برداشت غیراصولی شن وماسه، زخم های ماندگار بر پیکر سفیدرود
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 90/05/26
اجتماعی.رودخانه سفیدرود.برداشت شن و ماسه
رشت - برداشت های غیر اصولی شن و ماسه از بستر رودخانه سفیدرود، زخم های
ترمیم ناپذیری بر پیکر این رودخانه وارد می کند.
رودخانه معروف سفیدرود یکی از مهمترین و بزرگترین رودخانه های سواحل
جنوبی دریای خزر محسوب می شود که به عنوان شاهرگ حیاتی گیلان ، بخش عمده
ای از آب شبکه های آبیاری کشاورزی و شرب این استان را تامین می کند.
رودخانه سفیدرود پس از گذر از مناطق کوهستانی هشت استان کشور با آرامی و
با شیب و سرعت کمتری در جلگه گیلان به دریا می ریزد.
این رودخانه در طول هزاران سال از سایش مناطق کوهستانی، بستر بسیار
مناسبی برای رسوب گذاری مصالح رودخانه ای در دشت گیلان فراهم کرده است.
رودخانه سفیدرود به عنوان پرآب ترین رودخانه سواحل جنوبی دریای خزر و
گیلان با احداث سدسفیدرود حدود80درصد آب شرب و کشاورزی استان را تامین می
کند و به عنوان شریان حیاتی گیلان نقش مهمی در زندگی مردم این منطقه دارد
این رودخانه پس از تلاقی دو رودخانه قزل اوزن و شاهرود در تنگه منجیل باعث
مشروب کردن دشت وسیع گیلان شده و در انتها در بندر کیاشهر به دریای خزر
می ریزد.
این رودخانه همچنین به یکی از مهمترین مراکز برداشت شن و ماسه توسط
شهرداری ها و پیمانکاران مختلف تبدیل شده و در رشد و توسعه شهری و طرح
های عمرانی استان گیلان نقش مهمی ایفا می کند.
در عین حال ؟ برداشت شن و ماسه از این رودخانه چالشی را بین کارشناسان
محیط زیست و دوستداران طبیعت گیلان با مدیران توسعه گرا به وجود آورده است
بسیاری از کارشناسان معتقدند که نحوه و مکان برداشت مصالح رودخانه ای شن
و ماسه در بستر رودخانه سفیدرود دارای اصول ، قاعده و دستورالعمل
هیدورلیکی و هیدرولوژیکی مهندسی رودخانه ای است که اگر این اصول علمی و
فنی رعایت نشود آسیب های بسیار چشمگیری هم به لحاظ مادی و هم به لحاظ
جانی به منطقه وارد خواهد آمد.
به گفته این کارشناسان ؟ دستکاری بستر رودخانه سفیدرود موجب طغیان و
فرآیند تخریبی آن شده و به همین سبب طی سال های اخیر شاهد انحراف و تجاوز
آب این رودخانه به اراضی حاشیه و خسارت های ناشی از آن بوده ایم.
برداشت غیراصولی و بی رویه شن و ماسه، تبدیل و تغییر کاربری اراضی و
تجاوز به حریم رودخانه سفیدرود، ساخت و سازهای مسکونی و ابنیه غیرمجاز در
حاشیه و حتی در بستر رودخانه، توسعه اراضی شالیزاری در بستر سیلابی
رودخانه و از بین رفتن پوشش گیاهی بستر و حاشیه رودخانه (گیاهی آبزی،
گیاهان حاشیه ای و گیاهان مجاور مناطق آبی ) از جمله معضلات زیست محیطی است
که حریم این رودخانه را تهدید می کنند.
مهدی قربانی یکی از دوستداران و مدافعان رودخانه سفیدرود می گوید: طی سال
های اخیر برداشت شن و ماسه در بستر این رودخانه بزرگ بویژه در منطقه سده
و کدوسرای کوچصفهان به دلیل استقرار چند کارگاه شن و ماسه کاملا پروفیل
شیب و بستر طولی و عرضی رودخانه سفیدرود را بر هم زده و برداشت تا ارتفاع
حداقل هفت متر، موجب افتادگی و پایین رفتن بستر رودخانه شده است.
وی می افزاید: این مسئله موجب افزایش پایین افتادگی بستر رودخانه به سمت
بالادست و پایین دست، تاسیسات، ابنیه و اماکن مسکونی بویژه پل ها ، دکل ها
را در معرض خطر شدید تخریب رودخانه ای قرار خواهد داد.
وی خاطرنشان کرد: با توجه به بازدید رییس کل دادگستری استان گیلان و
مسوولان همراه از رودخانه سفیدرود و تایید برداشت های غیر مجاز در 21مورد،
کارگاه جدید شن و ماسه طی سال جاری در بستر ممنوع این رودخانه در حال
احداث است.
