توازن ؟ جلوه ای از دیپلماسی منطقه ای چین
..................................................
خبرگزاری جمهوری اسلامی 89/10/01
سیاسی.چین.هند.پاکستان
گروه تحقیق و تفسیر خبر- سفر اخیر ون جیا بائو نخست وزیر چین، به هند و
سپس پاکستان را می توان جلوه ای جدید از پویایی دیپلماسی منطقه ای چین و
در ادامه سیاست خارجی این کشور، مبتنی بر جذب حداکثری و دفع حداقلی تفسیر
کرد.
ون جیا بائو هفته گذشته سفری منطقه ای را به کشورهای هند و پاکستان واقع
در آسیای جنوبی در دستور کار خود قرار داد. منطقه ای که نخست وزیر چین
به آن سفر کرد بعد از حادثه 11 سپتامبر و حمله ایالات متحده آمریکا و ناتو
به افغانستان اهمیت یافت. گرچه چین در منطقه آسیای جنوبی تعریف نمی شود
و به عنوان زیر مجموعه ای از کشورهای شرق آسیا است اما اهمیت آسیای جنوبی
و بازی های جاری در آن به حدی است که تقریبا هر کشوری که منافع بلند مدت
و جهانی برای خود تعریف می نماید ناگزیر به کنترل و رصد اوضاع آسیای
جنوبی است.
* رویکرد چین به آسیای جنوبی
------------------------------------
آسیای جنوبی یا جنوب آسیا، بخش جنوبی قاره ؟ آسیا است که شامل کشورهای
جنوب کوه های هیمالیا (countries Himalayan-sub( و در برخی منابع معتبر (
چون تعریف سازمان ملل ) نیز همچنین شامل کشورهای مجاور در شرق و غرب آن
نیز می شود. این منطقه (از غرب به شرق ) توسط آسیای غربی، آسیای مرکزی،
آسیای شرقی، و آسیای جنوب شرقی احاطه شده است.
منطقه آسیای جنوبی تاثیرات آنی بر اوضاع چین دارد و برخی از کارشناسان
معتقدند که آمریکا در ضمن حمله به این منطقه تلاش کرد به کنترل برخی از
رویدادها و عوامل این منطقه همانند چین بپردازد. تمامی مرزهای جنوبی و
نیز بخشی از مرزهای جنوب غربی چین با این منطقه مرتبط بوده و به دلیل
تعاملات خاص سیاسی - امنیتی این کشور با آسیای جنوبی، چینی ها به سرعت تحت
تاثیر این منطقه قرار می گیرند.
در موضوعات امنیتی دو مفهوم قابل توجه است یکی تهدید یا عامل ناامن ساز و
دیگری رفع تهدید یا نحوه مدیریت و فایق آمدن بر ناامنی . بخش بزرگی از
مشکلات چین که در درجه اول ماهیت امنیتی و در درجه دوم ماهیت اقتصادی دارد
در منطقه آسیای جنوبی شکل گرفته است. علاوه بر آن که چینی ها بخش های
بزرگی از مشکلات خود را در این منطقه می بینند، راه حل مشکلات خود را نیز
از طریق ایجاد نوعی از توازن و یارگیری منطقه ای، در آسیای جنوبی تعریف
می کنند. به عبارت دیگر درعین حال که چین آسیای جنوبی را تهدید می پندارد
، رفع تهدید و ایجاد فرصت را نیز در همین منطقه پیگیری می نماید.
آسیای جنوبی به عنوان مقصد سفر نخست وزیر چین، میراثی از نزاع پایدار
سرزمینی را با خود به ارث برده است. جنگ های چین و هند بر سر زمین بعد از
50 سال اکنون از طریق دیپلماسی دنبال می گردد.
چین، کشور هند و اقدامات سیاسی- امنیتی و اقتصادی آن را تهدیدی برای خود
تعریف می نماید و تلاش دارد تا از طریق پاکستان - به عنوان راهکار- این
تهدید را تضعیف و نوعی از توازن منطقه ای ایجاد کند.
ویژگی های تهدید زای هند شامل موارد زیر است :
1- توان اقتصادی و رشد پایدار که بعد از چین قرار دارد، 2- اقدامات
سیاسی هند که مبتنی بر نوعی از برون گرایی منطقه ای و همراهی با ایالات
متحده آمریکا می باشد به علاوه آن که هند توسط آمریکا غرب سیاسی خوانده می
شود، نوعی از تلاش برای محدودسازی چین معنا می شود؟ چینی ها هرگز نفوذ
آمریکا در اطراف خود حتی در افغانستان را نمی پسندند، 3- هند بیشترین
جمعیت دنیا را بعد از چین دارد که بر اساس آمارها تا سال 2025 از چین
سبقت خواهد گرفت.
