به گزارش ایرنا ، اما عاملی كه نوروز را از دیگرجشن های ایران باستان جدا كرد و باعث ماندگاری آن تا امروز شد فلسفه وجودی 'نوروز' یا همان بهار طبیعت است.
برخی پژوهشگران تاریخی، جشن نوروز را به'جمشید پیشدادی'یكی از پادشاهان ایران نسبت می دهند و این جشن را 'نوروز جمشیدی' می خوانند.
به باور آنان، جمشید شاه بعد از یك سلسله اصلاحات اجتماعی بر تخت زرین نشست و فاصله بین دماوند تا بابل را دریك روز پیمود و آن روز (هرمزد) نخستین روز از ماه 'فروردین' بود كه چون مردم این شگفتی از او دیدند جشن گرفتند و آن روز را نوروز خواندند.
استاد دانشگاه تربیت معلم قزوین گفت: نوروز از گذشته های دور، از زمان آریایی های ساكن در فلات ایران كه روز نخست سال و آغاز بهار را به برگزاری مراسم ویژه و توام با سرور و شادمانی اختصاص می دادند برجای مانده است.
دكتر ' طهماسب طالبی ' افزود: بررسی های تاریخی حاكی از آن است كه ایرانیان در گذشته به شادی به عنوان عنصر نیرو دهنده به روان انسان توجه ویژه ای داشتند و براساس آیین زرتشتی، چهار جشن بزرگ و ویژه از قبیل 'تیرگان' ، 'مهرگان' ، 'سده' و 'اسپندگان' را همراه با شادی و سرور و نیایش در ایران برگزار می كردند.
وی اظهار داشت: در میان جشن های رایج در ایران 'نوروز' بنا به اصل تازگی بخشیدن به طبیعت وروح انسان همچنان پایدار ماند، گرچه باتوجه به قانون تغییر پدیده های فرهنگی، نوروز نیز ناگزیر نسبت به گذشته بادگرگونی هایی همراه بوده و همچنان هست.
به باور یك جامعه شناس، یكی از نمودهای زندگی جمعی برگزاری جشن ها و آیین های گروهی است، گردهم آمدن هایی كه به نیت نیایش و شكرگزاری و یا سرور و شادمانی شكل می گیرند.
دكتر ' محمد رضا شهرامی' به خبرنگار ایرنا گفت: جشن ها وآیین های جامعه ایران به سه گروه عمده شامل 'دینی و مذهبی' ، 'ملی وقهرمانی' و 'باستانی واسطوره ای' تقسیم می شوند.
وی افزود: شواهدتاریخی حكایت از آن دارد كه در آیین های باستانی ایران برای هرجشن، 'خوانی' گسترده می شد كه دارای انواع خوراكی ها بود.
شهرامی اضافه كرد: خوان نوروزی، 'هفت سین' نام داشت كه برپایه عدد هفت بنا شده بود و از بقیه خوان ها رنگین تر بود.
وی تصریح كرد: این سفره معمولا چند ساعت مانده به زمان تحویل سال نو آماده بود و بر صفحه ای بلندتر از سطح زمین چیده و فردی به عنوان 'میزدپان' یاهمان میزبان فعلی به معنی ارائه كننده خوراكی ها در كنار سفره هفت سین نوروز گماشته می شد.
یك استاد و پژوهشگر تاریخی در این خصوص گفت: تقدس عدد هفت از آیین مهر یا میتراست و به سال های دور باز می گردد.
'توران سناپور' به خبرنگار ایرنا گفت: درآیین 'مهر' یا 'میترا' هفت مرحله برای اینكه انسان به مقام عالی و آسمانی برسد، وجود داشت.
به گفته وی، عدد هفت از پیش از زرتشت برای انسان عزیزبوده و درآیین های مختلف به نمادهای گوناگون دیده شده مانندهفت آسمان، هفت دریا، هفت گیاه و...
سناپور ادامه داد: برخی از اسنادتاریخی نیز بیانگرآن است كه سفره 'هفت سین' بایاد 'هفت امشاسپندان' در ایران برپا می شده است.
وی اضافه كرد: طبق این اسناد، هفت امشاسپندان مقدس عبارت بودنداز:اهورمزدا به معنای (سروردانا)، هومن (اندیشه نیك)، اردیبهشت (پاكی وراستی)، شهریور (شهریاری آرزو شده با كشور جاودانی)، اسپندارمزد (عشق و پارسایی)، خرداد (رسایی و كمال) و امرداد (نگهبان گیاهان). در بسیاری از منابع تاریخی هم آمده كه 'هفت سین' قبلا 'هفت شین' بوده
و بعدها تغییر نام یافته است.
سناپور افزود: شمع، شاخه نبات، شیرینی، شهد (عسل)، شمشاد، شراب، شربت یا شقایق از اجزای تشكیل دهنده این هفت شین بودند.
