گسترش روزافزون فیلم های طنز تجاری تهدیدی جدی برای سینمای ایران
#
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/10/19
فرهنگی.سینما.آثار طنز و جایگاه آن در جشنواره
گسترش روز افزون آثار سینمایی طنز که تنها گیشه را هدف قرار می دهند،
تهدید جدی برای این هنر در سینمای ایران به شمار می رود و این روال سبب
شده تا کمتر شاهد فیلم های کمدی فاخر در جشنواره فیلم فجر باشیم.
به گزارش روز شنبه خبرنگار فرهنگی ایرنا، حکایت فیلم های سینمایی طنز در
کشور ما بسیار عجیب و البته قابل تامل است. در دهه 60 و 70 آثار سینمایی
طنزی که در کشور ساخته می شدند علاوه بر اینکه به دور از هرگونه لودگی
بودند تلاش می کردند تا حرفی را در اثنای داستان خود به مخاطب اعلام کنند.
جالب آنکه بسیاری از این آثار به دور از فضای فانتزی با مخاطب عام ارتباط
برقرار می کرد.
در این نوع آثار خبری از منازل آنچنانی نبود و البته یک کارگردان با توجه
به شرایط موجود در هرسال تنها یک اثر سینمایی را از خود برجای می گذاشت.
فیلم هایی همچون اتوبوس و آپارتمان شماره 13 به کارگردانی یدالله صمدی،
اجاره نشین ها از داریوش مهرجویی، خواستگاری به کارگردانی مهدی فخیم زاده
و.... که در دهه 60 ساخته شدند نمونه ای از این آثار سینمایی هستند. در
این دهه فیلم های کودک و نوجوان که درونمایه ای طنز داشتند نیز سهم عمده
ای را در جذب مخاطبان به سینما ایفا کردند که از جمله آنها می توان به
فیلم هایی همچون مدرسه موش ها به کارگردانی مرضیه برومند، پاتال و
آرزوهای کوچک به کارگردانی مسعود کرامتی و دزد عروسک ها به کارگردانی
محمدرضا هنرمند اشاره کرد.
در دهه 70 نیز فیلم های طنز وارد عرصه ای جدید شد و فیلم هایی همچون لیلی
با من است به کارگردانی کمال تبریزی، دیگه چه خبر کاری از تهمینه میلانی
، مرد عوضی به کارگردانی محمدرضا هنرمند و کلاه قرمزی و پسرخاله از ایرج
طهماسب توانستند در گونه طنز مخاطبان خود را راضی کنند.
این روال در اوایل دهه 80 ادامه داشت و آثاری همچون کلاه قرمزی و سروناز و
دختر شیرینی فروش از ایرج طهماسب، و نان و عشق و موتور هزار به
کارگردانی ابوالحسن داودی، توکیو بدون توقف از سعید عالم زاده، مارمولک
از کمال تبریزی، مکس کاری از سامان مقدم و آتش بس تهمینه میلانی توانستند
در گیشه و البته تا حدی در محتوی، مخاطبان خود را راضی کنند.
نکته قابل توجه آنکه در دو سال اخیر فیلم های طنزی که روی پاشنه استفاده
از بازیگران تلویزیونی می چرخند سبب شده تا دیگر کمتر کارگردانی به سمت و
سوی ساخت فیلم های سینمایی طنز فاخر برود. آغاز چنین آثاری با فیلم هایی
همچون شارلاتان و چپ دست و روند تولید آن با فیلم هایی همچون ده رقمی، زن
بدلی، همیشه پای یک زن در میان است، دلداده، هرچی تو بخوای، زندگی شیرین
، پسر تهرونی، چشمک، کیش و مات، آقای هفت رنک و دختر میلیونر ادامه دارد.
در این میان آثار طنزی همچون بی پولی و کتاب قانون نیز بوده اند که علاوه
بر گیشه بالا رضایت مخاطبان خود را جلب کرده و حرفی برای گفتن داشته اند.
اما آنچه مسلم است روند رو به رشد آثاری همچون فیلم هایی که به برخی از
آنها اشاره شد برای سینمای ما مطلوب نیست. عوامل بسیاری سبب می شود تا
فیلمسازان ما به ساخت چنین آثاری روی آورند. متاسفانه کارگردانان و تهیه
کنندگانی که چنین آثاری را خلق می کنند با استفاده از فیلمبرداری ویدئویی
و بازیگران سریال های طنز تلویزیونی، بدون توجه به محتوی ، فیلم های به
اصطلاح تجاری ساخته تا به قول خود بدنه سینمای ایران را حفظ کنند و در این
میان ذائقه مخاطبان مهم نیست.
