نگاهی به موضوع احیای بافت تاریخی منطقه 12 تهران
#
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/09/25
فرهنگی.میراث فرهنگی.سایر
احیای بافت تاریخی منطقه 12 تهران با دارا بودن بناهای متعدد تاریخی
مانند بازار بزرک این شهر، ازجمله موضوعاتی است که هر از چندگاهی از سوی
مسوولان سازمان میراث فرهنگی و یا شهرداری مطرح و صحبت هایی در مورد آن
بیان می شود.
به گزارش روز چهارشنبه ایرنا، باوجود تعاملات خوبی که تاکنون بین این دو
ارگان مسوول در این زمینه انجام شده، احیای بافت تاریخی این منطقه با
روندی که مورد انتظار مردم است، پیش نرفته است.
براساس گفته های مسوولان شهرداری،این سازمان برخی از قوانین سازمان میراث
فرهنگی را مانع از اجرای اقدامات مرمتی و نوسازی لازم در منطقه 12 تهران
می داند؟ این در حالی است که مسوولان سازمان میراث فرهنگی استان تهران
نظری مخالف آن دارند.
مهدی قیدی معاون شهرسازی و معماری منطقه 12 شهرداری تهران در گفت و گو با
خبرنگار میراث فرهنگی ایرنا برای همکاری با میراث فرهنگی جهت احیای بافت
تاریخی این منطقه ابراز آمادگی کرد و اظهار داشت: شهرداری آماده هرگونه
همکاری با میراث فرهنگی در بحث بافت تاریخی منطقه 12 و بازار تهران است.
وی با بیان اینکه محیط منطقه 12 تهران کارگری و تولیدی است و امکان سکونت
خانواده به صورت دایم در این بخش وجود ندارد، ادعا کرد که میراث فرهنگی
بر حفظ بافت مسکونی این منطقه تاکید دارد و اجازه تغییر کاربردی در
بناهای موجود در این منطقه را نمی دهد.
قیدی با بیان اینکه مهمترین مساله در مرمت و بازسازی منطقه 12 و بازار
تهران، نبود الگوی مدون و مشخص برای مرمت است، تصریح کرد: شهرداری، مردم
و مالکان منازل تاریخی نمی دانند بناهای این منطقه را چگونه و برمبنای چه
معیار و سبکی باید مرمت و بازسازی کنند که به بافت تاریخی لطمه وارد
نشود.
به گفته معاون شهرسازی و معماری منطقه 12 شهرداری تهران، بافت تاریخی در
این منطقه بدلیل عدم رسیدگی و ارایه الگوی مشخص مرمتی، از 6 هزار اثر به
2 هزار اثر کاهش پیدا کرده است.
قیدی در مورد نوسازی بافت های فرسوده نیز گفت: محدودیت ارتفاع برای ساخت
و ساز در این منطقه 10 متر و نیم بود، اما از پنج سال پیش تاکنون ارتفاع
به 7 متر و نیم کاهش یافته که موجب ایجاد مشکلاتی شده است.
از سوی دیگر، محمد بیرقی معاون میراث فرهنگی سازمان میراث فرهنگی، صنایع
دستی و گردشگری استان تهران در گفت و گو با خبرنگار میراث فرهنگی ایرنا
در مورد احیای بافت تاریخی منطقه 12 تهران گفت: سازمان میراث فرهنگی جلوی
ساخت و ساز هیچ کس را نگرفته است.
وی بابیان اینکه تعداد زیادی از بناهای این منطقه در فهرست آثار ملی
ایران ثبت شده است، اظهار داشت: طبق قانون میراث فرهنگی نمی تواند اجازه
دهد که این اماکن نوسازی و یا تغییر کاربردی داده شوند اما در مورد مرمت
آنها هیچ مخالفتی ندارد.
بیرقی ادامه داد: این بناها در صورتی که در اختیار میراث فرهنگی باشد،
وظیفه مرمت آنها برعهده این سازمان است ولی در صورتی که مالک خصوصی داشته
باشد، مالک در صورت تمایل می تواند با رعایت ضابطه ها و قوانین مطرح شده
ازسوی میراث فرهنگی، اقدام به مرمت بنا کند و یا به میراث فرهنگی اجازه
مرمت دهد.
معاون میراث فرهنگی استان تهران در پاسخ به گفته معاون شهرسازی و معماری
منطقه 12 شهرداری تهران که میراث فرهنگی الگوی مرمتی برای بناهای تاریخی
این منطقه ارایه نمی دهد، گفت: سازمان میراث فرهنگی که متولی اصلی مرمت
بناهای تاریخی است چطور می تواند الگویی برای مرمت این دسته از بناها
نداشته باشد.
