بررسی تاثیر افزایش صدور گاز دریای خزر به اروپا( قسمت اول )
#
آستارا،خبرگزاری جمهوری اسلامی 05/05/78
داخلی.اقتصادی.نفت.گاز.
افزایش توسعه میدان های گاز دریای خزر می تواند علاوه بر اثرهای منطقه
ای و بوجود آوردن برخی تنش ها ، به آثاری مانند کاهش بهای گاز در اروپا و
تنگتر شدن بازار برای فروش این ماده شود.
انتشار گزارش هایی درباره کشف ذخیره 700 میلیارد متر مکعبی گاز طبیعی
در حوزه" شاه دنیز" جمهوری آذربایجان باعث می شود تا این کشور نیز به جمع
گروه کشورهای روسیه ، ایران و ترکمنستان که در صدد تسخیر بازار ترکیه و
از طریق آن اروپا هستند بپیوندد.
آذربایجان بلافاصله پس از اعلام نتایج گمانه زنی در شاه دنیز خواستار
برخورداری سهمی از ظرفیت های خط لوله در آستانه احداث کف دریای خزر از
ترکمنستان به ترکیه شد.
الهام علی اف معاون شرکت دولتی نفت آذربایجان گفت: تنها در صورت در نظر
گرفتن سهمی برای این شرکت ، جمهوری آذربایجان با احداث خط لوله در این
مسیر موافقت می کند.
ترکمنستان می کوشد با ساخت خط لوله 5/2 میلیارد دلاری از کف دریای خزر
به آذربایجان و امتداد ان به ترکیه زمینه صدور سالانه 16 میلیارد متر مکعب
گاز را به ترکیه فراهم کند و در نهایت آن را به 30 میلیارد متر مکعب
برساند.
مقام های شرکت دولتی نفت آذربایجان تهدید کرده اند در صورت تامین نشدن
خواسته های کشورشان حتی مجوز امتداد خط لوله " ترانس کاسپین "را لغو
خواهند کرد.
هر چند سازمان های جهانی ناظر بر تحولات انرژی توان صدور گاز آذربایجان
را در سال 2010 میلادی 16 تا 20 میلیارد متر مکعب ارزیابی می کنند اما
باکو در این مورد خواستار سهمیه 25 میلیارد متر مکعبی صدور گاز به ترکیه
است.
تولید گاز آذربایجان در طول سال های گذشته حتی امکان تامین احتیاج
داخلی این کشور را نداشته است.
محدود بودن ظرفیت خط لوله در کوتاه مدت می تواند به تنازع شدید باکو و
عشق آباد در استفاده از خط لوله منجر شود.
دو طرف دارای اختلاف های شدیدی در مورد مالکیت محدوده ای از کف دریای
خزر هستند که خط لوله مذکور باید از آن بگذرد.
باکو دراندیشه آن است که حتی با عقیم گذاشتن طرح ساخت خط لوله کف دریای
خزر از ساختار بلااستفاده انتقال گاز ایران - آذربایجان - گرجستان که در
زمان اتحاد شوروی گاز ایران را به شوروی منتقل می کرد برای انتقال گاز
خود به ترکیه استفاده کند.
برای آذربایجان رویگردانی از توسعه سریع میدان های نفتی و توجه به
توسعه میدان های گاز بسیار جذابیت دارد زیرا مشتری آن ( ترکیه ) در کنار
مرزهایش قرار دارد ، خطوط لوله گاز همانند نفت آنچنان درگیر مسایل سیاسی
نیستند، برداشت گاز نسبت به نفت ، سرمایه کمتری را می طلبد و گاز می تواند
منبع بزرک تامین انرژی داخلی نیز باشد.
اعمال چنین سیاستی از سوی باکو چندان برای طرف های غربی که سرمایه گذاری
سنگینی برای انتقال نفت دریای خزر به غرب انجام داده اند خوشایند نخواهد
بود زیرا آذربایجان به دلیل محدودیت سرمایه ، ناگزیر باید به سوی نفت یا
گاز برود و توسعه صنعت گاز می تواند به مسکوت گذاشتن طرحهای سنگینی مانند
احداث خط لوله انتقال نفت باکو - جیحان منجر شود.
آذربایجان در صورت روی آوردن به توسعه میدان های گاز ، در وهله نخست
باید 270 میلیون دلار در ترمیم شبکه های داخلی فرسوده خود سرمایه گذاری
کند و برای وارد شدن به بازار جهانی صادرکنندگان این ماده تولید خود را
به 7/2 میلیارد فوت مکعب در سال برساند.
پیش از کشف میدان گاز در حوزه شاه دنیز آژانس بین المللی انرژی تولید گاز
آذربایجان را در سال های 2000 ، 2005 و 2010 میلادی به ترتیب 700 ،
1000 و 1500 میلیارد فوت مکعب در سال برآورد می کرد.
ورود آذربایجان به بحث صدور گاز از حوزه دریای خزر،معضل دیگر بر موانع
رودرروی ترکمنستان در صادرات گاز خود می باشد.
این کشور بر اساس برآوردهای قطعی دارای 8/2 تریلیون فوت مکعب و برخی
برآوردهای غیر رسمی 8/14 تریلیون فوت مکعب ذخیره گاز است که نیمی از آنها
در میدان دولت آباد قرار دارد.
عشق آباد از چند سال پیش به دلیل دست نیافتن به تفاهم با روسیه در مورد
تعرفه گاز صادراتی ، در محاصره شدید صدور گاز قرار دارد و تنها سالانه
حدود 4 میلیارد متر مکعب گاز را از طریق یک خط لوله 140 کیلومتر به
منطقه کردکوی در شمال ایران تحویل می دهد.
در یادداشت تفاهم مربوط به این مبادله قرار بود در یک دوره 25 ساله ، هر
سال 8 میلیارد متر مکعب گاز به ایران تحویل داده شود.
ترکمنستان و روسیه دو سال پیش شرکت مشترکی را که برای محاسبه بهای گاز
صادراتی ترکمنتسان به اروپا تاسیس کرده بودند به دلیل اختلافات مالی منحل
کردند.
پس از آنکه عشق آباد ، پیشنهاد مسکو برای فروش مستقل گاز آن کشور در غرب
را رد کرد ، رابطه تجارتی دو کشور در این مورد به طور کامل قطع شد.
درآمدهای ترکمنستان از محل صدور گاز از 956 میلیون دلار در سال 1996 به
247 میلیون دلار در سال 1997 کاهش یافت و حجم مطالباتش از کشورهای اکراین
، گرجستان ، قزاقستان ، ازبکستان و آذربایجان به مرز یک میلیارد دلار
رسید.
