مسخ یک خرده فرهنگ
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 89/05/28
فرهنگی.هنری.تلویزیون
شهرکرد- انعکاس فرهنگ بخشی از کارکرد یک رسانه است و تلویزیون به عنوان
فراگیرترین و پر مخاطب ترین رسانه در ایران هر از گاهی از فرهنگها و خرده
فرهنگها به عنوان دست مایه ای برای آثار خود بهره می برد.
در این بین نیز سریال در مسیر زاینده رود به دلیل بهره گیری از لهجه
اصفهانی که از زیر مجموعه های گویش فلات مرکزی ایران محسوب می شود،
درآخرین ساعت شبهای ماه رمضان بار دیگر عده زیادی را با بخشی از خرده
فرهنگ منطقه ای از کشور به شکلی دگرگون شده آشنا می کند.
بهره گیری از لهجه ها امر رایج در هنر هفتم و حتی تلویزیون محسوب می
شود به گونه ای که در آثار بی بدیل تاراکوفسکی نیز لهجه های لهستانی -
آلمانی در یکی دو فیلم او به احیای بخشی از زبان مردم اروپا منجر شد.
در ایران نیز سریال ها و فیلم های مختلفی در زمینه فرهنگ و آداب مردم
یک منطقه با تاکید بر بهره گیری از لهجه ها و گویش های رسمی و غیر رسمی
مرسوم بوده که در این بین نیز کیومرث پور احمد با فیلم های قصه های
مجید بیشترین سهم را از این بخش از فرهنگ مردم داشته است.
فیلم های قصه های مجید با بازی و گویش مهدی باقر بیگی در نقش مجید
بسیار فراگیر شد و بعدها نیز جهانبخش سلطانی یکی از بازیگران همین فیلم
ها با لهجه اصفهانی به فیلم ها و سریال های دیگر کوچ کرد.
این روند همواره در سینما و تلویزیون به وفور اتفاق افتاده و بهره گیری
از لهجه منطقه ای نیز از سوی دیگر کارگردان های کشور دنبال شده به گونه
ای که مسعود جعفری جوزانی در فیلم شیر سنگی یا در آخرین سریال خود با نام
در چشم باد از این لهجه ها برای پیش برد داستان و قصه سنایوری فیلم خود
بهره گرفته بود.
اما سریال در مسیر زاینده رود به کارگردانی حسن فتحی لهجه اصفهانی
به صورت ناپخته و نابلد از سوی بازیگران تکلم می شود و حتی برخی از
بازیگران میان لهجه اصفهانی و تهرانی تامل می کنند و در نتیجه تکلم
آنها دچار دوگانگی می شود.
زبان مادری به عنوان یکی از فرهنگ های شفاهی جهان از سوی سازمان ملل
متحد و یونسکو به رسمیت شناخته به همین دلیل در تقویم جهانی نیز روزی را
به عنوان پاسداشت زبان مادری تعیین کرده اند.
ادبیات عامه و شفاهی اصفهان شامل لهجه و لحن اصفهانی را شاید بتوان
گونه ای از گویش رایج مردم فلات مرکزی ایران به ویژه منطقه جی قدیم قلمداد
کرد به گونه ای که حمدالله مستوفی مورخ معروف نیز خاستگاه گویش رایج
اصفهان را منطقه مرکزی ایران عنوان کرده است.
زبان رمز هویت هر ملت است و اقوام و قومیتها در پناه زبان هویت دارند
و در بحث زبان شناسی به طور عام و غیرتخصصی به هر نوع گفتاری، زبان گفته
می شود اما در بحث تخصصی نیز زبان به عنوان عامل اصلی ارتباط و یکی از
شاخصه های مهم انسانی و انسان شناسی مطرح است.
اگرچه کتاب اطلس زبان شناسی شرق اثر ادوارد ری دوبارگان بین لهجه
مرکزی ایران و گویش مرکزی ایران تفاوت های قائل شده و گویش های زاگرسی را
منبع لهجه های جغرافیایی نقاط مرکزی ایران دانسته اما گویش اصفهانی و
یزدی رایج ترین و شناخته ترین گویش های مرکزی ایران قلمداد می شوند که بر
روی لهجه های دیگر تاثیرگذار بوده اند.
همان گونه که در موسیقی نواحی مختلف ایران تفاوت هایی وجود دارد، به
کارگیری واژگان در معنای مختلف نیز تفاوت های وجود دارد که در این بین در
لهجه اصفهانی اگر چه با سایر لهجه های کشور دارای مشترکات مفهومی است
اما این وجود مشترکات واژگانی به هم معنایی یک متنی ختم نمی شود.
یکی از پژوهشگران زبان شناس گفت: لهجه و گویش اصفهانی که دارای جهت
های مشترک خلق معنایی است به عنوان لهجه ها و گویش های اصیل پارسی باید
بیشتر مورد توجه جوانان قرار گیرد.
پرنیان بهنام در گفت وگو با ایرنا افزود:زبان و لهجه اصفهانی دارای
ظرفیت بالایی در زبانشناسی است و باید برای حفظ آن کوشید.
وی گفت:رسانه ها نباید نسبت به گویش های محلی و بومی مردم مناطق مختلف
بی مهری کنند و بایستی آن را در جامعه اشاعه دهند، تا بتوان با پشتوانه
این فرهنگ عامه با تهاجم زبان بیگانه مقابله کرد.
به گفته وی، زبان رسانه ها زبان فاخری نیست و در برخی از برنامه ها نیز
زبان شکننده می شود و حتی در برخی از برنامه های طنز اقدام به تمسخر
گویشهای بومی می کنند.
وی گفت:همان گونه که درقرن چهارم برخی از شعرا و نویسندگان از زبان
رایج و بومی شیرازی و اصفهان در اشعار خود استفاده می کردند ، زبان و
گویش محلی و بومی باید به آثار مکتوب جوانان راه یابد.
به گفته وی،آواها و واژه های گویش اصفهانی از ظرفیت بالای ریتمیک و ضرب
آهنگی در برقراری ارتباط دوسویه بین دو فرد برخوردار است و کوتاه سازی
جمله از ویژگی های بارز این گویش است.
وی گفت:خانواده ها باید برای حفظ و نگهداشت این گویش جوانان خود را
ترغیب کنند و این گنجینه ادبیات شفاهی را که نسل به نسل به آنها منتقل
کنند.
7359/671
شماره 020 ساعت 11:56 تمام