* سفر نخست وزیر چین به هند
-----------------------------------
چهارشنبه هفته گذشته ون جیابائو ، برای سفر رسمی سه روزه وارد هند شد.
هدف از این سفر تقویت روابط دو جانبه بازرگانی و کاهش تنش میان این دو
کشور قدرتمند آسیایی است. نخست وزیر چین، گفت: هدف دیدار فعلی من عبارت
است از ارتقای دوستی، گسترش همکاری، بهره برداری از دستاوردهای گذشته
برای کسب موفقیت های بیشتر و ایجاد زمینه های جدید در جهت منافع متقابل و
توسعه مشترک دو کشور. جیابائو که با یک هیئت تجاری 300 نفره همراهی می
شد، روز پنجشنبه گذشته با مان موهان سینگ نخست وزیر هند در مورد مسائل
گوناگون دوجانبه تبادل نظر کرد.
آنچه از جنبه های شکلی سفر نخست وزیر چین بر می آید آن است که پکن
خواستار تغییرات اساسی در چارچوب و شکل روابط دو کشور است. به عبارتی چین
بر اساس تئوری توسعه صلح آمیز تلاش دارد هر گونه دغدغه امنیتی را که مانع
از رسیدن این کشور به هدف نهایی یعنی همان توسعه است، برطرف سازد. چینی
ها خواستار تغییر روابط از امنیتی به غیر امنیتی و تغییر چارچوب های
منازعه برانگیز به چارچوب های صلح آمیز هستند. زیرا از نظر چین دنیا یک
چرخه است و جایگاه قدرت ها تغییر می یابد هر قدرتی به تناسب جایگاهی که
دارد باید ایفای نقش نماید. از این منظر چرخه دنیا در حال حاضر به کام
چینی ها است و اقتصاد ابزاری است که این کشور برای تغییر جایگاه خود
انتخاب کرده است. شرط نیل به این مقصود دستیابی به بازارها و رفع ناامنی
است که ابتدا باید از سطح منطقه آغاز گردد.
مناقشه بر سر قلمروهای سرزمینی دو کشور و حضور دالایی لاما رهبر دینی
بوداییان تبت، در هند در دستورکار گفت وگوهای مقامات دو کشور قرار داشت.
چین از این که هند به دالایی لاما مجوز اقامت داده، ناخشنود است. مشاور
امنیت ملی هند که نماینده ویژه این کشور در مذاکرات مرزی با چین است، نهم
آذر ماه در پایان مذاکرات دوجانبه بر سر مرزهای مورد اختلاف گفت که
چهاردهمین دور مذاکرات از پیشرفت پیوسته و منظمیبرخوردار بود. اگرچه
جزییات مذاکرات اعلام نشده، اما طرفین نشانه های مثبتی از نتایج مذاکرات
ارایه کردند.
حل این دو موضوع راه را برای ورود به مقصود اصلی چین یا همان مباحث
اقتصادی باز می کند.
همراهی هیات 300 نفره ای از رهبران بازرگانی چین نشان می دهد که اقتصاد،
محور روابط میان دو کشور است زیرا چین بزرگ ترین شریک تجاری هند به شمار
می رود.
در آستانه سفر اخیر، شرکت های چینی اعلام کردند که در صددند در هند سرمایه
گذاری کنند و انتظار می رود که شرکت های هندی از چین وام بگیرند در حالی
که به طور سنتی عمدتا از بانک های غربی وام می گرفتند. چینی ها تلاش
دارند تا با پیشنهادهایی مطلوب و چشمگیر هم منافع خود را گسترش دهند و
هم مانند بسیاری از کشورهای دیگر در ثروت رو به افزایش هند سهیم باشند.
ون جیابائو و مان موهان سینگ در دیدار خود همکاری برای افزایش سطح تجارت
بین دو کشور از سالانه 60 میلیارد دلار کنونی به 100 میلیارد دلار تا سال
2015 توافق کردند. هوآوی شرکت مخابرات چین، اعلام کرد در هند دو میلیارد
دلار سرمایه گذاری خواهد کرد.
دولت هند اخیرا برای این که نشان دهد تا چه حد رابطه با چین را جدی می
گیرد، طرحی را به اجرا گذاشته است که زبان ماندارین زبان رسمی چین، در
مدارس این کشور تدریس شود. به گفته یکی از مقامات هند دلیل اجرای این طرح
آماده کردن نسل بعدی این کشور برای آینده است.
