دوشاب، مربای سنتی به یادگار مانده از زمان قدیم
.....................................................
ملکان، تبریز، خبرگزاری جمهوری اسلامی 26/07/86
داخلی.فرهنگی.جشن.دوشاب.
گزارش از : قادر منجمی
برپایی جشنواره دوشاب در ملکان، بهانه ای برای بررسی جایگاه این ماده
شیرین در زندگی گذشتگان و تلاش فعالان تولید دوشاب برای حفظ و انتقال سنت
تهیه آن برای نسل جوان کنونی و آیندگان به عنوان میراثی هنری شد.
" دوشاب " که امروزه از آن به عنوان مربای سنتی در اقصی نقاط کشور یاد
شده و از شیره درختانی چون انگور و خرما به دست می آید، تاریخچه ای به قدمت
تمدن ایران زمین دارد.
قدمت طولانی استفاده از دوشاب در سفره ایرانی، زمانی آشکار می شود که نگاهی
به کاربرد نام آن در آثار نثر و نظم نویسندگان و شاعران کشورمان بیاندازیم.
اما دوشاب، صرف نظر از جایگاه والایی که در ادبیات شفاهی (فولکلور) ایران
زمین به ویژه خطه آذربایجان دارد از منظر اقتصادی و عرضه آن به عنوان یکی
از شیرین های سنتی کشور نیز ارزشمند است.
توجه به این نکته که هفت درصد ازانگور کشور درشهرستان ملکان تولید می شود،
نشان از عمق واژگان "انگورگ و "دوشاب" در تاریخ فرهنگ و تمدن این خطه از
ایران زمین دارد.
عرضه 12 نوع دوشاب محلی در جشنواره دوشاب شهرستان ملکان،حکایت از اقبال
مردمان قدیم به این ماده شیرین و استفاده از ان در آیین ها و جشن های خود
دارد.
البته استعمال دوشاب در آذربایجان تا همین چندسال پیش که هنوز کارخانجات
مواد غذایی،مربای انواع محصولات باغی را به مردم عرضه نکرده بودند، چشمگیر
بود.
با ورود انواع مرباهای تولید داخل و خارج به کشور حضور این میهمانان
ناشناس در سر سفره شهرنشین ها، "دوشاب" به عنوان طلایه دار مرباهای سنتی
ایران را به حاشیه رانده و هر روز بیش از پیش مردم را با آن غریبه کرد.
غربت " دوشاب " در نزد نسل جوان امروز به ویژه زنان جوان آذربایجان به
حدی است که استفاده از آن جنبه دارویی پیدا کرده و یا به موارد خاصی همچون
تهیه " قیقناخ " (نوعی شیرینی محلی ) و یا خوردن کاهو، محدود شده است.
به رغم آنچه گفته شد، زنان و مردان شهرهای جنوبی آذربایجان شرقی با تمام
قوا برای صیانت از تولید دوشاب به عنوان بخشی از میراث اقتصادی و فرهنگی
خود ، تلاش کرده و سالانه ده ها تن دوشاب در این مناطق تولید می شود.
حضور 70بانو در نخستین جشنواره " دوشاب " ملکان ،گواه زنده ای از اهتمام
زنان این دیار برای احیای سنن غذایی و ترویج استفاده از غذاهای سنتی ایران
در سفره های ایرانی است.
اما تولیدکنندگان دوشاب که نقش حاملان فرهنگی را بر عهده دارند از مشکلات
بی شمار سر راه تولید این ماده غذایی ، گلایه ها می کنند.
ام کلثوم جعفری ، یکی از تولیدکنندگان دوشاب در ملکان در این خصوص به
خبرنگار ایرنا می گوید: از روزگاران قدیم دوشاب پزی در ملکان، متداول بوده
این ماده غذایی مقوی هیچ وقت از سفره صبحانه کم نبوده است.
پیرزن 65ساله ملکانی می افزاید: در چند سال گذشته به دلیل رواج کارخانجات
مختلف مرباسازی ، دوشاب به علت عرضه فله ای از اقبال کمتری برخوردار شده
است.
وی گفت: این در حالی است که وجود یک واحد بسته بندی می تواند در ارایه
بهداشتی و بسته بندی شده دوشاب و احیای جایگاه این ماده غذایی سنتی و مقوی
در سبد غذایی مردم ، نقش مهمی ایفا کند.
سیما ادهمی از دیگر بانوان حاضر در جشنواره دوشاب ملکان اظهار داشت: من
با سه نوع دوشاب در جشنواره شرکت کرده و خیلی خوشحالم که برای نخستین بار
برای تجدید خاطرات مردم از شیرینی این ماده غذایی ، برنامه ای فرهنگی اجرا
می شود.
وی با اشاره به تاثیر برگزاری این قبیل برنامه ها در افزایش انگیزه
تولیدکنندگان دوشاب، تشریح کرد: انگور و کشمش ، منابع اصلی دوشاب در
ملکان از ایام قدیم تاکنون بوده اند.
ادهمی از دوشاب مخلوط به عنوان خوشمزه ترین دوشاب محلی تولید ملکان یاد
کرد که به گفته وی در زبان محلی از ان با نام " دل دوشابی " یاد می کنند.
وی در خصوص تهیه این نوع دوشاب اظهار داشت: پس از آبگیری انگور مقداری
خاک مخصوص دوشاب که برای رقیق کردن استفاده می شود به آن زده، سپس آنرا تا
صبح نگهداری می کنند تا رقیق شود.
وی افزود: بعد از آن مخلوط به دست آمده را از صافی های مخصوص گذرانده ،
سپس به مدت دو ساعت آن را می جوشانند و به این ترتیب دوشاب آماده می شود.
وی با انتقاد از نبود یک کارخانه بسته بندی دوشاب در ملکان گفت: این در
حالی است که بیش از بیست درصد از تولید سالانه 200 هزار تن انگور شهرستان
برای تولید دوشاب مصرف می شود.
رییس جهاد کشاورزی ملکان نیز با اشاره به استقبال مردم ملکان از برپایی
جشنواره دوشاب ، اجرای این برنامه را موجب خوشحالی تولیدکنندگان این ماده
و ایجاد امید به آینده در بین آنان دانست.
منوچهر رحمانی افزود: با توجه به اینکه شهرستان ملکان یکی از قطب های
مهم تولید انگور هست همه ساله بیش از 60 تن دوشاب تولید می شود که به علت
نبود بسته بندی مناسب ، بخش عمده ای از آن به مصرف خانواده ها رسیده و بقیه
به صورت فله ای در گالن های 10 یا 20 لیتری به بازار عرضه می شود.
وی تاکید کرد: درصورتی که بخش خصوصی ، قصد سرمایه گذاری در زمینه تولید
و بسته بندی دوشاب در ملکان را داشته باشد از طریق اعطای تسهیلات از آنها
حمایت می کنیم.
شهرستان ملکان با 98 هزار نفر جمعیت در 153 کیلومتری جنوب تبریز مرکز
استان اذربایجان شرقی واقع است.
براساس اظهارات مسولان کشاورزی استان و شهرستان، هم اکنون 11 هزار هکتار
تاکستان در شهرستان ملکان وجود دارد که سالانه 200 هزار تن انگور از آن
برداشت می شود.ک/4
(518/7228/586)587
شماره 087 ساعت 16:41 تمام
