گسترش زراعت چوب/راهکار اساسی توسعه درختکاری و تامین چوب درکشور
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 90/03/07
اقتصاد.زراعت.چوب.مازندران
نوشهر - زراعت چوب یکی از بهترین راه ها برای توسعه درخت کاری و تامین
چوب مورد نیاز صنایع کشور است که در نتیجه آن کاهش برداشت چوب از جنگل
های شمال محقق می شود.
هم اکنون سالانه در حدود 850 هزار مترمکعب چوب از جنگل های شمال برداشت می
شود که یکی از راه ها برای کم کردن فشار بر رویشگاه های جنگلی، استفاده
از گونه های تندرشد، به ویژه صنوبر، در زمین های مستعد یا همان زراعت چوب
است.
این کار در شمال ایران در زمین های شخصی مردم و بعضی از زمین های ملی،
خارج از رویشگاه های جنگلی جایگاه خاصی دارد.
با وجود محدودیت زمین های ملی، در نیمی از اراضی شمال کشور امکان کاشت
گونه های تندرشد و زراعت چوب وجود دارد.
سالانه در حدود 5/2 میلیون متر مکعب یعنی 58 درصد چوب مصرفی کشور با زراعت
چوب تامین می شود که استان گیلان با 62 هزار هکتار زراعت چوب و تولید 410
هزار متر مکعب در صدر قرار دارد.
مجموع زراعت چوب و توسعه درخت کاری در برنامه چهارم توسعه 21 هزار و 118
هکتار بود و کل عرصه های اختصاص یافته به زراعت چوب در شمال کشور از پیش
از انقلاب تا کنون در حدود 145 هزار هکتار برآورد می شود.
در حال حاضر در حدود 95 درصد زراعت چوب با گونه صنوبر و پنج درصد دیگر با
گونه های دیگر به ویژه اوکالیپتوس انجام می شود.
گسترش زراعت چوب و صنوبرکاری در کشور، نه تنها باعث می شود از واردات چوب
که درحدود یک میلیون متر مکعب در سال است، بی نیاز شویم، بلکه می
توانیم در ردیف صادرکنندگان چوب در دنیا قرار گیریم.
همچنین صنوبرکاری باعث افزایش درآمد روستاییان و اشتغال زایی و استفاده
بهینه از زمین های خالی می شود.
بعضی از گونه های صنوبر، نظیر تبریزی ()pyramidalis var .L nigra Populus
از گذشته های دور در ایران کشت می شد ولی گونه های متداول فعلی که با
هدف تولید چوب در کوتاه مدت کاشته می شوند، اغلب از کشورهای دیگر وارد
شده است.
یکی از پژوهشگران مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران ـ
ایستگاه نوشهر گفت :تحقیقات زراعت چوب و صنوبر در شمال کشور از حدود 50
سال قبل در ایران آغاز شده است.
'یوسف گرجی بحری ' در گفت و گو با ایرنا افزود : قبل از آن، از جنس صنوبر
، درخت تبریزی در شمال ایران کاشته می شد که آن هم در مناطق غیر جلگه ای
بود زیرا دردهه های قبل، در جنگل های جلگه ای شمال،جای خالی چندانی برای
زراعت چوب وجود نداشت.
وی ادامه داد : زراعت چوب در شمال کشور بعد از ملی شدن جنگل ها و مراتع
در سال 1341 و واگذاری اراضی 10هکتاری به افراد بانفوذ و نزدیک به دولت و
دربار به صورت اجاره 99 ساله رونق یافت.
این پژوهشگر اظهار داشت : در اختیار گیرندگان این اراضی، متعهد بودند در
آن صنوبرکاری یا کشاورزی کنند و هم زمان با این رخداد، موسسه تحقیقات
جنگل ها و مراتع، ارقام تندرشد صنوبر را وارد کشور کرد.
گرجی بحری یادآور شد : با توسعه این اقدامات، به تدریج زراعت چوب و صنوبر
به مردم معرفی شد وآنها به کاشت این گونه علاقه مند شدند که از شاخص ترین
این گونه ها،صنوبر'دلتوئیدس ' به شمار می رود.
پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران می گوید:
صنوبر دلتوئیدس در اصل متعلق به آمریکاست ولی با توجه به کاشت آن در
ایتالیا و اروپا، این گونه از قاره اروپا وارد ایران شد.