نتیجه ای که از سفر نخست وزیر چین به هند می توان گرفت آن است که پکن
خواهان تغییر نگرش های منطقه ای نسبت به خود است و دهلی را نقطه ابتدایی
این تغییر می پندارد. چین سعی می کند تا هر آن چه را که موضوعی امنیتی
تلقی می گردد به موضوعی غیر امنیتی، سیاسی و در نهایت عادی تغییر دهد. در
کنار این موضوع، چین بعد از سفر دیوید کامرون نخست وزیر انگلیس، باراک
اوباما رییس جمهور آمریکا و نیکولا سارکوزی رییس جمهور فرانسه به هند نمی
خواهد نقشی کمتر از کشورهای غربی در اقتصاد این کشور ایفا کند.
* سفر نخست وزیر چین به پاکستان
----------------------------------------
مقصد دوم سفر منطقه ای ون جیابائو، کشور پاکستان بود. وی روز جمعه 26/9/
1389 برای سفری سه روزه وارد پاکستان شد تا به هم پیمان خود اطمینان دهد
که روابط اقتصادی و نظامی دو کشور همچنان محکم و استوار است.
چین و پاکستان دو کشوری هستند که همکاری های خود را همه جانبه ساخته و تا
سطح روابط استراتژیک ارتقا داده اند.
یکی از مهمترین عواملی که این دو کشور را نسبت به یکدیگر متمایل کرده است
، رقابت هند و پاکستان به عنوان دو رقیب قدیمی است. اختلاف این دو بر سر
کشمیر به عنوان قدیمی ترین مشکل آسیای جنوبی از زمان استقلال پاکستان از
هند آغاز شد. بروز اختلاف بین هند و پاکستان بر سر کشمیر و همچنین بروز
اختلاف و جنگ بین هند و چین سبب شد تا دشمنان هند به فکر اتحاد بیفتند و
ائتلافی علیه این کشور تشکیل دهند. این ائتلاف سبب شد هند در بین دشمنانی
از شرق و شمال محدود و مورد تهدید قرار گیرد لذا رویکرد برون گرایی و
همکاری با آمریکا را اتخاذ نمود. دو جریانی که همواره یکدیگر را تقویت می
کنند.
با وجود اختلافات موجود، با رویکردی که چینی ها در سفر نخست وزیر خود در
قبال هند اتخاذ کرده بودند احتمال آن می رفت که پاکستان از نحوه برخورد و
تعامل آن نسبت به هند نگران شود لذا چینی ها می بایست هرگونه سوتفاهم را
رفع نمایند پس در ادامه سفر، پاکستان را مقصد دوم ون جیابائو قرار دادند
تا از یک طرف روند گذشته را مبنی بر حفظ پاکستان به عنوان متحد
استراتژیک در منطقه حفظ کنند و در کنار آن هند را هم در معادلات اقتصادی
خود وارد نمایند، از طرفی در برابر سیاست آمریکا مبنی بر حفظ یکی از
کشورهای هند و پاکستان، به بازی دوگانه و جذب هر دو کشور اقدام نمایند.
سفر ماه گذشته باراک اوباما رییس جمهور آمریکا به هند با نارضایتی
پاکستانی ها مواجه شد. از نظر پاکستان این اقدام به معنای محدود کردن
اسلام آباد در برابر دهلی تلقی می شد. چین در سیاست هایش در قبال کشورهای
جنوب آسیا تلاش می کند تا تعادلی میان هند و پاکستان ایجاد کند. به عبارت
دیگر سفر ون جیابائو به پاکستان با این هدف انجام می شود که به این کشور
اطمینان داده شود بهبود روابط پکن با دهلی به قیمت کنار گذاشتن روابط با
اسلام آباد نیست.
مفاد قراردادهای چین با دو کشور هند و پاکستان متفاوت است زیرا از نظر
چین این دو کشور در یک جایگاه و یک موضع نسبت به پکن قرار ندارند. در
قراردادها و موضوعات مورد گفت وگو بین چین و دو کشور هند و پاکستان، دو
موضوع مشترک امنیتی و اقتصادی وجود دارد اما نسبت به هر یک از کشورها
نحوه چیدمانی که پکن انتخاب می کند، متفاوت است.
قراردادهای اقتصادی که بین چین و پاکستان منعقد شد به شرح ذیل است:
در دیدار سه روزه نخست وزیر چین از پاکستان 37 توافقنامه به ارزش 30
میلیارد دلار و همچنین چهار یادداشت تفاهم، به امضا رسید که بر اساس آن،
تخصص و مهارتهای چینی در بخشهای مختلف فعالیت خود را آغاز خواهد کرد.
همچنین نخستوزیر چین 5.6 میلیارد دلار به منظور تولید انرژی بادی و
شماره 086 ساعت 14:27 تمام