دربرخی اسنادتاریخی نیز به 'هفت چین' در ایران پیش از اسلام اشاره شده است.
به گفته خانم سناپور، درزمان هخامنشیان درنوروز بر روی هفت ظرف چینی غذا قرار می دادند كه به آن 'هفت چین' یا 'هفت چیدنی' می گفتند.
وی بر این باور است كه 'هفت شین' درزمان ساسانیان رسم متداول مردم ایران شده و 'شمشاد' در كنار بقیه شین های نوروزی به نشانه سبزی و جاودانگی برسرسفره قرار گرفته است.
به اعتقاد شمار دیگری از پژوهشگران، پس ازسقوط ساسانیان ، وقتی مردم ایران اسلام را پذیرفتند و سعی كردند، سنت ها و آیین های باستانی خود راحفظ كنند 'شراب' راكه دردین اسلام حرام اعلام شده بود از 'هفت شین' حذف و به جای آن 'سركه' را انتخاب كردند. و این گونه 'هفت شین' به'هفت سین' تغییر پیدا كرد.
البته دراین باره تعابیر مختلفی وجود دارد اماآنچه نظر واحدی درباره آن وجود دارد اجرا و برگزاری سنت برپایی سفره هفت سین در ایران است.
خوراكی هایی با نیت های خاص و گوناگون انتخاب و بر سفره هفت سین چیده می شد كه عمدتا عبارتنداز: سیب، سركه، سمنو، سماق، سیر، سنجدوسبزی (سبزه).
'سمنو:' نماد زایش و باروری گیاهان است و ازجوانه های تازه رسیده گندم تهیه می شود.
'سیب:' نماد باروری و زایش است، در گذشته سیب را در خمره های ویژه ای نگهداری می كردند و قبل از نوروز به همدیگر می دادند.
برخی از پیشینیان اعتقادداشتند: سیب با زایش نسبت دارد، به همین خاطر اغلب شخص درویشی، سیبی را از وسط نصف كرده و نیمی از آن را به زن و نیمه دیگررابه شوهرمی داد وبدین ترتیب، مرد از عقیم بودن و زن از نازایی رهایی می یافت.
'سنجد:' نماد عشق و دلباختگی و از مقدمات اصلی تولد و زایندگی است.
'سبزه:' نماد شادابی و سرسبزی و نشانگر زندگی بشر و پیوند او باطبیعت است.
در گذشته 'سبزه ها' رابه تعداد هفت یا دوازده كه شمار مقدس برج هاست در قاب های گرانبها سبز می كردند.
براساس شواهدتاریخی، دردوران باستان، در كاخ پادشاهان 20 روز پیش از نوروز، 12 ستون را از خشت خام برمی آوردند و برهریك از آنها یكی ازغلات را می كاشتند، خوب روئیدن هر یك را به فال نیك می گرفتند و باور داشتند كه آن دانه در سال جدید پربار خواهد بود و درروز ششم فروردین آنها را می چیدند و به نشانه بركت و باروری در تالارها پخش می كردند.
'سماق ، سیر و سركه:' نمادچاشنی ومحرك شادی در زندگی به شمار می روند.
علاوه بر این ، گیاهان و میوه های سفره نشین 'خوان نوروزی' اجزای دیگری هم داشته است.
'كتاب مقدس' یكی از پایه های اصلی خوان نوروزی است و بر اساس آن، هر خانواده ای به تناسب مذهب خود كتاب مقدسی راكه قبول دارد بر سفره می گذارد.
چنانچه مسلمانان (قرآن) ، زرتشتیان (اوستا) و كلیمیان (تورات) را بر بالای سفره هایشان جای می دادند.
'تخم مرغ:' نماد زایش و آفرینش و نشانه ای از نطفه و نژاد است.
'آیینه:' نماد روشنایی است و حتما باید در بالای سفره جای گیرد.
'آب و ماهی:' نشانه بركت در زندگی هستند به همین منظورماهی به عنوان نشانه اسفندماه برسفره گذاشته می شود.
'سكه:' نمادی ازامشاسپندشهریور(نگهبان فلزات) است به نیت بركت ودرآمد زیاد انتخاب شده است.
به اعتقاد پژوهشگران تاریخی، شاخه های سرو، دانه های انار، گل بیدمشك، شیرنارنج، نان وپنیر، شمعدان و... هم ازدیگراجزای سفره'هفت سین' برشمرده شده اند.
7389/ 1644
نوروز از بزرگترين جشن ملي ايرانيان با سابقه اي چندهزار ساله است كه از گذشته هاي دور بر جاي مانده و در نخستين روز آن 'هفت سين' را همراه با زايش و نو شدن طبيعت در سال جديد با انواع خوراكي ها مي گسترانند.
