عبور از خشکسالی ، لطف خداوند و عزم ملی
#
تهران ،خبرگزاری جمهوری اسلامی 17/07/80
خشکسالی خشن ترین چهره خود را در گوشه و کنار کشور نشان می دهد و
سازمانهای متولی امورآب کشور می گویند که بارش های اخیر در نواحی مرکزی
کشور هیچ تاثیری بر منابع آب نداشته است .
خشکسالی هر روزدرگوشه و کنارکشور چهره خشن خود راباخشک شدن پهنه های
آبی ، بستر رودخانه ها،سدها و کاهش بیشترسطح آب در چاهها نشان می دهد.
مدیریت آب کشور تدابیرمختلفی را برای تامین آب مورد نیاز دربخش های
مختلف اندیشیده است که بخشهایی ازآنهاانجام شده و بخشهایی دیگر درانتظار
تامین بودجه و اعتبار و اجرای طرحهای فنی است و انتظار عمده همچنان این
است که تاجایی که می شود باید " صرفه جویی " کرد.
گزارشهایی که از گوشه و کنار کشور در مورد خشکسالی و آثار آن دریافت
می شود، بر یک عزم ملی برای عبور از بحران خشکسالی تاکید دارد و درعین
حال باید دل به لطف خداوند سپرد تا لطف خود را هرچه بیشتر نصیب کشور ما
کند.
شبکه "کاریز" قنات کشور ، مدیریت عالی و هنر ایرانی برای حفظ آب و
بهره برداری درست و مناسب از آن درکشور ، ازجمله امکاناتی است که در دوره
خشکسالی آسیب زیادی دیده است .
" محمدحسین پاپلی " یک استاد دانشگاه تهران در رشته جغرافیا و منابع
طبیعی می گوید : 22 هزار رشته قنات در50 سال اخیر در ایران خشک شده است و
تداوم خشکسالی ، حفر چاههای عمیق و برداشت بی رویه آب از دلایل خشک شدن
این قناتها است.
قناتهای موجود در کشور بنا برآخرین اطلاعات 40 هزار رشته است واکنون از
18 هزار رشته قنات دارای آب در کشور بین دو تا205لیترآب در ثانیه برداشت
می شود و در بستر بقیه قناتها آبی جاری نیست .
خشکسالی در استان فارس تاکنون به خشک شدن چند پهنه بزرک آبی انجامیده
است که برخی از آنها بواسطه اکوسیستم ویژه ، شهرت جهانی داشتند.
به گفته معاون استاندارفارس درسال زراعی گذشته از سوی دولت مبلغ 400
میلیارد ریال برای مقابله با خشکسالی اختصاص یافت وامسال نیز اعتبار قابل
ملاحظه ای برای این امر اختصاص داده شده است .
در یزد یکی ازاستانهای مرکزی ایران به گفته استاندار، تداوم بحران
خشکسالی که طی 40 سال گذشته بی سابقه بوده است تنها در سال گذشته بیش از
800 میلیارد ریال به بخش کشاورزی، منابع طبیعی، دام، آبزیان و منابع آبی
استان زیان وارد کرد.
در استان کرمانشاه رودخانه های دایم و فصلی استان که بسـتر و مـــامن
آبزیان از جمله ماهیان و تفرجگاه گردشگران است ، طی دو سال گذشته به علت
خشکسالی لطمات جبران ناپذیری دیده است .
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان کرمانشاه دراین باره گفت : خشکسالی دو
سال گذشته تبعات بسیاری بدی را از لحاظ بهم خوردن تعادل زیست محیطی به
وجود آورد.
" حمیدرضا صمدزاده" به خبرگزاری جمهوری اسلامی دراستان کرمانشاه گفت:-
یکی از پی آمدهای خشکسالی،خشک شدن رودخانه ها و از بین رفتن حیات آبزیان
بود.
وی گفت : علاوه برخشکسالی براثر برداشت بی رویه آب کشاورزی با موتور
پمپهای غیرمجاز ، لطمات زیادی به حیات و محیط زیست آبزیان وارد شده است .
وی افزود: درسالهای پرآبی بطور متوسط 5/6 میلیارد متر مکعب"رواناب "
از چشمه ها و رودخانه های استان جاری می شد که کاهش بی سابقه آن موجب نابودی
ماهیان و آبزیان بسیاری دراستان شد.
استان کرمانشاه دارای 11 رودخانه دایم و فصلی و880 چشمه بزرک و کوچک
است .
بارش کم و در نتیجه کاهش آب رودخانه ها خشک شدن آب چشمه ها و برخــی از
سدهای مخزنی ،خسارات جبران ناپذیری رابه استان کهکیلویه و بویراحمد وارد
کرده است .
معاون امورعمرانی استانداری کهکیلویه و بویراحمد میزان خســارت وارده
ناشی از خشکسالی درسال زراعی 79 - 1378 را بالغ بر یکهزار و 15 میلیارد
ریال ذکر کرد.
قطع جریان آب هیرمند و بروز خشکسالی که طی 100 سال گذشته درسیستان
وبلوچستان بی سابقه بود، تاپایان سال گذشته بیش از 2800 میلیارد ریال در
این استان خسارات وارد کرد که مسوولان بااقدامهای به موقع و اجرای طرحهای
پیشگیری از تبعات اجتماعی آن جلوگیری کردند.
دراستان اصفهان ،خشکسالی درسال گذشته و امسال به خشک شدن چند پهنه
آبی و از جمله باتلاق با شهرت جهانی " گاو خونی " انجامید و جریان آب در
رودخانه زاینده رود برای تامین نیازهای اساسی دیگر، بارها قطع شد که تبعات
خاصی داشت .
