حضرت امام جواد (ع)، اسوه جود و سخا

امام جواد تنها فرزند حضرت رضا(ع) بود و بدین جهت آن حضرت را ابن الرضا می گفتند، و فرزندان برومندشان نیز بدین نام مفتخر بودند؛ سلسله سادات رضوی و تقوی نسبشان به آن حضرت می رسد.

امام جواد دارای كنیه ای هم نام با امام باقر (ع) بود، او هم كنیه ابوجعفر داشت، به همین علت را ابوجعفرثانی ذكر می‏كردند، همچنین القابی مانند جواد، قانع، نجیب و تقی به ایشان دادند.

حضرت امام جواد (ع) پیشوای نهم شیعیان جهان در سن هفت سالگی به امامت رسید و هفده سال امامت امت را برعهده داشت.

این امام همام در داشتن تمام صفات زیبای اخلاقی و انسانی سرآمد خوبان روزگار بود، پارسایی، علم و دانش و بخشندگی‏اش موجب شده بود با القاب جواد، تقی، مرتضی و منتجب شناخته شود، اما در این میان لقب 'ابن الرضا' به خاطر شكوه و جلال امام رضا (ع) در میان مردم شهرت بیشتری داشت.

امام جواد(ع) در سال 203 هجری قمری پس از شهادت پدرش امام رضا (ره) به امامت رسید در این دوران 17 ساله، امامت او با حكومت مامون و معتصم، خلفای عباسی، همزمان بود.

هنگامی كه امام رضا (ره) به دعوت مامون از مدینه به توس رفت، امام جواد (ع) كه كودك بود، مانند دیگر افراد خانواده حضرت رضا (ع) در مدینه ماند و در سال 202 هجری قمری برای دیدار پدر به مرو رفت و سپس به مدینه بازگشت.

امام جواد (ع) بر این باور بود كه آیات الهی باید در جامعه فراگیر شوند و تمام مسلمانان در گفتار، رفتار و استدلال‌ روزمره خود از قرآن و معارف بلند آن بهره گیرند، به همین جهت‏ سعی می‏ كرد در گفت وگوها، معاشرت و برخورد با مردم، از آیات قرآن استفاده كند.

امام جواد (ع) به عنوان پاسدار حریم وحی از تفسیرهای نابجا و غیر عقلانی آیات قرآن جلوگیری كرده و علما و دانشمندان را به سوی فهم صحیح آیات راهنمایی می‏كرد.

امام نهم عالمی بزرگ، انسانی بردبار و باهوش، نیكو سخن و عابد بود، بطوریكه حدیث های بسیاری از آن امام در كتابهای حدیث، از جمله عیون اخبار الرضا، تحف العقول، مناقب و بحارالانوار نقل شده است.

بنابراین امام جواد(ع) در دوره امامت خودش در مدت كوتاهی توانست چهره علمی خود را در میان شیعیان و نیز حاكمان و دانشمندان آن عصر آشكار سازد و شیعه را به عنوان یك آیین قدرتمند فكری در جهان اسلام معرفی كند.

در این دوره حضرت جواد (ع) همواره بر نااهلی و شایسته نبودن دو حاكم وقت، مأمون و معتصم، اصرار داشت و با آگاهی دادن جامعه با شیوه های مختلف گفتاری و رفتاری این را به مردمان می فهماند.

امام جواد (ع) در كنار تبیین و تثبیت امامت خویش، صلاحیت حاكمان ستمگر را نفی و متناسب با اوضاع سیاسی ـ اجتماعی، نارضایتی خود را در برابر حكومت جور به دیگران گوشزد می كرد و انزجار خود را از ستم و ستم پیشگان در گفتار و كردار به گوش مردم می رساند.

از آنجایی كه موقعیت سیاسی، نفوذ اجتماعی و فعالیت های گسترده امام جواد (ع) از نظر معتصم و دست اندركاران حكومت پنهان نبود، وی پس از استقرار در مسند خلافت و بیعت گرفتن از مردم، بلافاصله به سراغ امام جواد علیه السلام رفت و درصدد كنترل ایشان برآمد.

امام را به بغداد فراخواند و وی را تحت نظر قرارداد تا از گسترش نفوذ سیاسی ـ اجتماعی امام علیه السلام جلوگیری كند، اما با نافرجام ماندن سیاست كنترل و ناتوانی در خدشه دار كردن قداست وی، درصدد به شهادت رساندن امام برآمد.

از اینرو نخست درباریان را واداشت تا حضرت را متهم به قیام علیه حكومت كنند، اما با شیوه هایی كه امام درپیش گرفت، این طرح نقش بر آب شد و سرانجام در عین ضعف و ورشكستگی سیاسی ـ اجتماعی، همسر امام را عامل نقشه شوم خود ساخت و در نهایت آن امام معصوم را در سن 25 سالگی در بغداد به شهادت رساند و شیعیان را در سوگ نشاند.

شهادت امام نهم شیعیان جهان در آخر ذیقعده سال 220 هجری قمری در بغداد رخ داد و پیكر مطهر ایشان، در قبرستان قریش در شهر كاظمین نزدیك بغداد در كنار قبر جدش امام كاظم (ع) به خاك سپرده شد.

7389/616