نگاهی به پیشینه و جاذبه های تاریخی گناباد
#
گناباد ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 05/07/85
داخلی.اجتماعی.فرهنگی.
شهر گناباد در جنوب خراسان رضوی بر اساس روایات شاهنامه فردوسی عرصه
جنک و حماسه دوران اساطیری بوده است.
همچنین وجود دو محوطه وسیع باستانی "اروک" و "حصار" به عنوان زیستگاه
جوامع باستانی متمدن مربوط به هزاره سوم پیش از میلاد نمودی عینی از قدمت
و ریشه های تاریخی گناباد است.
هزار و 117 رشته قنات و نیز قنات شگفت انگیز "قصبه" یک شاهکار بشری به
عنوان نمادی از سختکوشی مردم کویر برای دست یافتن به مایه حیات در
این خطه است.
در خصوص زمان حفر این قنات واقع در شهر گناباد داستان معروف "دوازده رخ"
در شاهنامه فردوسی آن را به قبل از "کیخسرو" نسبت می دهد.
با این حال مورخین بنیاد قنات قصبه را به دوره هخامنشی یعنی 2500 سال
قبل نسبت داده اند.
بر اساس بررسیهای میدانی طول رشته های هشتگانه قنات قصبه 33 هزار و 133
متر و عمق مادرچاه آن 300 متر است.
قنات قصبه دارای 500 حلقه چاه و مادرچاهی به عمق 300 متر، 32 کیلومتر
طول و افزون بر 73 میلیون مترمعکب حجم خاکبرداری بعد از تحمل چندین زلزله
و همچنین خشکسالیهای متمادی هم اینک 150 لیتر در ثانیه آب به مزارع
کشاورزان سنتی و خرده مالک جاری می کند.
قنات قصبه گناباد که روزگاری از هشت رشته آب جاری بوده هم اینک به دو
رشته کاهش یافته و بگونه ای شگفت انگیز آب هر کدام از آنها 10 سانتیگراد با
یکدیگر اختلاف دما دارد.
مسجدجامع گناباد هم یکی دیگر از شاهکارهای مذهبی در خراسان رضوی و از
بناهای دو ایوانی است که در سال 609 هجری قمری ساخته شده و از امتیازات
مهم آن وجود کتیبه های کوفی و آجرکاریهای زیبایی می باشد که بر اطراف ایوان
قبله آن نقش بسته است.
بر اساس آثار و شواهد موجود ساختمان کنونی مسجدجامع گناباد دارای
الحاقاتی می باشد که احتمالا در دوران ایلخانی ایجاد شده است.
امامزاده محمدعابد، یخدان کوثر، قلعه عمرانی و قلعه دختر نیز زمینه
بسیار مناسبی برای ایجاد شهر گردشگری در این منطقه است و در صورتی که طرح
جامع گردشگری برای قنات قصبه انجام شود قابلیت جذب گردشگران خارجی را
نیز دارد.
مسجد کاخک، مدرسه نجومیه، آب انبار و حسینه گناباد، مسجدجامع قوژد،
مسجد حاج عبدالله نوقاب، آسیابهای آبی کاخک و سنو، کاروانسراهای فخرآباد
و زین آباد همه و همه نشانی از سختکوشی مردم کویر است ولی انگار سرمایه
گذاری و توجه ویژه به این امکان مطلوب از دید گردشگران جا مانده است و
کسی به دیار عشق، عطش و عرفان سری نمی زند.
بافت تاریخی روستای ریاب، مقبره جعتین گیسور، یخدان کوثر بیدخت، قلعه
عمرانی و شوراب و مسجد مزار به ترتیب به دوران خوارزمشاهیان، سلجوقیان،
صفویان، ساسانیان و قبل از اسلام برمی گردد که نیاز ویژه به نگهداری، مرمت،
بازسازی و اعتبار دارد.
با این حال رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد می گوید
وضعیت جذب گردشگر داخلی و خارجی به این شهرستان بسیار نامطلوب است و بسیار
اندک شاهد حضور آنها در این خطه هستیم.
علیرضا شناسایی گفت: سرمایه گذاری مناسب در بخشهای مرتبط با گردشگری مثل
راه و امکانات رفاهی صورت نگرفته و ناشناخته ماندن این همه آثار کم نظیر
رنج آور است.
وی افزود: آژانسهای مسافرتی نیز در سطح استان و کشور به راحتی گردشگران
را از کنار این شهر تاریخی عبور می دهند ولی حتی اندک اشاره ای به سابقه و
آثار گرانبهای این خطه نمی کنند که جای تعجب دارد.
او گفت: فعالیت سازمانها و ارگانهایی که باید سرمایه گذاری کنند و
مشارکت بخش خصوصی در طرحهای گردشگری بسیار ضعیف است در حالی که می توان با
برنامه ریزی درست و سرمایه گذاری بیشترین گردشگر را در بخش آب و قنات جذب
کرد.
وی ادامه داد: با این وجود دست رو دست نگذاشته ایم و تا جایی که توان
داشته ایم نسبت به شناساندن آثار تاریخی این شهرستان تلاش کرده ایم ولی
اعتبارات و امکانات سازمان کافی نیست.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری گناباد افزود: طی هفته
گردشگری پوستر مدرسه نجومیه، بافت قدیمی روستای ریاب و کتابچه آثار
تاریخی گناباد به دو زبان انگلیسی و فارسی و بروشور عمیق ترین قنات جهان
به چاپ می رسد.
وی گفت: امسال در ایام الله دهه فجر فاز اول موزه مردم شناسی این خطه با
هزینه 300 میلیون ریال از محل اعتبارات سفر رییس جمهور گشایش می یابد.
او اضافه کرد: طرح مطالعات بافت تاریخی روستای ریاب به عنوان یکی از 18
روستای هدف گردشگری استان خراسان رضوی در مرحله مطالعه است و پس از آن
به سازی روستامطابق بافت سنتی صورت خواهد پذیرفت.
وی اضافه کرد: تاکنون 21 نقطه در گناباد به عنوان منطقه هدف گردشگری
امکانسنجی شده و در همین راستا طرحهای گردشگری مجموعه آبشار کاخک و قنات
قصبه به سازمان مدیریت و برنامه ریزی پیشنهاد شده ولی تاکنون تصویب نشده
است.
او همچنین گفت: یک میلیارد ریال اعتبار از محل سفر رییس جمهور به ساخت
مرقد علامه بهلول اختصاص یافته که عملیات اجرایی آن نیز آغاز شده است.
وی از اعطای تسهیلات گردشگری به منظور ساخت و توسعه رستوران، کمپینک، هتل
و موزه نیز خبر داد و افزود: این تسهیلات به چند رستوران و مجتمع پذیرایی
پرداخت شده و مجوز ساخت یک هتل سه ستاره نیز در شهر گناباد اخذ شده است.
او گفت: هم اینک 145 اثر تاریخی این منطقه در فهرست آثار ملی به ثبت
رسیده و این در حالی است که 200 اثر تاریخی شناسایی شده در منطقه وجود
دارد.
م.م/662/660