بیرقی تصریح کرد که، در مرمت بناهای تاریخی باید از مصالح ساختمانی، فرم
ها و اشکال سنتی استفاده شود و نماسازی ازجمله در و پنجره ها به شکل سنتی
و براساس معماری اصلی و اولیه بنا طراحی و اجرا شود.
معاون میراث فرهنگی استان تهران گفت: سازمان میراث فرهنگی سالیانه حدود 2
بنای تاریخی را از مالکان خصوصی خریداری و مرمت آن را آغاز می کند اما
با توجه به میزان بودجه کم این سازمان، توان خرید بیش از این را ندارد.
بیرقی افزود: شهرداری نیز سالیانه تعدادی از این بناها را خریداری و با
هماهنگی و نظارت میراث فرهنگی مرمت می کند.
وی ادامه داد: برخی از بناهای این منطقه نیز دارای ارزش تاریخی هستند که
در شرف ثبت قرار دارند و طبیعی است که سازمان میراث فرهنگی با هرگونه
تخریب و نوسازی آنها نیز مخالف است.
معاون میراث فرهنگی استان تهران درخصوص بناها و ساختمان هایی که ارزش
تاریخی ندارند، گفت: میراث فرهنگی در مورد نوسازی این بناها بر اساس
ضوابط تعیین شده هیچ مخالفتی ندارد.
بیرقی با بیان اینکه الگوسازی در مورد ساخت و ساز این دسته از بناها
برعهده شهرداری افزود: میراث فرهنگی مالکان این بناها را موظف کرده تا
نمای این ساختمان ها را براساس نماسازی سنتی منطقه اجرا کنند و ارتفاع
آنها از هفت و نیم متر بیشتر نباشد.
براساس این گزارش، معاون شهرسازی و معماری منطقه 12 شهرداری تهران در
مورد برخی از مشکلات بازار تهران گفت: در حال حاضر در منطقه بازار مشکل
جابه جایی بار وجود دارد که در صورتی که از حالت عمده فروشی خارج شود،
این مشکل حل خواهد شد.
قیدی افزود: تبدیل شدن بازار تهران به انبار کالاهایی که اغلب دارای خاصیت
اشتعال بالا هستند، ضریب ایمنی این منطقه را نیز کاهش داده است
وی ادامه داد: همچنین به دلیل اینکه بسیاری از کوچه های بازار ماشین رو
نیستند، تاسیس مراکز آتش نشانی در بازار تهران مشکل است و در مواقع وقوع
آتش سوزی نمی توان به امدادرسانی و نجات این بافت ارزشمند تاریخی پرداخت.
معاون شهرسازی و معماری شهرداری منطقه 12 با بیان اینکه مشکل بازار
تاسیسات زیربنایی است، خاطر نشان کرد: منطقه بازار وسعتی نزدیک به صد و
10 هکتار دارد بنابراین برای مرمت بازار باید بودجه جداگانه ای درنظر
گرفته و سیستم حساب شده و منظمی طراحی کرد.
قیدی به اضافه بار اقتصادی این منطقه اشاره کرد و گفت: این مساله موجب
نابودی هویت تاریخی 400 ساله بازار تهران شده است که باید به آن توجه
اصولی شود.
وی بیان کرد: شهرداری طرح تفضیلی و ویژه ای را به کمیسیون ماده 5 برای
ساماندهی بازار ارجاع داده است که در انتظار تایید نهایی است.
قیدی خاطرنشان کرد که، در صورت تصویب این طرح اقدامات شهرداری برای ایمن
سازی و به ویژه ساماندهی و خروج انبارهایی که بار اشتعال بالا دارند، آغاز
می شود.
به گفته معاون شهردار منطقه 12 تهران پس از تصویب این طرح تا انتهای سال
جاری بازار از حالت عمده فروشی خارج و به ویترین و نمایشگاهی از اجناس
تبدیل خواهد شد.
بازار تهران بازاری قدیمی واقع در مرکز شهر تهران در منطقه 12 شهری است
که در میان خیابان های مولوی در جنوب، سیروس (مصطفی خمینی ) در شرق،
بوذرجمهری (پانزده خرداد) در شمال و خیام در غرب و در بافت قدیمی و
تاریخی قرار گرفته است.