وی با بیان این که در گذشته در مناطق کوهستانی شمال، کاشت درختان تبریزی
و صنوبر معمول بوده است ، گفت : رقم های وارداتی و سازگار شده صنوبر،
رشد سریع و تولید چوب بالایی دارند و به آسانی تکثیر می شوند.
گرجی بحری اضافه کرد : صنوبر به راحتی با قلمه تکثیر می شود و در همه
جای ایران، چوب آن به مصارف مختلف، از جمله خانه سازی روستایی و سوخت می
رسد.
این پژوهشگر تصریح کرد: چوب صنوبر در صنایع، برای ساخت نئوپان، ام دی اف
، فیبر و تمام صنایع خرده چوب، کاغذسازی، لایه بری و روکش کاربرد دارد و
از برگ و جوانه اش برای تعلیف دام استفاده می شود.
وی درباره دلایل گسترش زراعت چوب و صنوبرکاری بیان داشت : بر روی این گونه
50 سال آزمایش انجام شده و با محیط کشورمان سازگاری پیدا کرده است و
بهترین درخت برای کاشت در حاشیه جنگل و عرصه های بی درخت و نزدیک آب به
شمار می رود.
گرجی بحری افزود : تولید صنوبر در واحد سطح، بالاست و به طور میانگین، در
حدود 25 مترمکعب در هکتار در سال، چوب تولید می شود.
پژوهشگر مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران تصریح کرد :
صنوبرکاری برای مالک زمین به دلیل کوتاه بودن دوره برداشت (کمتر هفت سال )
به صرفه است.
وی خواستارحمایت جدی بانک کشاورزی و دیگر بخش های صنعتی ازفعالات زراعت
چوب شد.
این پژوهشگر ادامه داد: نیاز صنایع چوب کشور به صنوبر، بیش از تولید
فعلی آن است، در حالی که ما از نظر علمی و فنی و تجربه، مشکلی نداریم و
گره کار، کمبود سرمایه است.
گرجی بحری اظهار داشت : چوب، ماده ای خام است و ارزش افزوده بالایی دارد و
ورود آن به صنایع، باعث افزایش اشتغال و تولید ثروت می شود.
با توجه به افزایش مصرف چوب در کشور که به طور عمده از منابع جنگلی شمال
یعنی تنها منبع تامین کننده نیازهای چوبی کشور است، ضروری است برای کاهش
فشار وارده به جنگل های طبیعی ، تدابیر اساسی اندیشیده شود.
به گفته کارشناسان زراعت چوب برای کاهش معضل بیکاری و ایجاد اشتغال،
ارتقای درآمد و معیشت زندگی برای روستاییان و حاشیه نشینان جنگل و ایجاد
حفاظ مناسب در زمین های شیب دار و اراضی کم بازده و برای جلوگیری از
فرسایش خاک و وقوع سیلاب بسیار مناسب
است.
رییس گروه جنگل کاری معاونت مناطق مرطوب و نیمه مرطوب سازمان جنگل ها،
مراتع و آبخیزداری به ایرنا گفت : 10 درصد استعداد زراعت چوب و توسعه
درختکاری کشور در شمال ایران وجود دارد.
استان های گیلان، مازندران و گلستان در مجموع 2/3 درصد مساحت کشور را در
برمی گیرد.
'جهانگیر جهاندار' با بیان این که هنوز توان کشور برای زراعت چوب و درخت
کاری به طور دقیق مشخص نشده است، افزود : اگر میزان یک میلیون هکتار
زراعت چوب و توسعه درخت کاری را که در'طرح ملی نهضت سبز' در نظر گرفته
شده ملاک قرار دهیم10 درصد آن معادل 100 هزار هکتار می شود که 60 درصد آن
برای زراعت چوب و 40 درصد آن برای درختان میوه در نظر گرفته شده است.
به تاکید جهاندار، برای برای گسترش زراعت چوب باید ترویج و اطلاع رسانی
مناسب و تبیین راهکارهای اجرایی و همچنین پرداخت یارانه به صورت نهاده،
از جمله نهال، برای سرعت گرفتن اجرای طرح انجام شود.
وی تاکید کرد : ایجاد قطعات آزمایشی و پرداخت تسهیلات اعتباری با زمان
بازپرداخت مناسب و وجود مراکز خرید و تضمین خرید و همین طور بیمه محصولات
و در کنار آن، معرفی گونه های تندرشد و سازگار با شرایط عرصه و ایجاد
تشکل صنوبرکاران از اقدامات لازم برای گسترش زراعت چوب در شمال کشور است.
