حذف واژه هایی از جنس بیگانه
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 90/05/22
علمی آموزشی.استفاده از لغات بیگانه.در زبان فارسی
رشت - استفاده مکرر از واژه ها و اصطلاحات بیگانه در زبان گفتاری، زبان
شناسان و افرادی را که به زبان و ادبیات فارسی علاقه دارند با این پرسش
مواجه کرده که چرا با وجود تمدن سرزمین کهنی چون ایران و غنای فرهنگی آن،
واژگان بیگانه به سرعت به زبان گفتاری ما رسوخ می کند.
با ورود دین اسلام به فلات ایران و در فاصله زوال ساسانیان و آغاز حکومت
خاندان های مستقل و نیمه مستقل طاهریان، صفاریان و سامانیان در بخش های
شرقی و شمال شرقی ایران، زبان فارسی همچنان پویا و زنده بود و آثار ادبی
و بعضا دینی بسیاری از اندیشمندان به این زبان نوشته می شد.
هرچند زبان عربی در تمام قلمرو حکومت اسلامی از جمله سرزمین ایران نیز
زبان رسمی بود و نویسندگان مختلف چون ابن مقفع و ده ها شاعر و ادیب
ایرانی آثار خود را به این زبان می نوشتند اما هرگز ادبیات و زبان فارسی
از لوح دل و جان فرهیختگان این سرزمین پاک نشد؟ این مهم را می توان در
نوشته های فارسی ابن سینا و ابوریحان بیرونی و نیز کتاب های سیاست نامه و
قابوس نامه مشاهده کرد.
تقریبا از اواخر عهد صفویه و با یک فترت زمانی بعد از افشارها و زندیه در
میانه حکومت قاجارها، دوره ای از تحول اجتماعی در ایران آغاز شد که یکی
از پیآمدهای آن ظهور طبقه ای جدید از تحصیل کردگانی بود که به نوعی با
تمدن غرب آشنا شده و مشاهدات خود را به رشته تحریر در می آوردند.
اگرچه پیش از این نیز نگارش سفرنامه در تاریخ کهن ایران متداول بوده اما
آسیبی که پس از حمله مغولان به زبان فارسی بدان وارد شده بود، نتوانست در
این مقطع زمانی به مدد آید و جور واژگان پرطمطراق و نامالوف غربی را که
نویسندگان از فرنگ برگشته آنها را در نوشته های خود با تبختر حقیرانه
مرقوم می کردند، بکشد.
رفع همه این مصائب با توجه به رسوخ واژگان ترکی به ادبیات فارسی، نیازمند
نهضتی مجدانه برای پالایش واژگان غریب و حفظ و اشاعه زبان کهن پارسی بود.
در همین رابطه ؟ افرادی چون علی اکبر دهخدا تلاش هایی برای نیل به این مهم
انجام دادند و نتایج قابل قبولی نیز حاصل شد اما درد این زخم کهن، ریشه
دارتر از آن بود که با برافراشتن این بیرق از سوی چند تن، التیام یابد.
با این وجود؟ از آنجا که زبان هر ملت، سهم مهمی در ارتقای فرهنگی، علمی،
مذهبی و سیاسی آن مردم ایفا می کند بنابراین توجه به آن امری ضروری است.
براین اساس و به منظور حفظ زبان فارسی به عنوان یکی از ارکان هویت ملی
ایران، فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی در سال 68 تاسیس شد تا با خلق
واژگان جدید و واژه گزینی علاوه بر جلوگیری از ورود واژگان بیگانه، نشاط و
بالندگی را در زبان فارسی به تناسب و نیاز زمان ایجاد و از تخریب فرهنگی
و زوال زبان جلوگیری کند.
اگر بپذیریم که واژگان زبان، موجوداتی زنده اند قاعدتا به اقتضای زمانی
نیازمند بازتولید یا جایگزینی واژگانی جدید هستند که اینک به دلایلی چون
تغییرات فرهنگی، استعمال واژگان پیشین نامانوس و غریب می نماید.
