" هوره "، نجوای عاشقانه کردها در گذار تاریخ
#
ایلام ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 23/07/84
داخلی.فرهنگی.موسیقی مقامی.هوره.
نجوایی عاشقانه در شبی آرام با سوسوی ستارگان و نور نقره ای ماه که
همچون حریری بر پهنه دشت گسترده است، داغ غریبی و یاد روزگاران و یاران
گذشته با سیل کلمات که از زبان "سید قلی" آخرین بازمانده نسل هوره سرایان
نامدار جاری می شود.
هوره رودخانه پر رمز و راز کلمه است، جاری شده از اعماق قرون و نهفته
در سینه گرم نسلی که اکنون می رود تا در شلوغی آهنگهای جاز و راک گم شود.
هوره نبض تاریخ این سرزمین است، لالایی و زبان مشترک زاگرس با درختهای
سربه فلک کشیده بلوط و مردمانی به زلالی چشمه های کوهپایه.
در سرایش هوره کلمات به نرمی و در چینشی مروارید گونه به آرامی بر زبان
جاری می شوند و داغ و درد و غریبی و شکوه از روزگار را نهفته در لا به لای
خود به ذهن شنونده می بخشند.
هوره آواز زمزمه گونه و با ریتم سنگین و کشداری است که خواننده شعرها و
ابیات کردی را در این شیوه می خواند.
این در حالی است که در دوره های گذشته مضمون ابیات مذهبی بوده و هوره
سرایان بیشتر به آواز کردن آیات کتب آسمانی یا آموزه های منظم مذهبی
پرداخته اند اما امروزه مضمونی عاشقانه دارد.
کردهای منطقه غرب و بویژه ایلام از دیرباز در شادی و غم و هنگام وقوع
رویدادهای تاثیرگذار از جمله غربت، از دست دادن عزیزی و یا در خلوت
عاشقانه خود شروع به خواندن هوره و درددل با ذات مادرانه طبیعت و ذکر
ستایش گونه اهورامزدا می کردند.
هوره با قدمتی هزاران ساله به ژرفای تاریخ این سرزمین مربوط به دوران
"زرتشت" است و بخش مهمی از کتاب مقدس "اوستا" هوره را ندای حق طلبی و
کرداری نیک و پنداری نیک می داند.
واژه هوره از واژه "اهوره" گرفته شده و از شیوه هوره در خواندن قرآن
نیز استفاده می شود و واژه "سوره" از همین نام گرفته شده است.
آواز هوره از ریتم آزاد پیروی می کند و این گونه آوازخوانی بیشتر در بین
مردم مناطق "شیروان چرداول" و "ایوان" ایلام، "گوران"، "سنجابی"، "قلخانی"
و "کلهر" استان کرمانشاه مرسوم است.
بنظر می رسد که هوره مادر همه آوازها، تصنیفها و ترانه های مردمان جهان
است که در قالب مقامهای "هجرانی"، "مجنونی"، "سحری" و "هی لاوه" و... بدون
استفاده از سازها و آلات موسیقی شکل گرفته است.
در گذشته انسانها به تنهایی یا به صورت دسته جمعی به خواندن ممتد آواز
روی می آوردند سپس به مرور زمان انواع سازها و آلات موسیقی به میان آمد و
آنان هوره ممتد و موزون را به قطعات و اجزا متنوع و متکثر امروزی بدل
کردند.
به اعتقاد کارشناسان، آوازهای سنتی ایران زمین امروز همان هوره است که
به صورت ردیفی و دستگاه درآمده و اساس این دگرگونیها و تنوع در آوازهای
شاد و غمناک برگرفته از هنر لطیف و اصیل هوره است.
در مناطق کردنشین غرب کشور بویژه استان ایلام هنرمندان بزرگی وجود دارند
که خواندن آواز هوره را به حد کمال رسانده اند که از سرایندگان بزرک این
آواز می توان به شادروان "داراخان"، "علی نظر" و سید "قلی کشاورز" اشاره
کرد.
یک پژوهشگر ایلامی معتقد است: هوره یکی از آواهای باستانی منتسب به زمان
زرتشتیان است اما به اعتقاد برخی قدمت هوره به آوای اولیه بشر نیز نسبت
داده می شود.
"بهروز سپیدنامه" بیان کرد: در هوره افراد هوره خوان یا (هوره چر)
احساسهای درونی خود را در قالب کلمه و پیچیده در فراز و فرودهای آواز
بیان می کنند.
وی ادامه داد: هوره نسل به نسل از گذشته تا به حال به انسان امروزی
انتقال یافته و دارای دو بخش اصلی موسیقی و شعر است.
وی اظهار داشت: موسیقی هوره دارای چندین مقام و ظرافت خاصی است که تنها
افراد خاصی که با این شیوه آشنا باشند، اختلافها و نوع مقامها را تشخیص
می دهند.
وی افزود: شعر در هوره برآیند زندگی افراد شامل زندگی شخصی، عشق، دوری،
مسایل اجتماعی و حوادث و اتفاقهای تاریخ منطقه نظیر جنگهای طایفه ای است.
