پایگاه تاریخی لیلان ، یادگاری از گذشته تمدنی منطقه شمال غرب کشور

پایگاه تاریخی لیلان ، یادگاری از گذشته تمدنی منطقه شمال غرب کشور ..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 87/12/14 فرهنگی.داخلی.گردشگری 88.پایگاه تاریخی لیلان تبریز- پایگاه تاریخی لیلان در شهرستان ملکان در جنوب آذربایجان شرقی از جمله سایتهای ارزشمند باستانی کشورمان محسوب می شود که نشانه های فراوانی از تمدن درخشان گذشته این خطه از ایران اسلامی را در دل خود جای داده است.
به گزارش ایرنا، هرچند گذشت زمان و فرسایش ناشی از آب وهوای سرد و خشک منطقه به تخریب تدریجی آثار تمدنی این سایت تاریخی سه هزار ساله منجر شده ، ولی هنوزهم تپه های تاریخی فراوانی رامی توان یافت که درونشان با رازهای سر به مهر و کشف نشده انباشته شده است.
اهمیت این سایت باستانی به اندازه است که ولفرام کلایس ، باستان شناس معروف آلمانی را برای انجام مطالعات باستان شناختی به بیتوته ای طولانی مدت در این نقطه از کشورمان ترغیب کرده و یافته های وی، اسناد زیادی مبنی بر وجود تمدن غنی در بخش لیلان شهرستان ملکان را به جهانیان عرضه کرده است.
البته شناخته شده نبودن جایگاه داشته های تاریخی فرهنگی در نزد عموم مردم و کثرت محوطه های باستانی درملکان موجب شده که سایت تاریخی لیلان نیز به حال و روز بسیاری از سایتهای همسان خود بیافتد به طوری که منازل مسکونی شهر لیلان بر روی قلعه باستانی بختک ساخته شده است.
مجاورت با دریاچه ارومیه و قرار گرفتن در 10 کیلومتری این منبع حیات بشری از دلایل اصلی شکل گیری تمدن کهن لیلان است که امروزه کشف افزون بر 50 تپه باستانی در این بخش نیز به روشنی بیان کننده اهمیت فرهنگی و باستانی این منطقه از کشورمان می باشد.
بخش لیلان تا مرکز شهرستان ملکان 21 کیلومتر فاصله دارد و موقعیت فعلی مرکز بخش و منازل مسکونی اهالی لیلان بر روی محوطه باستانی قلعه بختک قراردارد.
این اثر تاریخی، فرهنگی در سال 1379 با شماره 2780، در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بنا براعلام سازمان میراث فرهنگی، گردشگری وصنایع دستی آذربایجان شرقی همچنین 22 تپه از تپه های اقماری سایت باستانی لیلان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و مدارک مربوط به پرونده های ثبتی 32 تپه دیگر، در دست اقدام برای ثبت در فهرست یادشده است.
متاسفانه در دهه های اخیر به واسطه توسعه شهر لیلان، جاده ارتباطی شهر از سمت غرب، قبل از رسیدن به لیلان، دیوار غربی قله را تخریب نموده است.
محوطه باستانی قلعه بختک شهر لیلان حدود 1200 متر طول و 1000 متر عرض داشته و قسمتهای زیادی از سطح تپه و اطراف قلعه توسط کشاورزان و اهالی، با گذشت سالیان، تسطیح و تبدیل به زمینهای کشاورزی و تاکستان شده است.
در واقع ، قلعه بختک یکی از محوطه های نادر و استثنایی در منطقه شمال غرب کشور بوده و توجه بسیاری از باستان شناسان و محققان را به خود جلب کرده است.
ولفرام کلایس ، باستان شناس آلمانی ، بررسی هایی در حصار قلعه بختک داشته و طبق نظر وی، تاریخ دقیقی را نمی توان در خصوص قلعه اعلام نمود ولی آثار هزاره اول پیش از میلاد تا دوره اسلامی (ایلخانی ) را می توان در سطح محوطه مشاهده کرد.
همچنین در سال 1363 دکتر علی اصغر میرفتاح از قلعه بختک بازدید نموده و طی گزارشی با توجه به ابعاد خشت ها و دیوارهای با ارتفاع 3 الی 10 متر، آن را یک دژ مربوط به دوره ساسانی و ماقبل از آن می داند.
در سال 1380 ، علی صدرایی ، عضو هیات علمی پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی کشور، برنامه پژوهشی و گمانه زنی به منظور تعیین حریم محوطه باستانی قلعه بختک با همکاری اداره کل میراث فرهنگی استان در منطقه حضور یافت.
در این برنامه برای جلوگیری از تخریب قلعه و نیز تعیین حریم قلعه و حصار آن ، چندین مورد گمانه زنی در منطقه باستانی بختک انجام شد.
در نخستین اقدام عملی در سال گذشته ، نقشه محدوده قلعه و نیز عکس ماهواره ای محوطه تهیه شده و حریم و محدوده قلعه به صورت روشمند، نمونه برداری سفالی شد که امور پژوهشی و کتابخانه ای آن هم اکنون نیز ادامه دارد.
به رغم آشکار شدن اهمیت پایگاه تاریخی لیلان در سالهای اخیر و انجام اقدامات ارزشمندی از قبیل نقشه برداری محوطه، تهیه عکس هوایی، کسب مجوز ایجاد پایگاه پژوهشی، تهیه پرونده های ثبتی از تپه های اقماری، بررسی و شناسایی باستان شناسی محدوده قلعه و نصب تابلوهای راهنما برای تمامی تپه های شناسایی شده در محدوده قلعه بختک، هنوز اقدامات باستان شناختی و توریستی زیادی برای شناساندن کامل این محوطه باستانی به مخاطبان گردشگر داخلی و خارجی نیاز است.
البته مجاورت پایگاه تاریخی لیلان با تاکستانهای زیبای شهرستان ملکان و سرسبزی طبیعت بکرو کوهستانی منطقه ، مناظر بدیعی برای حضورگردشگران درمنطقه و استفاده از سکوت و آرامش منحصربفرد آن فراهم آورده است.
518/501/587 شماره 104 ساعت 11:56 تمام