گذری بر تاریخ مسیحیت در سوریه (قسمت سوم و پایانی )
#
دمشق ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 10/11/84
خارجی.فرهنگی.اجتماعی.سوریه.مسیحیت.گزارش.
* اماکن باستانی مسیحیان در سوریه:
پس از بیت المقدس و بیت لحم در فلسطین اشغالی، سرزمین سوریه بویژه دمشق
از اهمیت ویژه یی برای مسیحیان برخوردار است.
مسیحیان از قدیم الایام عبادتگاه های خود از جمله کلیساهای مرکزی را که
بعدها به "کاتدرائیه" شهرت یافت، در دمشق بنا می کردند.
براساس کتب مسیحیان، قدیمی ترین کلیسای پیروان این آیین الهی در دمشق،
کلیسای "یوحنای تعمیددهنده " (حضرت یحیی فرزند زکریا) است.
این کلیسای ویژگی های منحصر به فردی دارد. در دوران سلسله ی آرامی که یک
هزار سال پیش از میلاد حضرت مسیح در دمشق حکم می راندند، بتکده یی به نام
"معبد حدد آرامی" وجود داشت و مردم آن زمان دمشق، حدد را "خدای رعد و
برق" می نامیدند.
در دوران حکومت امپراتوری روم باستان بر دمشق، معبد حدد، جای خود را به
معبد "ژوپیتر دمشق" داد (بدون اینکه ویران شود). در قرن چهارم پس از میلاد
حضرت مسیح، در مکان این معبد، کلیسای یوحنای تعمیددهنده بنا شد.
در هنگام فتوحات اسلامی و ورود سپاهیان اسلام به شهر دمشق در قرن هفتم
میلادی (14 هجری قمری )، بخش شرقی کلیسای یوحنای تعمیددهنده به مسجد بدل
شد، به طوری که مسلمانان و مسیحیان از درب اصلی وارد آن مکان می شدند،
مسلمانان به سمت شرق و رو به قبله نماز به جای می آوردند و در بخش غربی
نیز مسیحیان آیین های دینی خود را ادا می کردند.
هنوز مقبره ی سر حضرت یحیی (ع ) فرزند حضرت زکریا (ع ) و جایگاه غسل
تعمید مسیحیان، در قسمت غربی مسجد قابل مشاهده است .
در سال 86 هجری قمری، این مکان به مسجد جامع شهر دمشق معروف به مسجد
"اموی" تبدیل شد و مسلمانان در مقابل گرفتن (بخش غربی بنا)، در چهار
منطقه ی شهر دمشق به مسیحیان زمین برای ساخت کلیسا واگذار کردند.
پس از کلیسای یوحنای تعمیددهنده ، کلیسای "حضرت مریم" که در قرن دوم
میلادی در شرق شهر قدیمی دمشق ساخته شده است، در زمره کهن ترین کلیساهای
جهان به شمار می رود.
گفته می شود، این کلیسا چندین بار ترمیم شده و اکنون ویژه ی برگزاری
آیین های مذهبی پیروان کلیسای روم ارتدکس است.
"کلیسای انطاکیه" نیز از قدیمی ترین کلیساهای جهان مسیحیت محسوب می شود،
که در همان آغاز تبلیغ دین مسیحیت به وسیله سن پل (بولس ) و سن پتروس در
انطاکیه واقع در ترکیه ساخته شد، اما در پی زمین لرزه بزرگی که در قرن
چهاردم میلادی انطاکیه را درهم لرزاند، این کلیسا به دمشق انتقال یافت.
از کلیسای "حنانیا" که در سال 1840 میلادی در منطقه ی میدان دمشق قدیم
بنا شده است، به عنوان زیباترین کلیساهای این شهر نام برده می شود که در
آن هنر دمشقی با معماری بیزانس در هم آمیخته است. تابلوهای نقاشی
نظیری از روایت های انجیل بر دیوارهای کلیسا خودنمایی می کنند.
منزل حنانیا که از مبلغان پیشتاز دین مسیحیت شناخته می شود، واقع در
خیابان "مستقیم" (مشهور به منطقه ی الخراب میان عوام ) قدمتش به دوهزار
سال پیش برمی گردد. این منزل اکنون به شکل زیر زمینی در "باب شرقی"
منطقه ی مسیحی نشین شهر دمشق ( باب توما) جا خوش کرده است .
گفته می شود، منزل حنانیا قبل از ظهور دین مسیحیت، بتکده بود و سپس در
قرن دوم میلادی به کلیسا تبدیل شد.
کلیسای "کیسان" نیز یکی از شاخص ترین اماکن مذهبی مسیحیان سوریه است.