جایگزین کردن واژگان جدید و نهادینه کردن فرهنگ استفاده از آنها در بازه
زمانی کنونی از یکسو منوط به تولید واژگانی با معیارهای علمی و ازسوی
دیگر قدرت زایش زبانی و تاثیرگذاری آن زبان بر فرهنگ است. در عین حال ؟
واژگان جدید باید علاوه بر اینکه از لحاظ آوایی تلفظ راحتی داشته باشند،
به لحاظ معنایی هم بایستی مفهوم روشنی را منتقل کنند.
اینکه چرا مردم به واژه های مصوب فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی کمتر روی
خوش نشان می دهند، یکی از دغدغه های جدی زبان شناسان است. البته باید
اعتراف کرد کاربرد واژه معادل برای برخی کلمات، درک معنای کلام را برای
شنونده سخت می کند و به همین دلیل بسیاری از افراد تلفظ لاتین کلمه را به
ادای واژه معادل ترجیح می دهند.
اگرچه قرض گیری، یکی از ویژگی های طبیعی هر زبان قلمداد می شود که در
چارچوب آن سخنگویان یک زبان در صورت لزوم و برای پرکردن خلاهای واژگانی به
زبان های دیگر مراجعه می کنند و کلماتی از این زبان ها را در گفتار خود
وارد می کنند اما از سوی دیگر، استفاده غیر معقول از واژه های بیگانه در
زبان فارسی اصالت و غنای این زبان را تحت الشعاع خود قرار می دهد و این
باور را در اذهان عموم جای می دهد که زبان فارسی در ارائه مفاهیم علمی و
تخصصی ناتوان است.
زبان در گذر از بسترهای مختلف زمان و مکان با آسیب های زیادی مواجه است
که گاهی بر آنها غالب می شود و در صورتی که توانایی مقابله نداشته باشد،
غلبه آنها را بر خود می پذیرد. به بیان دیگر، تلفظ اشتباه و بی توجهی در
استفاده بی رویه از واژه های بیگانه از جمله عواملی است که زبان را به
محاق می کشاند.
استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه گیلان به همین مناسبت در گفت وگو با
خبرنگار ایرنا اظهار داشت: استفاده از واژه های بیگانه در همه زبان های
زنده دنیا رواج دارد.
احمد رضی ضمن برشمردن ویژگی های یک زبان قوی و پویا افزود: زبانی که در
کنار معادل سازی برای واژه ها و عبارت های زبان های بیگانه بتواند آن
دسته از واژه های بیگانه ای که چاره ای از کاربرد آن نیست را در خود هضم
کند، زبانی توانمند و قوی محسوب می شود.
وی ادامه داد: مشکل جدی زبان، زمانی است که استفاده از واژه های بیگانه
به مد تبدیل شود.
دانشیار دانشگاه گیلان با اشاره به رواج غیرمعمول واژه های بیگانه در زبان
فارسی تصریح کرد: هر زبان، هویتی دارد که نشانه های آن را می توان در
میزان کاربرد واژه ها و نحوه چینش آنها در جملات دید که بر این اساس
فراوانی واژه های بیگانه در زبان فارسی موجب آسیب هویت این زبان می شود.
رضی به تلاش فرهنگستان زبان فارسی در معادل سازی واژه ها اشاره و خاطرنشان
کرد: علاوه بر معادل سازی، برای فرهنگ سازی در جامعه باید تلاش بیشتری
انجام شود.
به هر سان ؟ شاید واژگان تولید شده از سوی فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی
در ابتدای امر کمی نامانوس باشد اما با توجه به تاثیر مخرب واژگان بیگانه
بر ساختار دستوری ما که در درازمدت تخریب فرهنگی را به دنبال خواهد داشت
، ضروری است در جهت اصالت زبان فارسی به عنوان یکی از ارکان هویت ملی
ایران اهتمام ویژه صورت گیرد.
طبیعتا اصحاب فرهنگ و هنر نخستین کسانی هستند که از واژگان معادل در
گفتار و نوشتار استفاده می کنند به همین دلیل نقش مهمی در نهادینه کردن
استفاده از این واژگان و کنار نهادن لغات بیگانه و به طور اولی منزه نگه
داشتن زبان و فرهنگ فارسی ایفا می کنند.ک/4
م *ع/695/506
شماره 030 ساعت 10:11 تمام