همچنین حرکت سینمای طنز در کشور ما به سمت و سوی گیشه، فارغ از توجه به
محتوی سبب شده تا کمتر شاهد این گونه سینمایی در جشنواره فیلم فجر باشیم
در حالی که در دو دهه گذشته آثار طنزی که در جشنواره فیلم فجر حضور پیدا
می کردند به دلیل رعایت استانداردهای این گونه سینمایی مورد تقدیر قرار
می گرفتند، هرچند که در بیست و هشتمین جشنواره فیلم فجر تعداد این آثار
بیش از دوره گذشته جشنواره است.
**عدم رعایت استانداردهای سینمایی در ساخت فیلم طنز
محمد تقی فهیم منتقد سینما درباره فیلم های طنز سینمای ایران گفت: سینمای
کمدی جزء سینمای بدنه کشور محسوب می شود و حضور این نوع آثار سینمایی در
سینمای ایران جزء الزامات است اما نزول کیفیت این فیلم ها در کشور و
ساخت آثار طنز سخیف سبب شده تا این نوع فیلم ها با استانداردهای لازم کمتر
در سینمای ایران و در جشنواره فیلم فجر دیده شود.
وی با بیان اینکه فیلمسازان ما شناخت خوبی از آثار سینمایی طنز ندارند
اظهار کرد: فیلم کمدی می تواند فضای نقد را احیا کند. عدالت در سینمای
ایران حکم می کند از ساخت چنین آثاری حمایت شود تا کمتر شاهد ساخت فیلم
های طنز سخیف باشیم.
سردبیر سی نما رسانه خاطر نشان کرد: فیلمسازان توقع دارند شرایط ساخت
آثار سینمایی طنز با استانداردهای بالا تسهیل شده و مدیران کشور آستانه
تحمل خود را در برابر فیلم های طنز منتقد بالا ببرند متاسفانه در برابر یک
اثر سینمایی منتقد طنز بسیاری از صنوف، مدیران و نهادهای مختلف عکس
العمل های منفی از خود نشان می دهند که این مهم ورود بخش خصوصی را برای
ساخت این نوع فیلم ها دشوار می کند.
کارگردان مستند زردسالاران خاطر نشان کرد: باید بستر ساخت و نمایش این نوع
فیلم ها فراهم شود و این محافظه کاری موجود شکسته شود. مهم آنکه سینمای
ما در راستای تثبیت نظام حرکت می کند و چنین آثاری می توانند بهترین زبان
برای بیان انتقادات باشند ضمن آنکه فیلم های طنز فاخر، می توانند به
افزایش اقتصاد سینما و ذائقه مخاطب کمک کند.
**توجه جشنواره فیلم فجر به آثار سینمایی طنز
مسعود اطیابی کارگردان سینما نیز درباره حضور آثار سینمایی ضعیف در گونه
طنز گفت: حضور فیلم های طنز در بخش ملی جشنواره فیلم فجر بسیار موثر است
زیرا این نوع آثار در جذب مخاطب و انتقال پیام موفق هستند.
وی افزود: فیلم های طنز، از جمله آثاری هستند که همواره مورد توجه بوده و
در اجتماع تاثیرگذارند.
کارگردان فیلم سینمایی خروس جنگی خاطر نشان کرد: کم توجهی به آثار
سینمایی کمدی در جشنواره فیلم فجر ناشی از سیاستگزاری های این رویداد
فرهنگی هنری است. چنانچه خواهان رونق جشنواره فیلم فجر در بخش ملی هستیم
باید شرایط حضور هرچه بیشتر آثار سینمایی با تنوع ژانر سینمایی را فراهم
کنیم. اینکه آثر حاضر در این جشنواره اغلب از یک نوع و گونه سینمایی باشد
مطلوب نیست.
کارگردان فیلم مصائب دوشیزه در ادامه عنوان کرد: متاسفانه امروز سینماهای
ما شاهد نمایش فیلم های کمدی سخیف و نازلی هستند که تنها به گیشه فکر می
کنند چنانچه شرایط حضور بیش از بیش آثار سینمایی کمدی با کیفیت در
جشنواره فیلم فجر فراهم شده و از آثار برتر این گونه سینمایی تقدیر شود
دیگر شاهد حضور آثار نازل طنز در سینماهای کشور نخواهیم و در عین حال به
دلیل علاقه مردم به فیلم های طنز، سینما می توان بر روی مخاطبان
تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد.
