فرش ترکمن از عرش تا فرش ...
#
گرگان ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 10/10/82
داخلی.اقتصادی.فرش.
خانه ای با چند اتاق که دیوارهای آن باگچ سفید شده و فرشی زیبا که همچون
تابلویی در هر اتاق گسترانیده شده،در گذشته های نه چندان دور نشان از هنر
و خلاقیت صاحب خانه داشت.
خانه ای که در هر جای آن نشانی از دختران هنرمندی بود که آن را با تلاش و
خلاقیت بنا و با هنر خویش فرش نموده بودند و یادگاری از روزهای خوب فرش
ترکمن بود.
دیر زمانی است که این هنر ارزش و جایگاه واقعی خود را از دست داده و
هم اکنون بافندگان این فرش زیبا بیشتر از سر عادت پشت دار قالی نشسته و
چیزی شبیه فرش می بافند که متاسفانه کمتر نشان از هنر و یا صنعت دارد.
"ساری گل، ماری گل، ارسای گل، زنجیر گل و درناق گل" از جمله طرحهای
قدیمی فرش ترکمن بود که توسط زنان هنرمند این منطقه بافته می شد.
یکی از کارشناسان فرش ترکمن در این ارتباط می گوید: مناسبات غلط سیستم
بازار طی دهه اخیر باعث کاهش ارزش فرش ترکمن شد و وضعیت آن را بحرانی
کرد.
"عبدالمجید پوری" افزود: این بحران، فرش را از صادراتی بودن و تحصیل
ارز باز داشته و لازم است برای رفع معضلات موجود در وضعیت فرش ترکمن،
برنامه ریزی اصولی شود.
وی گفت: این امر جز در سایه مطالعه و شناخت علل و ریشه های نابسامانی ها
مقدور نیست.
وی ثبات نداشتن رنک، پایین بودن کیفیت مواد اولیه، بی نظمی های بافت و
نداشتن ظرافت را از مهمترین عوامل ریشه ای این بحران دانست.
پوری، گسترش نوغانداری و توسعه صنایع وابسته به آن، کشت گیاهان رنگزا،
آموزش بافندگان، تنوع بخشیدن به اشکال قالی ها، انتخاب افراد لایق و کاردان
جهت مدیریت شرکتهای تعاونی فرش دستباف، ایجاد موزه فرش، تهیه طرحهای
قدیمی و بازدید کارشناسان فرش ازموزه های خارج از کشور را از مواردی که در
جهت رشد و توسعه قالیبافی نقش دارد ،عنوان کرد.
باتولید یک فرش دستباف، دامدار، پشم ریس، نخ تاب، طراح، رنگرز،پرداخت کن،
رفوگر، فرش فروش و صادرکننده همراه قالیبافان بکار مشغول و از این راه
ارتزاق می کنند.
یک طراح و محقق فرش ترکمن گفت: بافت فرش ترکمن اکنون به پشتی و گلیم
بازاری تبدیل شده و فرشبافان و بازاریان برای این که زودتر به سرمایه خود
برسند بدون توجه به استاندارد تولید، آن را سریع می بافند و به بازار عرضه
می کنند.
وی افزود: برای بهبود وضعیت فرش ترکمن ایجاد مجتمع های کارگاهی برای
آموزش و تولید که در این زمینه فعالیت دارند، ضروری است.
به گفته وی، باید مواد اولیه و رنک را استاندارد کرد تا طرحها و نقشه ها
با کیفیت مناسب عرضه شده و وسایل کار و دار ترکمن می بایست بارعایت اصول
فنی طراحی شود.
مدیریت صنایع دستی گلستان نیز با تایید مشکلات فراروی هنرمندان فرشباف
در این استان، فراهم ساختن بستر حمایت وتقویت بیشتر فرش در استان را موجب
پایداری فرش اصیل ایرانی دانست.
"انوشیروان گرایلی" گفت: بالابردن کیفیت فرش، علمی شدن رنگرزی و استفاده
از رنگهای طبیعی نقش بسزایی در ارتقاء جایگاه فرش ترکمن دارد.
