش
از تغییرات که ناشی از عوامل انسانی است را کنترل کرد.
علیزاده با تاکید بر نقش اقیانوس ها در چرخه اقلیمی گفت: دانش
اقیانوس شناسی یکی از محورهای راهبردی تحقیقات علمی در جهان است مانند
دانش هوافضا، نانو و بیوتکنولوژی.
مطالعات دریایی علاوه بر پیچیدگی، مستلزم مصرف هزینه های بسیار زیاد
است به این دلیل که این دانش را در مقایسه با دانش هوا فضا، "Space
Inner" (فضای داخلی ) نام نهاده اند.
وی دانش اقیانوس شناسی در کشور مان را دانش جوانی توصیف کرد و گفت
هر چند طی چند سال گذشته این دانش روند صعودی داشته اما هنوز بسیاری از
رشته های اصلی اقیانوس شناسی نیازمند تقویت و برنامه ریزی اصولی است.
وی اظهارداشت: ایران در مقایسه با بسیاری از کشورهای منطقه در خصوص
دانش اقیانوس شناسی جایگاه مناسبی دارد ولی کشورهای روسیه و هند در حوزه
اقیانوس شناسی از ما پیشتازترند.
به گفته وی ایران برای مطالعات دریایی هنوز به محیطهای دریایی خود
مانند دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان محدود است و وارد عرصه اقیانوس
ها نشده است.
مدیر مرکز علوم جوی اقیانوسی سازمان هواشناسی در گفت وگو با خبرنگار
علمی ایرنا گفت: وجود اقیانوس ها به عنوان کانون تشکیل سامانه های جوی
غیرقابل انکار است و نقش تعدیل کننده آب و هوا را دارد.
مهندس بهزاد لایقی با اشاره به چرخه هیدرولوژیکی اقیانوس ها افزود:
خورشید به اقیانوس می تابد و باعث تبخیرآب، ایجاد ابر و درنهایت بارش
می شود که بعد از بارش، آب تبخیر شده دوباره وارد دریاها و اقیانوس ها
می شود و این چرخه همچنان ادامه دارد.
وی ادامه داد: اگر این چرخه متوقف شود چه اتفاقی رخ خواهد داد؟
وی گفت: اگر دراین چرخه هرنوع تغییری ایجاد شود موجب ایجاد تغییر در
چرخه آب و هوایی و اقلیم خواهد شد.
اقیانوس ها به علت دارا بودن ظرفیت گرمایی بالا، انرژی گرمایی زیادی
را در خود ذخیره می کنند که به هر علتی اگر بخواهند این انرژی را آزاد یا
در خود نگه دارند تاثیر جداگانه ای بر روی اقلیم خواهند داشت.
عناصر اقلیمی با یکدیگر رابطه پیچیده ای دارند که مثبت و یا منفی بودن
این رابطه در برخی نقاط گاهی منجر به بروز خشکسالی و برخی نقاط باعث
ایجاد سیلاب می شود.
وی با اشاره به پدیده "ال نینیو" و "لا نینیا" در اقیانوس ها گفت:
منشاء این پدیده ها اقیانوس ها است که به افزایش دمای آب اقیانوس ها
برمی گردد و باعث تغییر چرخه های جوی در مناطق استوایی و به تبع آن در عرض
های جغرافیایی بالاتر یعنی مناطق بین مدار 23 تا 36 درجه می شود.
لایقی به نقش تعدیل کننده اقیانوس ها اشاره کرد و گفت: هرگاه میزان
انرژی خورشیدی کم شود اقیانوس شروع به آزاد کردن انرژی ذخیره شده می کند و
هرگاه انرژی زیاد شود، شروع به ذخیره سازی آن می کند که به این صورت موجب
تعدیل در روند اقلیمی می شود.
اگر در روند طبیعی ذخیره سازی انرژی اقیانوس اختلالی ایجاد شود، با
تغییر جهت بادها و جریانهای آبی اقیانوسها، نظم معمول به هم می خورد و
نقاط مختلف با تغییرات جوی گاه به سمت افزایش خشکی و گاه به سمت باران
و طوفان بارانی روبرو می شوند.
وی با اشاره به جریانات آبی در اقیانوس ها گفت: اگر این جریانات آبی
از قطب به سمت اقیانوس سرازیر شوند سرد و اگر از استوا سرازیر شوند گرم
هستند.
وقتی جریانات آبی سرد به منطقه گرم و یا برعکس می رسند بعد از اختلاط
باعث ایجاد ابر و وزش باد می شوند و به عبارتی تاثیری مستقیم در تغییر
اقلیم و آب وهوا دارند.
به طور کلی وزش باد، بارندگی و ایجاد توده های ابری پدیده هایی هستند
که در زمان تبادل انرژی بین دو منطقه ایجاد می شوند.
وقتی جریان آبی گرم به منطقه سردتر می رسد باعث گرم شدن لایه رویی هوای
آن منطقه می شود که بارندگی را در پی دارد در واقع هوای منطقه را ناپایدار
و مرطوب می کند اما وقتی جریان آبی سرد وارد منطقه ای گرم می شود هوای آن
منطقه پایدارتر و بارندگی کمتر می شود.
لایقی گفت: عمق این جریان های آبی در اقیانوس ها متفاوت است و این
تفاوت به سرعت جریان آبی، شوری آب و به طور کلی چگالی جریان بستگی دارد،
به عبارتی هر چه سرعت جریان بیشتر باشد تا عمق بیشتری نفوذ خواهد کرد.
این جریانات آبی توده ای گرم و سرد در نهایت در عمق 10 تا 12 متری
اقیانوس نفوذ می کنند.
در هر حال تاثیر اقیانوس ها در حیات و تغییر اقلیم انکارناپذیر است و
فهم دقیق و جامع آن نیاز به تحقیقات و اجرای طرحهای پژوهشی زیادی دارد.
مدیر مرکز علوم جوی اقیانوسی سازمان هواشناسی می گوید طی چند سال اخیر
تحقیق در زمینه تاثیر تغییرات اقیانوسی روی اقلیم کشور، روند صعودی داشته
است اما با توجه به سرعت زیاد پیشرفت علم و تکنولوژی در دنیا، این روند
باید در کشور شتاب بیشتری گیرد.
علمی 1786**7251**