اطیابی افزود: حضور آثار طنز نازل که با رشد روز افزود همراه است را باید
در بی توجهی به این گونه سینمایی در جشنواره فیلم فجر جست و جو کرد.
** جایگاه کمرنک آثار سینمایی طنز در جشنواره فیلم فجر
محمد بانکی کارگردان سینما نیز درباره جایگاه آثار سینمایی طنز در سینمای
ایران گفت: بسیاری از آثار سینمایی طنزی که در این روزها شاهد آن هستیم
از کیفیت مطلوبی برخوردار نیستند و باید فکری به حال این مهم کرد.
وی با اشاره به توجه بیشتر جشنواره فیلم فجر به آثار سینمایی طنز افزود:
در بسیاری از جشنواره های فیلم در سراسر دنیا آثاری که ارائه می شوند به
اصطلاح جشنواره ای و جدی هستند.
کارگردان فیلم سینمایی دوخواهر خاطر نشان کرد: آنچه در جشنواره فیلم فجر
دیده می شود حضور کمرنک آثار سینمایی طنز است. البته حضور کمرنک این نوع
آثار در این رویداد فرهنگی هنری دلیل بر این نیست که فیلم های طنز در این
جشنواره جایگاهی ندارند اما حضور فیلم های خاص و جشنواره ای بیشتر احساس
می شود.
** کمدی های بی خطر
علیرضا خمسه بازیگر سینما و تلویزیون که در آثار طنز بسیاری حضور داشته
است درباره وضعیت کنونی آثار سینمایی طنز در سینمای ایران اظهار داشت:
کمدی اشکال متفاوتی دارد که همه این اقسام یک هدف را دنبال نمی کنند. هر
نوع از ژانر کمدی از وسایل و ابزاری مشخص استفاده می کند.
وی افزود: غالب آثار کمدی در قالب نمایش مشخص می شوند و تا کنون متجاوز
بر 60 زیر مجموعه کمدی در دنیا شناخته شده است.
بازیگر طنز سینما وتالویزیون با اشاره کمدی هایی که امروز در سینما و
تلویزیون شاهد آن هستیم عنوان کرد: کمدی های عامیانه که امروز در سینما و
تلویزیون شاهد آن هستیم نوعی از کمدی عامیانه است که در آنها از موسیقی
شاد و ابزار پیش پا افتاده تنها برای خنداندن مردم استفاده می کنند.
خمسه با اشاره به کمدی های انتقادی تصریح کرد: برخی کمدی ها اجتماعی است
که می تواند رفتارهای اجتماعی را به چالش کشیده و نگاهی منتقدانه را
دنبال کند.
وی افزود: چارلی چاپلین در اوج مخالفت ها اقدام به ساخت فیلم دیکتاتور می
کند و با استقبال مخاطبان مواجه می شود.
در جامعه ای که سالم است ابزار و امکانات برای هر نوع از کمدی مهیا است
باید جامعه به بلوغ برسد متاسفانه وقتی یک رفتار اجتماعی مورد نقد و
بررسی قرار می گیرد به برخی افراد بر می خورد.
بازیگر برتر نقش مکمل مرد در بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر خاطر نشان
کرد: متاسفانه کمدی هایی که امروز شاهد آنها هستیم کمک هایی بی خطر هستند
که تنها به قصد خنده و شادی آن هم به هر قیمتی ساخته می شوند.
** کارگردان کمدی ساز نداریم
جهانگیر کوثری تهیه کننده سینما نیز با انتقاد از فیلم های طنز سطحی که
این روزها در سینمای ایران در حال نمایش است گفت: آنچه امروز در سینمای
ایران به نام طنز وجود دارد به حقیقت کمدی فاخر نیست.
وی افزود: در سال های گذشته و در دهه 60 و 70جشنواره فیلم فجر مملو از
آثار سینمایی طنز اجتماعی بود و بسیاری از این آثار مورد تقدیر قرار می
گرفتند.
تهیه کننده فیلم سینمایی حیران خاطر نشان کرد: آثاری همچون اتوبوس، مردی
که زیاد می دانست از جمله فیلم هایی بودند که به دلیل طنز فاخری که
داشتند مورد پسند مخاطبان و منتقدان واقع شدند و هنوز نام آنها بر سر
زبان ها است.
کوثری یادآور شد: کمدی های امروز سینمای ایران، گیشه را هدف قرار داده و
به دور از هرگونه قدرت ساختاری و محتوی هستند. در این نوع آثار به جای
شخصیت پردازی از تیپسازی ها استفاده می کنند.
