به گزارش خبرنگار معارف ایرنا، مركز اسناد انقلاب اسلامی به مناسبت سالروز درگذشت آیت الله 'محمود طالقانی' اولین امام جمعه تهران و بیان این جمله از وی كه 'امروز طلیعه انجام این فریضه بزرگ الهی و این صف بزرگ جهاد و توحید (نمازجمعه) است'، به بررسی جایگاه نماز جمعه در اندیشه امام خمینی(ره) پرداخت. قسمت هایی از این مطلب به شرح زیر است:
این جملات آیت الله طالقانی آغازگر همایش هفتگی مسلمین پس از سال ها تعطیلی آن بود؛ آغازی كه با ابتكاری زیبا در مهد علمی ایران، دانشگاه تهران و توسط یكی از روحانیون پر سابقه نهضت رقم خورد؛ اگرچه امامت جمعه وی شش هفته بیش به طول نیانجامید و در 19 شهریور 1358، او كه به تعبیر امام زبان گویایی چون ابوذر داشت، دار فانی را وداع گفت.
حضرت امام از همان ابتدا سیاست را برخاسته از دیانت می خواستند و دیانت را جدای از سیاست نمی دانستند و شاهد مثال روشن این امر نوع نگاه امام به نماز جمعه است.
حضرت امام در كتاب كشف الاسرار كه در سنین جوانی و مقارن با نخستین سالهای حكومت استبدادی محمدرضا شاه نوشته اند، اشاره كوتاهی به مساله نماز جمعه كرده اند و در كتاب تحریرالوسیله كه در زمان تبعید به تركیه تالیف فرمودند به طورمشروح پیرامون آن مسائلی را ذكر كردند.
امام خمینی آبان سال 1344 یك ماه پس از تبعید به نجف اشرف، در مسجد شیخ انصاری در جمع علما و طلاب حوزه علمیه نجف فرمودند: مسیحیون خیال نكنند كه مسجد هم مثل كلیساست... مسجد مركز سیاست اسلام بوده است. در ... خطبه جمعه مطالب سیاسی است، مطالب مربوط به جنگ‌ها، مربوط به سیاست مدن، اینها همه در مسجد درست می‌شده است.
برپایی نماز جمعه به عنوان یكی از نمادهای سیاسی اسلام یكی از دغدغه های اصلی حضرت امام پس از پیروزی انقلاب بود. از این رو مرحوم آیت الله طالقانی را در همان نخستین سال پیروزی انقلاب به امامت جمعه تهران منصوب فرمودند.
همچنین در پیامی به مناسبت عید فطر سال 1358 شمسی و با فاصله اندكی از برگزاری اولین نمازجمعه تهران بار دیگر اینچنین بر بعد سیاسی نماز جمعه تاكید فرمودند: اسلام دین سیاست است، دینی است كه در احكام آن سیاست به وضوح دیده می‌شود... و در هر هفته یك اجتماع بزرگ از همه، در یك محل، و نماز جمعه كه مشتمل (بر) دو خطبه است كه در آن خطبتین باید مسائل روز، احتیاجات كشور، احتیاجات منطقه و جهات سیاسی، جهات اجتماعی، جهات اقتصادی طرح بشود و مردم مطلع بشوند بر این مسائل.
امام خمینی (ره) پس از وفات آیت الله طالقانی درباره اهمیت نماز جمعه فرمودند: نماز جمعه -كه نمایشی از قدرت سیاسی و اجتماعی اسلام است- باید هر چه شكوهمندتر و پر محتواتر اقامه شود. ملت ما گمان نكنند كه نماز جمعه یك نماز عادی است. امروز نماز جمعه با شكوهمندی كه دارد؛ برای نهضت كوتاه عمر ما یك پشتوانه محكم و در پیشبرد انقلاب اسلامی ما عامل موثر و بزرگی است. ملت عظیم و عزیز با شركت خود باید این سنگر اسلامی را هر چه عظیم‌تر و بلند پایه‌تر حفظ نمایند تا به بركت آن ، توطئه‌های خائنان و دسیسه‌های مفسدان خنثی شود.