به گفته وی، اجرای برنامه های آموزشی فنی و تخصصی برای بالابردن مهارت و
کارآیی بافندگان استان، آمارگیری از کارگاهها و بافندگان جهت برنامه ریزی
و معرفی بافندگان برای دریافت وام از اقدامات این مدیریت است.
در استان گلستان یکصد هزار کارگاه خانگی و غیرخانگی فرشبافی وجود دارد
که 90 درصد بافندگان آن را زنان تشکیل می دهند.
وی با ابراز نگرانی از وضعیت فرش ترکمن افزود: فرش ترکمن اصیل، صاحب
هویت و دارای ارزش ملی و جهانی بوده که چندی است جایگاه واقعی خود را از
دست داده است.
گرایلی افزود: بافت فرش ترکمن با کیفیت نامطلوب و رعایت نکردن اصول
فرشبافی از سوی افراد غیرحرفه ای از مهمترین علل رکود این فرش است.
به گفته وی، اگر اندکی در گذشته تامل کنیم فرش ترکمن به عنوان فرش اصیل،
صاحب هویت ودارای ارزش ملی و جهانی بوده اما با گذشت زمان این مزیت هنری
به بوته فراموشی سپرده شده و اکنون این هنر دستباف به شکل نامطلوب عرضه
می شود.
مدیر صنایع روستایی سازمان جهاد کشاورزی استان کشاورزی با اشاره به
اهمیت نقشه فرش در بافت آن گفت: طی سال گذشته با اجرای طرح "احیای نقوش
فرش ترکمن" در مجموع 51 نقشه فرش طراحی شد.
مهندس "عباس اغنامی" افزود: از این تعداد چهار نقشه طراحی شده در سطح
ملی انتخاب شدند.
به گفته وی، درسال گذشته 105 میلیون ریال درقالب پروژه نقوش فرش ترکمن،
ارایه خدمات کارشناسی و کارگاههای قالیبافی در قالب طرح "بقا" و آموزش و
توسعه صنایع دستی و دار قالی هزینه شد.
وی گفت: برای ساماندهی بافندگان فرش تاکنون 10 شرکت تعاونی فرش دستباف
روستایی در استان گلستان با 19 هزار نفر عضو به ثبت رسیده است.
به گفته وی، همچنین وجود دار افقی موجب بروز مشکلات بهداشتی برای زنان
ترکمن شده که این سازمان با ایجاد طرح بقا (بهسازی و بهداشتی کردن
کارگاههای قالیبافی ) درصدد رفع این مشکلات است.
اغنامی افزود: در یکسال گذشته به همت بافندگان فرش ترکمن این استان
چهار هزار و 175 مترمربع فرش بافته شد.
وی ارزش ریالی این میزان فرش را 855 میلیون ریال اعلام کرد و تصریح کرد:
این میزان فرش توسط بافندگان تحت پوشش تعاونی های فرش استان تولید شد.
در سالهای گذشته چندین برابر این میزان توسط بافندگان، فرش ترکمن بافته
می شد.
در گذشته های نه چندان دور، نخ فرش ترکمن از پشم دامهای این منطقه تامین
می شد که زنان ترکمن به شیوه های سنتی این نخ را تهیه کرده وبوسیله گیاهان
طبیعی آن را رنک می کردند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان گفت: امروز فرش ترکمن به خاطر
تبلیغاتی که علیه آن است اصلا قیمتی ندارد و با توجه به این امر بافنده
ترکمن نیز فرش اعلاء نخواهد بافت.
مهندس "علی مرگدری" افزود: باید با نگرشی محققانه به دنبال دلایل افت
این صنعت بومی و محلی باشیم.
وی توسعه بازار داخلی را موثرترین ابزار تبلیغی دانست و تصریح کرد:
برای توسعه صنعت فرش و با توجه به تمهیدات در نظر گرفته شده به کسانی که
کارگاههای فرش ایجاد کنند تسهیلاتی داده خواهد شد.
وی گفت: اگر به کیفیت فرش و طرحهای بازار پسند روی بیاوریم در تجارت
فرش دستباف موفق خواهیم بود.
به گفته وی رسانه های عمومی باید در زمینه گسترش و توسعه صنعت فرش فرهنک
سازی کنند.
ا.ک/310/92 م ا/03