این بازار چون گذشته مهمترین مرکز تجاری و بازرگانی است و همراه دیگر
بناهای تاریخی محدوده خود مانند مسجد امام و مسجد جامع از مجموعه های مهم
تاریخی و هنری شهر تهران محسوب می شود.
با توجه به مدارک و شواهد موجود ، بنای اولیه بازار به دوره شاه تهماسب
صفوی و همزمان با ساخت برج و بارو و دروازه های شهر تهران در حدود سال
های -948 930 هجری قمری تعلق دارد. چهار بازار لباف ها ، کرجی دوزها ،
سراج ( بافنده )ها و نعل چی ها ، قدیمی ترین بخش بازار تهران است.
بخش های قدیم بازار تهران با پوشش طاق و گنبد مسقف شده و روشنایی آنها از
روزنه های تعبیه شده در گنبدهای آجری آن تامین می شود.
به نوشته صنیع الدوله ، چهار سوی بزرک و کوچک بازار در زمان فتحعلی شاه
قاجار ساخته شد. در این زمان مجموعه بازار به طرف شمال غرب و غرب توسعه
یافت، به طوری که به تدریج حد فاصل بین ارک و مسجد جامع به بخش پر رونق
بازار تبدیل شد و معروف ترین و معتبرترین سراها و تیمچه ها در این محدوده
فعال شدند.
در دوره ناصرالدین شاه بر تعداد راسته ها و رسته های بازار افزوده شد و
تعدادی سرا و تیمچه معتبر ساخته شد. مانند دیگر مجموعه بازارهای تاریخی ،
هر کدام از راسته ها ، رسته ها ، سراها و تیمچه های بازار تهران به صنف
و فعالیت خاصی اختصاص داشت.
رعنا رزم آرافر مسوول صدور مجوز در شهرداری منطقه 12 تهران نیز به
خبرنگار میراث فرهنگی ایرنا گفت: بسیاری از خیابان های جنوبی این منطقه
به دلیل فرسودگی بیش از حد برای مردم مشکلات و خطراتی را بوجود آورده است
به همین دلیل شهرداری برای اقشار کم درآمدی که در این املاک فرسوده سکونت
دارند تخفیفی درنظر می گیرد تا بتوانند ملک خود را مرمت کنند.
وی خاطر نشان کرد: البته شهرداری بدون استعلام از میراث فرهنگی مجوز ساخت
و ساز در بافت تاریخی را به هیچ کس نمی دهد.
رزم آرا با بیان اینکه ملک فرسوده هم سرمایه مالک است و مالک می خواهد به
آن ملک ارزش افزوده دهد، افزود: وقتی مدت ها ارایه مجوز مسکوت می ماند،
نگهداری ملک برای مالک هزینه بردار می شود و مالک رسیدگی به ملک خود را
اقتصادی نمی داند.
وی ادامه داد: در بسیاری از موارد دیده شده که مالک برای اینکه بتواند
ملک خود را نوسازی کند، اقدام به تخریب عمدی بنا می کند که این مساله
برای این دسته از آثار تاریخی بسیار نگران کننده است.
رزم آرا معتقد است که، میراث فرهنگی می تواند مصالح یا عناصر موردنظر خود
را در اختیار مالک یا شهرداری قرار دهد تا با حفظ آثار ملی کشور، مالکان
املاک فرسوده نیز متضرر نشوند.
میراث تاریخی و فرهنگی هر کشور تاریخچه و زیربنای موجودیت و هویت مردمان
آن کشور است، که در سراسر دنیا به این مهم به خوبی توجه می شود و اجازه
داده نمی شود که اثر تاریخی هرچند کوچک و کم ارزش از بین برود.
حتی بسیاری از کشورهایی که تاریخ طولانی ندارند، سعی دارند با جعل اسناد
و یا سرقت آثار تاریخی، آنها را به نام خود ثبت کرده و برای خود تاریخی
جعلی درست کنند.
با توجه به این شرایط و مطرح شدن بحث جایگزینی درآمد صنعت گردشگری به جای
درآمد نفت در برنامه چشم انداز 20 ساله کشور، بهتر است مسوولان مربوطه در
ارگان های مختلف به جای اینکه مسوولیت را به گردن یکدیگر بیاندازند، با
پرهیز از جزیره ای عمل کردن، در عزمی هماهنک و منسجم به رفع مشکلات این
صنعت که بخشی از آن احیای بافت های تاریخی کشور است، کمر همت ببندند.