این کلیسا در قسمت جنوبی دیواره ی قدیمی شهر دمشق واقع است و در کنار آن
منزل "نعمان سوری" قرار دارد که سن پل در آن خانه از دست سربازان روم
مخفی شد. این مکان در سال 1934 میلادی به دست استعمارگران فرانسوی بازسازی
شد.
در مقابل کلیسای کیسان، قبرستان مسیحیان شهر دمشق قرار دارد. این منطقه
به "مقام جاورجیوس" معروف است که به دفن درگذشتگان پیروان روم ارتدکس
اختصاص دارد.
"کلیسای مرکزی" روم کاتولیک نیز در دمشق قرار دارد، این کلیسا در سال
1840 میلادی توسط "مکسیموس مظلوم" سراسقف وقت این طایفه و پس از دریافت
فرمان حاکم عثمانی مبنی بر انتقال این کلیسا از "دیر مخلص" لبنان به دمشق
در منطقه ی مسیحی نشین شرق دمشق به نام "حاره الزیتون" ساخته شد.
علاوه بر کلیساهای مرکزی، دیرهای زیادی در حومه ی دمشق وجود دارند که
راهبان مسیحی از آن برای اعتکاف و عبادت استفاده می کنند. از معروف ترین
آن ها می توان به "مارس الیاس" فی منطقه ی داریا، "جاورجیوس" در بلودان
واقع در 50 کیلومتری غرب شهر دمشق، "الحکیم" در منطقه ی "الصالحیه" واقع
در دامنه ی کوه قاسیون مشرف بر دمشق اشاره کرد.
مرقد مادر حضرت مریم نیز در منطقه ی "النیرب" دمشق در دامنه ی کوه قاسیون
قرار دارد که برای مسیحیان از تقدس ویژه یی برخوردار است.
از مهمترین دیرهای حومه ی دمشق باید به "سیده صیدنایا" اشاره کرد که
اهمیت آن برای مسیحیان، پس از بیت المقدس است.
واژه ی "نایا" در زبان "سریانی" -- زبان اصلی مردم سوریه در زمان ولادت
حضرت مسیح -- به معنای "آهو" است. و آن مکان نیز شکارگاه آهو بود که در
50 کیلومتری شمال دمشق واقع شده است.
در روایت مسیحیان آمده است که در قرن ششم میلادی یکی از افسران روم برای
شکار به آن منطقه رفته بود که اتفاقی یکی از آهوها به شکل حضرت مریم (ع)
مجسم می شود و از او می خواهد که "دیر"ی برایش در آن منطقه بسازد.
اکنون دیر "سیده صیدنایا" شهرت جهانی یافته و مسیحیان از اقصا نقاط
جهان برای دیدنش به سوریه سفر می کنند.
گویش روستاهای اطراف این مکان هنوز به سریانی است.
مسلمانان وقتی بلاد شام را فتح کردند، مسیحیان را محترم و حرمت عبادت
آنان را نگه داشتند. در طول تاریخ، حادثه ی تلخ میان مسلمانان و مسیحیان
ثبت نشده است.
در قرن های 11 و 12 که جنک های صلیبی رخ داد، مسیحیان سوریه با مسیحیان
غرب علیه مسلمانان همدست نشدند.
در قرن 13 وقتی "هولاکو" خان مغول در سال 1206 میلادی دمشق را اشغال
کرد، چون همسرش مسیحی بود، و همراهش پادشاه مسیحی انطاکیه، حاکم
ارمنستان و کرزی های گرجستان بودند، مسیحیان سوریه را تحریک کردند، اما
پس از نبرد "عین جالوت" واقع در منطقه ی طبریای اشغالی، مسلمانان از
انتقامجویی از مسیحیان چشم پوشی کردند.
در قرن چهاردهم میلادی، هنگامی که مسیحیان قبرس به اسکندریه (بندر
اسکندریه در مصر) یورش بردند، پادشاه ممالیک از والی سوریه خواست، یک
چهارم اموال مسیحیان سوریه را در عوض خسارت دارایی مسلمانان مصر، مصادره
کند، ولی "ابن کثیر" فقیه معروف دمشق، با تاکید بر تعارض این امر با شرع
اسلام، والی سوریه را از این اقدام برحذر داشت .
در قرن چهاردهم مسیحیان تلاش کردند، مسجد اموی را به آتش کشند ولی عاملان
بازداشت شدند و معلوم شد، عاملان از خارج از سوریه آمده اند.
اکنون با گذشته قرن ها از همزیستی مسالمت آمیز مسلمانان و مسیحیان در
شهر دمشق، هنوز مناطق مسیحی نشین به شکلی مجزا در گوشه ی شرقی شهر دمشق به
چشم می خورند.
خاورم 6/2131/2130/290