قربانی تخلفات این شرکت ها شامل تغییر مسیر رودخانه ، عدم رعایت فاصله تا
حریم 80 متری، تصرفات غیر قانونی در حریم 25 ساله رودخانه، خرید و تصرف
اراضی شالیزاری برای برداشت شن و ماسه و تغییر کاربری این شالیزارها، کم
عرض بودن جاده ها و مشکلات حمل و نقل وسایل نقلیه سنگین از جاده های
روستایی، ایجاد آلودگی های صوتی برای اهالی و تخریب نهرهای کشاورزی را از
جمله مشکلاتی دانست که در این مناطق وجود دارند.
وی ادامه داد: برغم غیر قانونی بودن برداشت شن و ماسه از حریم رودخانه
سفیدرود و نقش حیاتی این رودخانه در تکثیر ماهیان خاویاری تاکنون برای
حفظ حریم این رودخانه و حفاظت از آن عملا برخوردی از سوی دستگاه های
ذیربط با متخلفان و متجاوزان صورت نگرفته است.
این دوستدار طبیعت اضافه کرد: برداشت ها از بستر رودخانه علاوه بر شرکت ها
و پیمانکاران شن و ماسه از سوی شهرداری های استان گیلان نیز در مواردی
مشاهده شده است.
بهمن مجیدی عضو شورای اسلامی روستای بازقلای اکبری بخش سنگر از توابع
شهرستان رشت نیز در این باره به خبرنگار ایرنا گفت: برداشت های بی رویه
شن و ماسه از حاشیه رودخانه سفیدرود هم بعضی روستاهای حاشیه این رودخانه
و شالیزارهای کشاورزان و هم تاسیسات دولتی را با خطر مواجه ساخته است.
وی افزود: با برداشت بی رویه شرکت ها پیمانکاران از شن و ماسه، پل در
حال ساخت سنگر به سیاهکل از محل اعتبارات ملی و سد سنگر نیز در خطر خواهد
بود.
وی خاطرنشان کرد تعدادی از افراد سودجو در هماهنگی با بعضی شرکت های
پیمانکار اقدام به تصرف عدوانی اراضی ملی در اطراف رودخانه سفیدرود به
منظور برداشت و فروش شن و ماسه می کنند.
وی ادامه داد: رفت و آمد کامیون های شن و ماسه به دلیل جاده های کم عرض
روستایی علاوه بر مشکلات تردد، خطرات جانی برای این روستاییان نیز در بر
داشته است.
دکتر مجید غلامی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی گیلان
یکی از کارشناسان فعال و محققان استان گیلان است که در این زمینه بیان
داشت: طول رودخانه سفیدرود از منجیل تا مصب دریا حدود 120کیلومتر و عرض
متوسط آن 250 تا 300 متر و عمق آن دو تا هشت متر متغیر است و میانگین
آورد طولانی مدت آن حدود چهار میلیارد مترمکعب است، ولی میانگین آورد دهه
اخیر آن با توجه به تغییرات آب و هوایی و خشکسالی ها کمتر از دو میلیارد
متر مکعب بوده است.
وی افزود: با توجه به ارتفاع کم اراضی حاشیه این رودخانه در طول وسیعی از
آن و همچنین گسترش و جابجایی های رودخانه ناشی از فرسایش بستر و کرانه
های آن که تحت تاثیر عوامل مختلفی از قبیل وقوع سیلاب، دخل و تصرف در حریم
و بستر رودخانه، برداشت های بی رویه شن و ماسه قرار دارند؟ هر ساله
خسارت فراوانی به اراضی شالیزاری و بهره برداران آن وارد می شود.
وی تصریح کرد بررسی ها نشان می دهد برداشت های بی رویه مصالح رودخانه ای
با پایین افتادن کف رودخانه و تخلیه سریع آب های مزارع و سفره های آب های
زیر زمینی اراضی اطراف همراه بوده ،بطوری که حدود 40 روستای اطراف بخش
سنگر در زمان های کم آبی قادر به تامین آب شرب حتی احشام خود نیستند.
با این همه و با توجه به تاکید استاندار گیلان بر زیانبار بودن برداشت های
بی رویه و غیر اصولی از بستر رودخانه های استان، واحد شن و ماسه
استانداری گیلان که زیر مجموعه دفتر فنی این استانداری فعالیت می کند از
اسفندماه سال گذشته تاکنون ؟ به رغم پیگیری های مکرر حاضر به پاسخگویی به
سوالات خبرنگار ایرنا در خصوص برداشت شن و ماسه از رودخانه سفیدرود و
مشکلات زیست محیطی آن نشده است.ک/4
619/695/506
شماره 039 ساعت 10:22 تمام