همچنین امام در سخنانی دیگر تاكید نموداند: نماز جمعه از اهمیت سیاسی فوق العادهای برخوردار است... اسلام دین سیاست است و هر كس خیال كند كه جدای از مسائل سیاسیاست؛ جاهل بوده و از این آیین و سیاست آگاهی ندارد.
این سخن واضح و قاطع امام در احیای نماز جمعه به عنوان تجلی تركیب اسلام و سیاست نقش فوق العاده مهمی داشته است.
بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در بیانی دیگر خطاب به كنگره جهانی ائمه جمعه و جماعات فرمودند: نماز جمعه یكی از بزرگ‌ترین پدیده های اسلامی و یكی از مهمترین ره آوردهای انقلاب اسلامی ما است. اگر این انقلاب اسلامی جز این نماز جمعه به ما چیز دیگری نداده بود برای ملت ما و مسلمین كافی بود.
جالب توجه است كه حضرت امام بر خلاف برخی عقاید رایج تمام اقشار ملت ازجمله زنان را هم به شركت در نماز جمعه تشویق می فرمودند. یكی ازاستفتائاتی كه از ایشان شده این است كه 'آیا شركت بانوان درنمازهای جماعت یومیه و نماز جمعه كراهت دارد یا خیر؟' و امام در جواب فرمودند 'كراهت ندارد؛ بلكه در بعضی موارد مطلوب است.
تاكید امام بر بعد سیاسی نمازجمعه و ضرورت برگزاری شكوهمند آن حتی در وصیتنامه ایشان نیز مشهود است ، آنجا كه در آخرین وصیت ها فرمودند: از نمازجمعه و جماعت كه بیانگر سیاسی نماز است؛ هرگز غفلت نكنند كه این نماز جمعه از بزرگ‌ترین عنایات حق تعالی بر جمهوری اسلامی ایران است.
در میان سال های برگزاری نمازجمعه تاكید امام بر صلابت آن همواره مورد لبیك امت حزب الله بوده است و این امر موجب رضایت خاطر ایشان را فراهم ساخته بود. روشن ترین شاهد مثال، این بخش از پیام نوروزی حضرت امام در سال 64 و كمتر از یك هفته پس از انفجار بمب در نماز جمعه تهران است:
'قصه روز جمعه را كه آن طور باشكوه، با نورانیت، با استقامت گذشت. آن طور مردم با طمانینه ... مخصوصا نگاه می‌كردم ببینم در بین مردم چه وضعی هست، ندیدم حتی یك نفر را كه یك تزلزلی درش پیدا باشد و آن وقت امام جمعه آن طور با آن طنین قوی صحبت كرد؛ مردم آن طور گوش كردند؛ آن طور فریاد زدند كه ما برای شهادت آمدیم... با یك همچو ملتی كسی نمی‌تواند مقابله كند. ملتی كه این طور است؛ آن روزی كه اعلام می‌كنند كه می‌خواهیم بمباران كنیم نماز جمعه را ، بیایند و بیشتر بیایند ، حتی آنهایی كه نمی‌آمدند برای نماز، (از) قراری كه برای من نقل كرده‌اند؛ آنهایی كه برای نماز جمعه هم نمی‌آمدند هفته‌های دیگر، این هفته آمده‌اند.'
