نگاهی به جایگاه قارچهای خوراکی در تولید غذا و ایجاد اشتغال در جهان

نگاهی به جایگاه قارچهای خوراکی در تولید غذا و ایجاد اشتغال در جهان # قشم، خبرگزاری جمهوری اسلامی 06/06/84 داخلی.اقتصادی.علمی.بیوتکنولوژی.کشاورزی.قارچ. توسعه صنعت پرورش قارچهای خوراکی بخصوص نوع "کاه رست" آن ، آغاز نگرشی جدید در بکارگیری مواد زاید کشاورزی برای تولید غـذای انسان و دام به روش بیوتکنولوژی است. به نوشته ماهنامه قشم، این امر که منطبق بااهداف توسعه کشاورزی پایدار است می تواند یکی از سریع ترین راهها برای تولید غذا و ایجاد اشتغال برای جمعیت روز افزون جهان باشد. تاکنون بیش از 37 هزار و 500 گونه قارچ در جهان شناسایی شده است که از این تعداد دو هزار گونه بـه نوعی خوراکی هستند و فقط 25 گونه از بین آنها به عنوان غذا شناخته شده و از این 25 گونه تعداد معدودی به فرم صنعتی تولید می شوند. قارچهای خـوراکـی در شمار بزرگترین و ارزشمندترین منابع طبیعی هستند که می توانند در مدت زمان کوتاه از موادی باارزش غذایی کم،موادی باارزش غذایی بالا تولید کنند. با محدود شدن زمینهای قابل کشت و عملکرد زمینهای کشاورزی در تولید مواد غذایی بخصوص مواد پروتئینی،قارچهای خوراکی می توانند جایگاه خودرا بیابند.
به نوشته این ماهنامه، بر اساس مطالعات انجام شده، از هر هکتار زمین طی یـک دوره تولید فقط 78 کیلوگرم پروتئین حیوانی (گوشت قرمز) و 675 کیلوگرم پروتئین آبزیان (ماهی و میگو) به دست می آید. این در حالیست که از هر هکتار زمین با احتساب قابلیت بهره گیری از حجم در پرورش قارچهای خوراکی ، 65 هزارکیلو گرم پروتئین قارچی در سطح راندمان تولید جهانی و 14 تا21 هزار کیلوگرم با راندمان تولید در ایران به دست می- آید. از آنجا که تولید پروتئین اصولا گران تمام می شود،باتوجه به راندمان تولید و کوتاه بودن دوره کشت قارچهای خوراکی، می توان به جنبه بسیار مهم اقتصادی بودن تولید آن اشاره کرد. تولید قارچ خوراکی که محصولی غنی از پروتئین، کلسیم، ویتامین و انواع اسیدهای آمینه ضروری است، بااستفاده از ضایعات کشاورزی در بسیاری از کشورهای جهان جایگاه ویژه ای در توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال و فرصتهای شغلی دارد.
پرورش قارچ خوراکی در چین و ژاپن از سال 2000 میلادی آغاز شـد و امروزه این دو کشور از بزرگترین کشورهای تولیدکننده صنعتی قارچ خوراکـی در جهان بشمار می روند. کاشت قارچ در گلخانه ، برای اولین بار در حدود سال 1754 میلادی در سوئد آغاز شد و پس از آن به انگلستان و سپس سایر نقاط اروپا گسترش یافت. از آنجا که این قارچها در تاریکی رشد می کنند، در اوایل قرن نوزدهم کشت و پرورش آنها در غارهای طبیعی و در کشور فرانسه توسعه یافت. پرورش قارچ خوراکی در نیمه اول قرن نوزدهم از اروپا به ایالات متحده آمریکا انتشار یافت و مزرعه داران ایالت پنسیلوانیای آمریکا ، پـرورش قـارچ را در فضاهای سرپوشیده آغاز کردند کـه بـه سرعت در سایر مناطق نیز رایج شد و به دنبال آن سالنهای ویژه ای برای پرورش قارچ خوراکی احداث شد. با پیشرفت دانش "بیولوژی و بیوتکنولوژی"،اصلاح نژاد، جداسازی و شناسایی گونه های مختلف قارچهای خوراکی در بـرنامه پژوهش بسیاری از مراکز تحقیقاتی جهان از جملـه ایران قرار گرفت و امروزه شاخصه تخصصی در دانش بیوتکنولوژی محسوب می شود. یکی از کاربردهای مهم بیوتکنولوژی در بازیافت ضایعات، ایجاد ارزش افزوده در محصولات تجزیه شونده طبیعی و ممانعت از آلودگی محیط زیست است. وجود گرما و هوای مرطوب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری، محدودیت های عمده ای در امر کشت و پرورش قارچهای خوراکی متداول مانند قارچ "دکمه ای" یا Bisporus Agaricus و "شی تاکه" یا Edodes Lentinual ایجاد می کند اما کشت و پرورش این نوع قارچهای خوراکی سازگار بـا شرایط مناطق گرمسیری و نسبت بـه سایر قارچهای خوراکی، کم هزینه است. انتخاب و پرورش این نوع قارچهای خوراکی برای کشاورزان با درآمدهای محدود می تواند منبع درآمد مناسبی باشد. در بین انواع قارچهای خوراکی کـه در جهان پرورش داده می شود، قارچ شیری یا Mushroom Milky ، قارچ خوراکی جدیدی است کـه بـا سرعت رشد بالا و مقامت نسبت به حرارت، جایگاه خاصی در کشت و صنعت قارچهای خوراکی یافته است. این قارچ در 30 تا40 درجه سانتی گراد طی 25 تا30 روز تولید پایه می کند و وزن کلاهک آن در برخی مواقع تا دو کیلوگرم می رسد. از مزیتهای قارچهای خوراکی بالا بودن قابلیت هضم پروتئین قارچ که حدود 90 درصد است، می باشد. باتوجه به اسیدهای آمینه پروتئین قارچهای خوراکی از نظر کیفی،پروتئین آن جایگاهی بین پروتئین حیوانی و گیاهی تلقی می شود" و " با توجه به قابلیتهای قارچهای خوراکی می توان با تنظیم رشد آنها در محیط کشت،کیفیت آنها را بهبود بخشید". قارچهای خوراکی علاوه بر پروتئین ، منابع ارزشمندی از املاح، ویتامینها، فیبرهای غذایی و موادی با خواص دارویی را دارا هستند. هم اینک مرکز بیوتکنولوژی خلیج فارس در جزیره قشم پس از هند، دومین مرکز تولید قارچهای خوراکی مناطق گرمسیری جهان است و قارچهای خوراکی رادر چهار رنک زرد،صورتی،سفید و سرمه ای تولید می کند که در تزئین سالادها و کنسروسازی مورد استفاده قرار می گیرند. این مرکز تنهاانجمن خاورمیانه ای،انجمن جهانی تولیدکنندگان قارچ خوراکی در منطقه خلیج فارس است که به عنوان مشاور و رفرنس در تولید قارچهای خوراکی در جهان، در این مرکز معرفی شده است. 514/ 1645