'مینیاتور' كلمه ای اروپایی به معنای 'طبیعت كوچك' است كه در فارسی به 'نگارگری ایرانی ' معنی شده است.
مینیاتور هنری آزاد است و مینیاتوریست ایرانی، هنرمندی است كه با ذهنیت خود تصاویری از شعرا و داستانها، زندگی ایلات، ابنیه تاریخی و گل و مرغ و هر آنچه با فرهنگ ایران عجین است مجسم می كند و با این ابزار هنری زیبا، فرهنگ اصیلی ایرانی را در بین جهانیان اشاعه می دهد.
بسیاری از پژوهشگران معتقدند كه هنر'مینیاتور' در ایران تولد شده و با تلاش هنرمندان ایرانی تكمیل و توسعه یافته است.
این هنر ظریف و سنتی از جمله هنرهایی است كه قابلیت به تصویر در آوردن تمام طبیعت را در قالبی كوچك دارد، اما نباید چنین پنداشت كه چون مقیاس تصاویر در مینیاتور بسیار كوچك است، بنابر این تنها بخش كوچكی از طبیعت را می‌توان در این نوع تابلوها مصور كرد.
مینیاتور سازان ایرانی، هرگز پیوندهای خود را با شعر، فرهنگ و تفكر بومی نبریده اند و افسانه‌ها، اساطیر، قهرمانان ملی، سنن و شیوه‌های زندگی ایرانی، همواره نمودی آشكار در آثار آنان داشته است.
زیربنای مینیاتور، طراحی است و قدرت قلم طراح در انتقال مفاهیم ذهنی بر روی كاغذ می‌تواند نقش مؤثر در بافت اثر و ارزش‌های آن داشته باشد.
طرح‌های مینیاتور ایران، با بهره گرفتن از واقعیات و به مدد اندیشه هنرمندان، پیوسته در جهت تكامل، گسترش یافته است و غنای این هنر بیشتر از هر چیز، حاصل جستجو و تلاش هنرمندان در زمینه دستیابی به فضای تازه تر است.
نقوش تمثیلی پرندگان و حیوانات گوناگون به همراه طرح‌های شاخه و گل و برگ و خطوط اسلیمی و ختایی، بخش مهمی از مینیاتور را تشكیل می‌دهد كه 'تذهیب تشعیر 'نام دارد و معمولا اطراف و كناره نگاره‌ها با آن تزیین می‌شود.
در بسیاری موارد تشعیر و تذهیب، مراحل نهایی در ساخت یك اثر مینیاتوری است و با انجام آنها، كار تهیه نگاره نیز به پایان می‌رسد.
به گزارش ایرنا، در زمان حاضر نبض مینیاتورسازی ایران در اصفهان می‌تپد.
كارگاه استاد 'رسول اخوت پور' هنرمند مینیاتوریست اصفهانی در مجموعه بازار 'نقش جهان ' اصفهان یكی از مكانهایی است كه مینیاتور ایرانی در ان خلق می شود.
در این كارگاه هنری، انواع نقاشی های مینیاتور در اشكال مختلف بر قابهای خاتم چشم نوازی می كند.
استاداخوت پور كه مشغول خلق اثری مینیاتور از زندگی اقوام و ایلهای ایرانی بود،در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، سابقه ورود خود به عرصه این هنر تجسمی را حدود 40 سال بیان كرد.
وی گفت: در سن 10 تا 15 سالگی با هدف امرار معاش به كارگاه برادران بزرگتر خود كه در این عالم هنری سیر می كردند، وارد شدم.
وی، فضای این هنر سنتی را در عین ظرافت و لطافت هنری، آزاد برشمرد و گفت: این هنر به هیچ وجه تابع مقررات و قوانین حاكم بر فضای نقاشی نیست.
اخوت پور خاطر نشان كرد: هرچند كه عده اندكی معتقدند كه هنر مینیاتور از چین وارد ایران شده ولی اسناد تاریخی از دوران هخامنشیان و آثار به جامانده از استاد 'مانی' نقاش چیره دست آن دوران، بیانگر قدمت این هنر در آن دوران تاریخی است.
