نگاهی به آئین های چهارشنبه سوری در نقاط مختلف ایران
#
تهران بزرک ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 08/12/84
داخلی.اجتماعی.چهارشنبه سوری.
ایرانیان باستان معتقد بودند جشن چهارشنبه سوری آئینی برای ازبین بردن
بدشگونی ها و دورکردن شر و بلا است که در آخرین سه شنبه اسفندماه برگزار
می شود.
براساس آنچه مورخان نوشته اند چهارشنبه سوری می تواند به معنای چهارشنبه
سوزی ، یا چهارشنبه سوزان، یعنی " برافروختن آتش " و یا به معنای جشن و
سرور باشد که در این دو معنا نیز، بین صاحب نظران اختلاف است.
یک جامعه شناس درخصوص آئین های شب چهارشنبه سوری می گوید:برخی آئین های
چهارشنبه سوری همچون آتش افروزی در سراسر ایران زمین، یکسان اجرا می شود و
در این مراسم ، مردم از روی آتش می پرند وجمله "سرخی تو از من، زردی من از
تو" را می گویند.
دکتر "زهرا حاج محمد کاشی" در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: پریدن
از روی آتش،به عنوان آئین جادوئی مطرح بوده که در جامعه شناسی به "فرافکنی"
معروف است و با این وسیله، فرد می خواهد بیماری خود را به جسم خارجی (آتش )
انتقال دهد و در مقابل گرمی و حرارت آتش را به خود منتقل می کند.
یک استاد دانشگاه نیز در خصوص چهارشنبه سوری گفت: چهارشنبه سوری ازجمله
نمادهای مقدس شمردن طبیعت است که درآن از عناصرتقدس طبیعی همچون آب وآتش
بیشتر استفاده شده است.
" علی اکبر امینی" افزود : آتش میان اقوام گوناگون و ملت های مختلف نماد
پیشرفت ، سازندگی و تمدن است.
وی اظهار داشت : پریدن ازروی آتش و برافروختن آن به مثابه بزرگداشت
یکی ازعناصر مهم طبیعت، حاکی از درهم تنیدگی طبیعت یا زندگی آدمیان است.
به گفته وی، طبیعت الگوی تداوم زندگی است ونماد "بودن" درمقابل "داشتن"
است و در مکتب عرفان، طبیعت ارزش برجسته ای دارد که نمونه اش را دراشعار
عرفانی به ویژه اشعار حافظ مشاهده می کنیم.
امینی اظهارداشت:امروزه مکتب اکولوژی یا "نجات طبیعت" به عنوان مکتبی
بسیار پر نفوذ در جهان مطرح است و چهارشنبه سوری و سایر آئین های مرتبط با
نوروز نیز حول محور "طبیعت" ، "تقدس طبیعت" و "زایندگی طبیعت" می چرخند.
وی درخصوص آداب و رسوم شب چهارشنبه سوری در مناطق مختلف ایران افزود:
یکی ازآئین های رایج شب چهارشنبه سوری درتهران،قاشق زنی است که دراین مراسم
پسرها و دخترهای جوان چادر به سر کرده، به درخانه اقوام، دوستان وهمسایگان
می روند و با قاشق آنقدر به کاسه می زنند تا صاحب خانه در را باز و مقداری
آجیل، شیرینی یا شکلات در کاسه آنها بریزد.
وی گفت: از دیگر مراسم رایج درتهران دراین شب، فالگوش ایستادن است
به این شکل که شخص با خود نیت می کند و در غروب سه شنبه به بیرون می رود و
اولین سخنی که از دهان مردم می شنود را به نیت فال خود می گیرد.
به گفته امینی ، در مناطق آذربایجان ، کاشان و برخی نقاط دیگر درشب
چهارشنبه سوری ، آب و شربت چهل یاسین درست می کنند و تمام اهل محله از آن
نوشیده و به خانه می برند که گویی تمام مردم از جام وحدت می نوشند و در شیراز
نیز در این شب، مردم به زیارت حضرت احمد ابن موسی شاه چراغ (ع) می روند.
وی اضافه کرد : ترکان آذری در شب چهارشنبه سوری مراسم آویختن شال کمر
را دارند به این شکل که جوانانی که نامزد دارند بر بام خانه رفته و شال
کمر خود را در میان دخترانی که در پائین ایستاده اند، آویزان می کنند هریک
از دختران باید شال کمر نامزد خود را شناخته و سوغاتی خود رابه آن ببندد،
خانواده داماد نیز سوغاتی مفصلی به منزل نوعروسان می فرستد.
به گفته این جامعه شناس در برخی مناطق همچون خراسان نیز در این شب ،
کوزه هایی را پرازآب می کنند و آنگاه آن را از بام خانه به پائین می اندازند
و می شکنند و پاشیدن آب بر روی زمین را نمادی از رشد، رویش، ترقی و طراوت
می دانند.
آنان براین باورند که با شکستن کوزه و ریختن آب بر روی زمین قضا وبلا
از آن خانواده دور خواهد شد.
امینی گفت : یکی از مراسمی که تقریبا می توان گفت در تمام مناطق درشب
چهارشنبه سوری رایج است، تقسیم آجیل مشکل گشامیان اعضای خانواده است اما
باید گفت که تمام آداب و رسوم زیبای ایرانی در این شب کاملا دگرگون شده و
رنک و بوی دیگری یافته است و قاشق زنی و فالگیری که زمانی شادی بخش دل های
ما بود اینک با صداهای نابهنجار،دودهای غلیظ و آزاردهنده زندگی شهروندان
را مختل کرده است.
تهرام/ک/2335 و 2300/1547
