کاروانسراها پذیرای بازرگانان دیروز و گردشگران امروز
#
خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/02/02
فرهنگی.گردشگری.کاروانسراها
اراک - استان مرکزی به لحاظ موقعیت جغرافیایی و مواصلاتی ،بخصوص قرار
گرفتن درمسیر جاده ابریشم همواره در اقتصاد ملی نقشی برجسته داشته است .
وجود کاروانسراها ی متعدد در نقاط مختلف استان نشان دهنده نقشی است که
این منطقه در نظام بازرگانی و تجاری ابران و جاده ابریشم داشته است .
ساخت و ساز کاروانسراها در ایران، پیشینه ای به قدمت شکل گیری مبادلات
کالایی بین مناطق مختلف امپراطوری پارس ، و تجارت با سایر کشورها را دارد.
با توسعه تجارت و رفت و آمدهای مکرر تجار و بازرگانان در جاده ابریشم نقش
کاروانسراها در مبادلات تجاری از اهمیتی خاص برخوردار بود، در این
کاروانسراها ؟ خدماتی از قبیل اقامت ، پذیرایی ، تهیه و تامین آذوقه ،
دادن آب و تیمار حیوانات بارکش و نگهداری از آنها و همچنین تامین امنیت
تجارت در مسیر، انجام می گرفت.
از مهمترین کاروانسراهای برجای مانده از اعصار گذشته در استان مرکزی
کاروانسرای عبدالغفار خان باغ شیخ و دو دهک است.
کاروانسرای دو دهک ؟ درمسیرجاده دو دهک به دهستان خورهه ودرفاصله حدود 200
متری سمت راست بزرگراه قم - دلیجان قرار دارد.
رودخانه قمرود ازجنوب غربی این کاروانسرا می گذرد وپل تاریخی دو دهک از
یادگارهای دوره صفویه است که دوسوی قمرود به هم متصل می کند.
این کاروانسرا به مساحت حدود سه هزار مترمربع که دیواره های شمالی، غربی
وشرقی آن برای حفاظت از کاروانسرا قلعه دارد و سه برج دیده بانی ساخته
شده است.
مصالح بکار رفته در ساخت کاروانسرا را آجر ، سنک، آهک و گچ تشکیل داده و
سقف بنا با گچ و پشت بام آن با کاهگل اندود شده است.
ایوان ورودی کاروانسرا با حدود 10متر ارتفاع ، دو پنجره دیده بانی در
طرفین دارد.
باعبوراز دروازه کاروانسرا، یک هشتی به ارتفاع هفت متر، به طول 30/11 متر
وبه عرض 90/3 متر قرار دارد و در طرفین آن اتاقهایی ایجاد شده است.
سمت راست هشتی ، یک اتاق بزرک به مساحت 20 مترمربع و به ارتفاع حدود چهار
متر قرار گرفته که ظاهرا نمازخانه کاروانسرا بوده است .
سه اتاق دیگر در انتهای این نمازخانه مشاهده می شود و کف تمامی اتاقها و
حجره ها با آجر چهار گوش فرش شده است.
در ضلعهای جنوبی، شرقی و غربی ، سه ایوان اصلی و در جوانب آن اتاقهایی
وجود دارد.
زیر هر ایوان یک اتاق بزرک با سقف گنبدی تعبیه شده که احتمالا محل استراحت
ویانگهداری علوفه بوده و در ضلع شمال کاروانسرا 22 مالبند برای بستن
اسبها و تیمار آنها ساخته شده است.
کاروانسرای عبدالغفار خان باغ شیخ ؟ در هشت کیلومتری شرق شهر ساوه و
اتوبان ساوه - قم در روستای باغ شیخ قرار دارد.
این کاروانسرا در سال 1200 هجری قمری به شکل مربع در ابعاد حدود 50 در 50
متر ساخته شده است.
دروازه ورودی آن در ضلع شرقی و در دو طرف دروازه 12رواق بنا شده و ایوان
ورودی از طریق هشتی بزرگی به داخل حیاط کاروانسرا مرتبط است و دور تا دور
حیاط را حجره های متعدد در بر گرفته و اصطبل چارپایان در پشت حجره ها
قرار دارد.
کاروانسراهای شاه عباسی مشهد میقان ، ورده ساوه، جون آباد محلات ، پانگان
ساوه، خشکه رود، گردین، خمسه آباد، مشک آباد و گلستان اراک ، شمار دیگری
از کاروانسراهای استان مرکزی برجای مانده در مسیر جاده ابریشم است . ک/4
7109/588/556/557