وی ادامه داد: همچنین پس از اسلام در عصر سلجوقیان و مغولان تا زمان صفویه آثار مینیاتور بسیاری در كاخ ها و بناهای تاریخی شامل 'چهل ستون' و 'عالی قاپو' از استادان آن زمان نظیر 'استاد 'بهزاد' و 'رضا' به جا مانده است.
اخوت پور سبكهای مختلف مینیاتور را شامل هرات، تبریز، اصفهان، عراقی و مغول برشمرد و اصفهان را زادگاه هنر مینیاتور دانست.
این استاد مینیاتور، هنرستان هنرهای زیبای اصفهان را مركز پرورش هنرمندانی همچون استاد فرشچیان، جزی زاده، طاهری، مرحوم رستم شیرازی و حاج میرزا فقیه امامی و حاج مصورالملك دانست.
وی در ادامه به لوازم اولیه برای خلق یك اثر هنری شامل مداد، پاك كن، قلم مخصوص از 'موی گربه'، آبرنگ و سطح صیقلی خاص از جنس های مختلف شامل عاج، استخوان شتر، كاغذ و یا فیبرهای مخصوص نقاشی اشاره كرد.
به گفته وی در این میان 'عاج' بهترین جنس برای سطح صیقلی است كه به دلیل حمایت از حیوانات كمتر یافت می شود.
اخوت پور به شیوه دست یافتن به استخوان شتر اشاره كرد و گفت: برای این منظور افراد ماهر این استخوان ها را از قصابیها تهیه كرده و پس از بوگیری و قراردادن در آب آهك آن را برش زده و صیقل می دهند و در اختیار ما قرار می گیرد.
وی همچنین قلم تهیه شده از موی گربه را به لحاظ حالت فنری و بسیار نرم موی گربه بهترین قلم برای استفاده در این هنر عنوان كرد و گفت: در قلمهای سنتی، موی گربه با انتهای پر كبوتر جمع و برای دسته آن از تیغ جوجه تیغی استفاده می شد.
برای شروع به كار، ابتدا هنرمند، تصویر ذهن خود را كه در اكثر مواقع موضوعات مربوط به فرهنگ ایرانی شامل شعرا، داستانها و ابنیه تاریخی و مواردی از این قبیل است را طراحی و سپس به رنگ آمیزی، قلم گیری و زمینه سازی اقدام می كند.
به گفته این استاد چیره دست، زمان خلق یك اثر مینیاتور بسته به موضوع آن از یك روز تا یك سال به طول می انجامد.
استاد اخوت پور، عمر هنرمند را مهمترین سرمایه صنایع دستی مینیاتور برشمرد و گفت: این هنر نیاز به سرمایه مادی چندانی ندارد ولی دارای ارزش افزوده بسیاری است.
وی به علت بی رغبتی جوانان به فراگیری این هنر اشاره كرد و گفت: نداشتن صرفه اقتصادی در كنار ركود بازار فروش موجب كمرنگی ذوق هنری جوانان شدن است.
وی، بازار فروش این صنعت دستی را تنها با رونق بخشیدن به صنعت توریسم دانست و گفت: جذب گردشگران خارجی مهمترین عامل در رونق بخشیدن به بازار فروش صنایع دستی بویژه مینیاتور است.
اخوت پور به عدم حمایتهای مادی و معنوی مسوولان صنایع دستی استان از هنرمندان مینیاتوریست اشاره كرد و گفت: تاكنون موفق به دریافت هیچ گونه تسهیلاتی حتی بیمه از صنایع دستی استان نشده ام.
وی تصریح كرد: برای بحث بیمه از من و هنرمندان همسن و سال بنده پس از بیش از 40 سال سابقه می خواهند كه آزمون بگیرند و مهارت سنجی كنند كه این روند با روحیه هنرمندان باسابقه همخوانی ندارد.
از: آرزو فلاح كردی
گ/510/607
اصفهان - مينياتور، نقاشي اصيل ايراني كه با خط، رنگ و فضا سازي عجين است، در اشاعه فرهنگ اصيل ايراني نقشي عظيم ايفا مي كند.
