تکیه معاون الملک اثری ماندگار از دوران قاجار در کرمانشاه
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 90/01/10
فرهنگی.داخلی.آثار باستانی
کرمانشاه - تکیه معاون الملک یکی از بناهای به جای مانده از دوره قاجاریه
در کرمانشاه است که کاشیهای منحصر به فرد آن را از دیگر تکایای این شهر
متمایز می کند.
به گزارش ایرنا، این بنا در بافت قدیم شهر، در محله آبشوران قدیم و در
خیابان شهید حـداد عادل واقع ش ـده است و ب ـه دستور حسین خان معروف به
معین الرعایا ساخته شده و هر ساله پذیرای تعداد زیادی از گردشگران داخلی
و خارجی است.
این بنا از سه قسمت حسینیه، زینبیه و عباسیه تشکیل شده و مجموعه بنا در
حدود شش متر از سطح خیابان پایین تر است به طوری که برای ورود به حسینیه
باید از 17 پله بزرگ عبور کرد، در جنب پله های ورودی، سقاخانه کوچکی وجود
دارد که به وسیله کاشیهایی با نقوش حضرت ابوالفضل (ع) تزیین شده است.
در این تصویر حضرت ابوالفضل (ع) سوار بر اسب، شمشیر به کمر و پرچم در دست
دارد، روی پرچم جمله نصر من الله و فتحا قریب نوشته شده جلوی پای سوار
نیز تصویر کودک خردسالی دیده می شود، مردم محل سوار را به حضرت ابوالفضل
و تصویر کودک را به حضرت سکینه نسبت می دهند که از عموی خود عباس طلب آب
کرده است، از این رو این مکان را محترم شمرده و در آنجا نذر می کنند، شمع
روشن کرده و طلب حاجت می کنند.
سراسر نمای مدخل و سردر ورودی بنا نیز با کاشیهای نفیس تزیین شده است.
حسینیه در حقیقت صحن کوچکی است که در اطراف آن حجره های دو طبقه و طاق
نماهای متعددی قرار گرفته است که سراسر دیوارهای آن با کاشیکاری زیبا
آراسته شده است.
داخل طاق نماهای این بخش به وسیله تابلوهای کاشیکاری شده پوشیده شده، این
تابلوها، صحنه هایی از عزاداری شامل سینه زنی ، قمه زنی و همچنین
تصاویری از خلفا و سلاطین ایران، بارگاه حضرت سلیمان را نشان می دهد.
علاوه بر کاشیهای با نقوش انسانی، کاشیهایی نیز با نقوش هندسی زیبا در این
بنا به کار رفته است.
در ذیل تابلو مجلس روضه خوانی مرحوم اشرف الواعظین، واقع در دیوار جنوبی
حسینیه، اشعاری در توصیف بنا و تاریخ خاتمه کاشیکاری آن به چشم می خورد
که سروده های واله شاعر کرمانشاهی است و دو بیت ماده تاریخ آن چنین است:
این عزاخانه چو از حسن عمل گشت تمام
سال تاریخش واله ز لب بانی خواست
گفت با نیش معاون پی تاریخ بگو
کین حسینیه ز ما بهر عزای شهداست 1336
به هنگام مرمت حسینیه آثاری از آیینه کاری و گچبری بر دیوارهای آن ظاهر
شد، چنین به نظر می رسد که بنای اولیه با گچبری و آیینه کاری تزیین بوده
است.
بخش میانی یا زینبیه به صورت صحن مسقف می باشد که اطراف آن به وسیله حجره
های متعددی احاطه شده غرفه های طبقه فوقانی ، استقرار زنان شرکت کننده
در مراسم سوگواری بوده است.
سقف بنا به صورت گنبدی روپوش می باشد که گنبد زیرین به صورت عرق چین و
نمای گنبد فوقانی به صورت نمای فلزی است.
تمام دیوارها و حجره های اطراف با کاشیهای زیبا شامل 18 تابلو از صحنه
های غم انگیز کربلا نظیر آمدن زعفر جنی به خدمت امام حسین (ع) ، رزم حضرت
علی اکبر (ع) ، رزم حضرت قاسم (ع) ، رزم حضرت ابوالفضل (ع) صحنه هایی از
قیام توابین ، به خاکسپاری شهدای کربلا توسط قبیله بنی اسد، صحنه ورود اهل
بیت به مدینه ، مجلس مختار و بردن اهل بیت (ع) و امام سجاد (ع) به خرابه
های شام و مجلس یزید است.
در بالای قسمت دیواره گنبد هشت تابلو کاشیکاری شده وجود دارد، این تابلوها
عبارتن ـد از صحن ـه ای از عروج پیامب ـر (ص ) و دیدن حضرت علی (ع) در معراج
، ضم ـانت حضرت رضا (ع) از آهو، قربانی کردن حضرت اسماعیل (ع) توسط حضرت
ابراهیم (ع) ، نبرد حضرت علی (ع) با حب سردار خیبریان ، باطل کردن جادوی
جادوگران فرعون توسط حضرت موسی (ع) و مکتب خانه فرزندان حضرت علی (ع)، در
حاشیه پایین آن اشکال متعددی از سلاطین و پادشاهان اساطیری و تاریخی و
همچنین مرثیه های متعددی از محتشم کاشانی در اطراف بنا به چشم می خورد.
خطاط این خطوط و اشعار در سقف دیوارهای زینبیه و حسینیه، میرزا حسنخان
خطاط کرمانشاهی بوده است.
قبر مرحوم معاون الملک بانی تکیه که در سال 1327 ش در گذشته درون اتاق
کوچکی در جنوب شرقی زینبیه قرار دارد.
بنای عباسیه به صورت صحن وسیعی است که در قسمت شرقی آن بنای دو طبقه ای
ساخته شده و در قسمت جنوبی آن ایوانی با دو ستون آجری بر پا شده است.
دیوارهای عباسیه نیز با کاشیهای رنگارنگی تزیین شده که بر روی آنها، صحنه
هایی از ورود حضرت یوسف به کنعان، بارگاه حضرت سلیمان و تصاویری از
آستان مقدس حضرت علی (ع) و امام حسین (ع) دیده می شود.
در این صحن نیز، تصاویری از شخصیتهای مذهبی ، سیاسی و رجال دوره قاجار
کرمانشاه در این دوره از جمله حسنخان معاون الملک و آیت الله سید حسین
حائری طباطبایی بر روی کاشیها نقش بسته است.
567/ 1645
شماره 028 ساعت 10:30 تمام