در جیرفت یکی از مراکز عمده کشاورزی ایران و استان کرمان به گفته
فرماندار تاپایان سال 1379 به دلیل خشکسالی ، آب ذخیره شده در دریاچه سد
هلیل این شهرستان با320 میلیون مترمکعب کاهش به 80 میلیون متررسیده بود.
به گفته فرماندار جیرفت ، به دلیل خشکسالی در سال زراعی گذشته حدود
550 میلیارد ریال خسارت به بخشهای کشاورزی و دامداری این شهرستان وارد
شد .
طبق آمار منتشره مناطق جیرفت و کهنوج دارای 12350 حلقه چاه عمیق و
نیمه است که آب استحصال شده از آنها در سال به 5/2 میلیاردمتر مکعب
می رسد.همچنین در سطح منطقه 576 رشته قنات و 855 دهنه چشمه شناسایی شده
است.
به گفته فرماندار جیرفت آب بسیاری از قناتها و چشمه ها در کوهستانها خشک
و آب چاههای عمیق نیز شور شده است.
آنچه به عنوان ذکر شد در مورد دیگراستانهای کشور و قطبهای کشاورزی
کم و بیش صادق است .
مشاور وزیر نیرو می گوید : حجم کل ریزشهای جوی در طول 5 ماه مهر تا
بهمن سال آبی -80 79، 210 میلیارد مترمکعب بود که معادل 127 میلی متر
بارندگی در سطح کشور است.
مهندس " رسول زرگر " در تشریح آخرین وضعیت منابع آب کشور می گوید:ـ
میزان بارشهای جوی در سه ماهه اول مهر تا آذر در سال آبی 80 - 1379 مطلوب
بود، اما این روند برای دو ماه بعد ازآن ادامه نیافت .
مشاور وزیر نیرو می افزاید:با توجه به افزایش تغذیه طبیعی به دلیل دو
سال خشکسالی پیاپی، شرایط مطلوبی بر منابع آب کشور حاکم نیست.
وی می گوید : میزان بارش جوی در سال جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل
که خشکترین سال در 50 سال گذشته بود، 18 درصد افزایش داشت ،اما نسبت به
دوره مشابه درازمدت ( 32 سال قبل ) 10 درصد کاهش داشت.
در چنین شرایطی پس ازامید به لطف خداوند،چه باید کرد؟
مشاور وزیر نیرو می گوید:چنانچه مصرف بهینه دربخش شرب نداشته باشیم
، درکشاورزی و صنعت محدودیتهایی بروز خواهد کرد. به ویژه وضعیت منابع آبی
در سدهای زاینده رود اصفهان، استقلال میناب، طرق و کارده خراسان و سدهای
استان تهران قابل قبول نیست و نیازبه بهره برداری مطلوب تری از این منابع
وجود دارد.
معاون رییس جمهوری و رییس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در کنفرانسی
که چندی پیش در کرمان به بررسی راههای عبورازخشکسالی پرداخت ازدستگاههای
اجرایی خواست تا با اجرای سیاستهای لازم،کشور را از بحران کم آبی و خشکسالی
نجات دهند.
دکتر"معصومه ابتکار" گفت: به خاطر افت سفره های آب در کشور حدود 100
دشت به عنوان "دشت ممنوعه" اعلام شده اند و نمی توان از منابع آبی آنها
استفاده کرد.
کارشناسان تاکید می کنند که هر چه زودتر باید برنامه ای را در دو بخش ،
یک بخش برنامه کوتاه مدت ضربتی شامل شناسایی عرصه هایی که در حال حاضر بشدت
در مقابل بارندگی یا عدم بارندگی تهدید می شوند و بخش دوم که در دراز مدت
باید صورت گیرد و آن تعیین نقشه پهنه هایی درکشوراست که استعداد سیل خیزی
و فرسایش دارند ، تنظیم شود .
کارشناسان همچنین می گویند که برای مقابله با خشکسالی باید تمامی
اقداماتی که در کشور انجام می شود در یک کمیته خاص متمرکز شود و این کمیته
بر تمامی فعالیتهای تحقیقاتی و اجرایی دراین خصوص اشراف داشته باشد.
"حمید پیرموذن " مدیرکل منابع طبیعی استان اردبیل می گوید: یکی از
راههای اساسی برای حفظ آب تثبیت آبخیزاست .
وی می گوید : باید با مطالعه دقیق و همه جانبه طرح فوریتی آبخیزداری
فیزیکی را عملی کرد و متعاقب آن در یک برنامه کوتاه مدت نیز آبخیزداری
بیولوژیکی اجرا کرد.
به عقیده اکولوژیست ها ،محیط مجموعه ای از بخشهای مختلف است که این
بخشها مثل آب ، خاک ، پوشش گیاهی و اقلیم و انسان در یک ارتباط منطقی و
درتعادل با همدیگر هستند و برای غلبه بر خشکسالی باید این رابطه تقویت
شود .
دکتر" عزیزجوان شیر" اکولوژیست و استاد دانشگاه می گوید : همه مسوولان
ذیربط باید برای حفظ خاک که مهمترین سرمایه کشور است دخالت کنند و با
برنامه ریزی های کوتاه مدت و درازمدت ،برنحوه استفاده ازآب در کشور و نحوه
بهره برداری علمی ازآن اقدام کنند.
ر- پ - 26 26- - 17