سپیدنامه اضافه کرد: در هوره گاهی وقتها از دلاوریهای مردان شجاع و
رشادت مردیهای آنان نیز یاد و تجلیل می شود.
این پژوهشگر افزود: عناصر طبیعی، بومی گرایی شدید، کوه، درخت، و سیاه
چادر (دوار) در بیتهای هوره نقشی تاثیرگذار و محوری دارد و از زندگی
ماشینی امروزی در هوره هیچ گونه اثری نیست.
وی یادآور شد: آوای هوره گرچه برخاسته از اندوه بوده و گاهی به صورت
مویه است اما اندوه فردی و اجتماعی نهفته در آن منجر به یاس نمی شود.
وی تصریح کرد: آوای هوره تحرک ایجاد می کند و صدای دلنواز آن به ویژه
وقتی از حنجره هوره خوان خوش صدا جاری شود تاثیر شگرفی بر مخاطب دارد.
سپیدنامه بر ضرورت کارشناسی و تخصصی برای ماندگاری هوره توسط دستگاه های
مرتبط با فرهنک در ایلام تاکید کرد.
به عقیده مسوول امور فرهنگی و هنری اداره کل فرهنک و ارشاد اسلامی ایلام،
هوره ریشه در خون و رک مردمان دیار زاگرس دارد.
"علی ادیب" گفت: هوره از دیرباز زبان ارتباط نسلهای گذشته با دنیای
پیرامون بوده و در آتشکده ها با این زبان به گفت و گو با اهورامزدا
پرداخته اند.
وی افزود: این شیوه از آواز از ارکان موسیقی امروز به شمار می آید و
می توان آن را مادر و خاستگاه شیوه های آوازی و موسیقی امروز ایران و حتی
جهان برشمرد.
وی تصریح کرد: پاسداشت و تلاش برای حفظ این نوع موسیقی و انتقال آن به
نسلهای آینده از جمله اولویتهای مهم اداره فرهنک و ارشاد اسلامی ایلام
است.
ادیب اظهار داشت: در این خصوص جمع آوری صداهای بزرگان و هوره خوانهای
مشهور منطقه زاگرس در دستور کار این اداره قرار گرفته است.
وی برگزاری جشنواره موسیقی هوره، چاپ تحقیقها و کتابهای مربوط به هوره،
گردآوری آثار ارایه شده توسط بزرگان این شیوه را از جمله کارهای در دست
اقدام برای ماندگاری هوره عنوان کرد.
ادیب گفت: با توجه به ضرورت جمع آوری آثار ارایه شده در این عرصه و
تلاش برای نگهداری آنان به عنوان گنجینه ای از فرهنک و هنر این منطقه از
پژوهشگران و کسانی که به کار گردآوری آثار بزرگان هوره خوان رو آورند،
حمایت می شود.
وی قرار دادن هوره در بخش خنبی جشنواره های موسیقی و اجرای این شیوه
موسیقی را از برنامه های دیگر فرهنک و ارشاد اسلامی ایلام برای انتقال و
آشنایی بیشتر نسل امروز با هوره عنوان کرد.
مدیر کل میراث فرهنگی و گردشگری ایلام نیز تلاش برای زنده کردن آواهای
بومی و موسیقی محلی این استان را یک ضرورت فرهنگی دانست.
"فریدون محمدی" در این خصوص به خبرنگار ایرنا گفت: زنده کردن موسیقی
محلی و سنتی به عنوان یکی از نمادهای فرهنگی تاریخ کهن این دیار وظیفه
همه فعالان فرهنگی ایلام و نهادهای مربوط است.
وی افزود: هوره را می توان مرواریدی سفته از تاریخ درخشان ایلام دانست
که باید از صدف سینه بزرگان این شیوه آوازی به نسل آینده انتقال یابد.
وی تصریح کرد: در بیتهای هوره فرهنک و هنر و یاد بزرگان این دیار نهفته
است که می تواند جوانان امروز و فردا را با ریشه های فرهنگی و قومی خود
بیشتر آشنا کند.
محمدی در همین خصوص از اجرای برنامه های مختلفی برای ماندگاری هوره به
عنوان میراثی باستانی خبر داد.
وی گفت: قرار است بزودی همایش "هوره" در قلعه والی شهر ایلام برگزار
شود.
وی ادامه داد: همچنین قرار شده که تندیسهایی از افراد مطرح هوره خوان
در استان ساخته و در مناطق مختلف گذارده شود.
وی اظهار داشت: علاوه بر این بخشی از کارهای گذشتگان هوره خوان ضبط شده
و تلاش می شود که دیگر آثار افراد مطرح در قالب بایگانی نگهداری شود.
محمدی تاکید کرد: ماندگاری این میراث فرهنگی باستانی مستلزم تلاش همه
دلسوزان، فرهنک دوستان و افراد جامعه است.
2489/2486/565/566