در 24 دیماه 1358حضرت آیت الله العظمی خامنه ای از سوی بنیانگذار كبیر انقلاب به عنوان امام جمعه تهران منصوب شدند و در 6 تیرماه 1360 با انفجار بمب در مقابل ایشان در مسجد اباذر تهران به شدت مجروح گردیدند؛ حضرت امام خمینی در پیامی به این مناسبت فرمودند:
'اكنون دشمنان انقلاب با سوءقصد به شما كه از سلاله رسول اكرم و خاندان حسین بن علی هستید و جرمی جز خدمت به اسلام و كشور اسلامی ندارید و سربازی فداكار در جبهه جنگ و معلمی آموزنده در محراب و خطیبی توانا در جمعه و جماعات و راهنمایی دلسوز در صحنه انقلاب می‌باشید ، میزان تفكر سیاسی خود و طرفداری از خلق و مخالفت با ستمگران را به ثبت رساندند... اینان آن قدر از بینش سیاسی بی‌نصیبند كه بی‌درنگ پس از سخنان شما در مجلس و جمعه و پیشگاه ملت به این جنایات دست زدند و به كسی سوءقصد كردند كه آوای دعوت او به صلاح و سداد در گوش مسلمین جهان طنین‌انداز است. اینان در این عمل غیرانسانی به جای برانگیختن و رعب ، عزم میلیون‌ها مسلمان را مصمم‌تر و صفوف آنان را فشرده‌تر نمودند...
پس از سوءقصد و ترور نافرجام ایشان توسط منافقین و در دوران نقاهت، نیاز به امام جمعه موقت در تهران بیشتر احساس گردید. در كل، شهر تهران در طول برگزاری این مراسم سیاسی عبادی، به غیر از رهبر فرزانه انقلاب 11 امام جمعه دیگر نیز به خود دیده است: حضرات آیات طالقانی، منتظری، موسوی اردبیلی، هاشمی رفسنجانی، امامی كاشانی، ربانی املشی، یزدی، مهدوی كنی، جنتی، طاهری خرم آبادی و خاتمی.( به ترتیب اقامه اولین نماز) در این میان شهید آیت الله ربانی املشی با اقامه 3 نماز كمترین و حجت الاسلام و المسلمین هاشمی رفسنجانی با اقامه بیش از 400 نماز بیشترین تعداد برپایی نمازجمعه را به خود اختصاص داده اند.
نمازجمعه تهران برای اولین بار در دانشگاه تهران اقامه شد كه این دانشگاه در طول این سال ها بیشترین تعداد نمازجمعه ها را به خود اختصاص داد، اگرچه 6 نمازجمعه در بهشت زهرا، 18 نمازجمعه در حرم مطهر حضرت امام خمینی(ره) و یك نمازجمعه نیز در مصلای تهران برگزار گردید؛ مصلایی كه در 23 آبان سال 67 حضرت امام خمینی در پاسخ به درخواست ائمه جمعه تهران برای ساخت آن در مكان فعلی چنین دستور فرمودند:
'با حفظ جهات شرعی در مورد زمین مذكور با پیشنهاد حجج اسلام آقایان خامنه‌ای و هاشمی موافقت می‌شود. انشاء الله در كنار ساختن مصلای تهران، در ساختن بینش كفرستیزی مسلمانان موفق باشید. ضمنا سادگی مصلی باید یادآور سادگی محل عبادت مسلمانان صدر اسلام باشد و شدیدا از زرق و برق ساختمان‌های مساجد اسلام آمریكایی جلوگیری شود. خداوند تمامی دست اندر كاران برپاكننده مساجد الله را تایید فرماید.
به دنبال این مجوز ساخت مصلی آغاز شد و از تاریخ 23 آبان 82 قرار بر انتقال نمازجمعه به مصلای تهران بود كه با امامت مقام معظم رهبری اولین نمازجمعه در مصلی برگزار گردید اما به دنبال بروز برخی مشكلات تا رفع آنها همچنان دانشگاه تهران میعادگاه جمعه های نمازگزاران قرار گرفت.
فراهنگ**1003**1588
تهران - حضرت امام خميني (ره) به مردم ايران سفارش كردند: ملت ما گمان نكنند كه نماز جمعه يك نماز عادي است و امروز نماز جمعه يك پشتوانه محكم در پيشبرد انقلاب اسلامي است.