جهاندار، هدف اصلی زراعت چوب را تولید چوب با استفاده از گونه های تند
رشد نظیر صنوبر، اوکالیپتوس و توسکا و کاهش فشار وارده بر رویشگاه های
طبیعی جنگلی و حفظ آب و خاک، ذخیره بارش های جوی و جلوگیری از فرسایش و
هدر رفت خاک و در نهایت تولید آب و جلوگیری از سیلاب های ویرانگر ذکر کرد
این مسوول سازمان جنگل ها، ایجاد اشتغال، درآمد برای ساکنان بومی و دانش
آموختگان بیکار،حل معضلات اجتماعی و اقتصادی در حوزه های آبخیز، تلطیف هوا
و احیای محیط زیست در مناطق مختلف با ایجاد مناظر زیبا و فضای سبز را از
دیگر فواید زراعت چوب برشمرد.
وی درباره مناطق مناسب برای زراعت چوب می گوید: در شمال کشور عرصه های
مناسب زراعت چوب به چهار منطقه تقسیم می شود و تاکید می گردد که به هیچ
وجه عرصه های جنگلی شمال مورد نظر نبوده بلکه زراعت چوب فقط در خارج از
جنگل انجام می شود.
رییس گروه جنگل کاری معاونت مناطق مرطوب ونیمه مرطوب سازمان جنگل ها
ومراتع نخستین منطقه را عرصه های واقع در البرز مرکزی یعنی حوزه استحفاظی
ادارات کل چهارگانه منابع طبیعی شمال ذکر کرد.
وی یادآور شد : شرط اصلی این کار، وجود عرصه های مناسب، با خاک حاصلخیز
و آب کافی است که بیشتر درحواشی رودخانه ها وحوالی چشمه سارها وجود دارد
و در دو حالت
'زمین های شخصی روستاییان ' و 'زمین های ملی و دولتی ' دیده می شود.
جهاندار،دومین منطقه مناسب زراعت چوب درشمال را عرصه های واقع درمناطق
کوهستانی نیم رخ شمالی البرز نام برد و توضیح داد: این عرصه ها در گذشته
دور دارای پوشش جنگلی بود ولی اکنون فاقد هر گونه پوشش درختی است که به
شکل بوته زار یا مرتع به خود گرفته که یا زمین های شخصی روستاییان است و
یا زمین های ملی و دولتی.
وی عرصه های واقع در روستاهای محاط در جنگل یا حاشیه جنگل را سومین مورد
ذکر کرد و افزود : در حوالی روستاهای داخل جنگل، زمین های زیادی وجود
دارد که به مرور از بازده و استعداد این زمین ها کاسته و رها شده اند که
این زمین ها را می توان در قالب طرحهای جامع جنگل داری خرید تا با جنگل
کاری در آن به رویشگاه جنگل برگردد.
جهاندار بیان داشت: اما در روستاهای با جمعیت بیشتر و امکانات رفاهی
مناسب که افراد آن حاضر به فروش زمین نیستند لازم است با فراهم کردن شرایط
و الزامات یادشده، این عرصه ها را به زراعت چوب و توسعه درخت کاری بر
حسب استعداد عرصه اختصاص دهیم.
وی تصریح کرد : شواهد و بررسی سوابق نشان می دهد این عرصه ها در زمان
های دور جنگل بود که بر حسب نیاز روستاییان به محصولات کشاورزی، تخریب شده
است و به هر شکلی تحت مالکیت رسمی روستاییان قرار دارد که به علت شیب
زیاد و ایجاد شخم در جهت شیب و کشاورزی، جزو عرصه های کم بازده محسوب می
شود.
به گفته رییس گروه جنگل کاری معاونت مناطق مرطوب و نیمه مرطوب سازمان
جنگل ها، مراتع و آبخیزداری، چهارمین منطقه مناسب زراعت چوب در شمال کشور
، حاشیه زمین های کشاورزی است که برای ایجاد بادشکن در حاشیه زمین های
کشاورزی روستاییان در تمام نقاط کشور اعم از جلگه ها تا ارتفاعات می توان
زراعت چوب و درخت کاری انجام داد.
وی خاطرنشان کرد : البته ایجاد بادشکن باعث ایجاد سایه و جلوگیری از
تابش نور مستقیم خورشید به سطح مزرعه می شود و برای همین برخی از
کشاورزان شالیکار از صنوبرکاری در اطراف مزرعه شان چندان استقبال نمی
کنند.
شماره 008 ساعت 09:01 تمام
