به گزارش ایرنا، كمبود منابع تولید سبب می شود كه روش های تخصیص بهینه منابع كمیاب در بین فعالیت های مختلف، روز به روز گسترش یابد.
با توجه به نقش حیاتی بخش كشاورزی در اقتصاد ملی، اشتغالزایی و تأمین غذای جامعه، لازم است كه از منابع و ابزارهای تولید در این بخش به بهترین نحو ممكن استفاده شود تا ضمن كاهش در مصرف این منابع، سود‌آوری و رفاه كشاورزان نیز افزایش یابد.
آب به عنوان یكی از عوامل اصلی تولیدات كشاورزی نقشی مهم را در تعیین نوع فعالیت های زراعی ایفا می‌كند.
بر این اساس، آسیب‌پذیری سفره‌های آب زیرزمینی در اثر برداشت بی‌رویه از منابع آبی، اتمام پتانسیل قابل توسعه بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی برای مصارف كشاورزی و پایین بودن راندمان آبیاری در كشاورزی، اصلاح الگوی مصرف آب را ضروری می كند.
در شرایطی كه كشورمان از یك سو با كمبود منابع آبی و از سوی دیگر، با نیاز به افزایش تولیدات كشاورزی رو به رو است، تغییر الگوی كاشت راهكار اساسی برای اصلاح الگوی مصرف آب در بخش كشاورزی است.
الگوی كاشت به معنی سهم زیركشت و نوع محصولات مختلف زراعی در یك منطقه است و تصمیم به این كه كدام محصول با استفاده از چه عوامل تولیدی، با چه روشی و با چه مقدار تولید شود، از برنامه های مهم آن است .
به بیان دیگر، الگوی كشت عبارت است از تعیین یك نظام كشاورزی با مزیت اقتصادی پایدار، مبتنی بر سیاست های كلان كشور، دانش بومی كشاورزان و بهره گیری بهینه از ظرفیت های منطقه ای با رعایت اصول اكوفیزیولوژیك تولید محصولات كشاورزی در راستای حفظ محیط زیست.
همچنین یكی از موارد پیش بینی شده در قانون افزایش بهره وری مصوب سال 1389 پیاده سازی الگوی جامع كشت است كه وزارت جهاد كشاورزی موظف شده الگوی كشت هر منطقه را بصورت مدون اعلام كند.
اكنون دو سال از زمان تصویب قانون افزایش بهره وری می گذرد و تدوین الگوی جامع كشت یكی از 10 آئین نامه اجرایی پیش بینی شده در این قانون است كه زمان آغاز آن پس از تصویب قانون حداكثر شش ماه بوده است كه اكنون پس از گذشت یك سال و نیم هنوز اجرایی نشده است.
رییس مركز تحقیقات كشاورزی استان اصفهان، تعیین الگوی كشت در كشور را از مهمترین نیازهای این بخش عنوان كرد و گفت: این مهم به دلیل كمبود اعتبار، توجه ناكافی مسئولان به درجه اهمیت موضوع و نبود عزم ملی تاكنون عملی نشده است.
'مرتضی خان احمدی' در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: اكنون این فضا تغییر كرده و پس از سال ها، اولین بار در وزارت جهادكشاورزی كمیته ای به منظور سرعت بخشیدن به اجرای الگوی كشت تشكیل شده است.
به گفته وی، در سال زراعی جاری در اصفهان حدود 30 هزار هكتار از اراضی بصورت آزمایشی زیر نظر كارشناسان مركز تحقیقات و بخش اجرایی جهاد كشاورزی استان، به این طرح اختصاص یافته است.
وی تاكید كرد: الگوی كشت، عامل اقتصادی بودن تولید و مناسب بودن هر كشت با منطقه است و امسال در اولویت های كاری این مركز قرار دارد.
خان احمدی با اشاره به اقدامات مركز تحقیقات كشاورزی اصفهان در كمك به شكل گرفتن این الگو گفت: در سال 90 ارقام جدید گیاهی متناسب با شرایط منابع آبی، خاك و آب و هوایی استان اصفهان از سوی این مركز ارایه شد.
وی اضافه كرد: ارقام جدید جو، گندم، سورگوم و توسعه كشت گیاهان دارویی بخشی از این اقدامات است.
به گفته وی، مركز تحقیقات كشاورزی به دنبال محصولاتی است كه نیاز كمی به آب داشته باشند و پرورش آن ها صرفه اقتصادی برای بهره بردار و ارزش صادراتی برای كشور داشته باشد.
وی افزود: ایجاد ارقام مقاوم به تنش های خشكی با بهبود حاصلخیزی خاك، استقرار بهتر بوته ها و كنترل خوب علف های هرز توأم می شود و با این روش، آب بیشتری برای گیاهان زراعی تامین شده و فرسایش آبی خاك های زراعی كاهش می یابد.
خان احمدی اظهار كرد: این ارقام علاوه بر ارزش و صرفه اقتصادی، در برابر شرایط تنش خشكی و بی آبی پایدار و مقاوم است.
وی گفت: ارقام جدید گیاهی بین 10 تا 20 درصد میزان تولید را افزایش می دهد و اگر حجم تولید هم افزایش نیابد، به میزان 10 تا 20 درصد مصرف آب كاهش می یابد.
الگوی جامع كشت با توجه به بحران آب در استان اصفهان اهمیتی دو برابر دارد، چنانچه 'محمدرضا نریمانی' رئیس سابق جهاد كشاورزی اصفهان با اشاره به این كه در سال 1356 در استان اصفهان 40 میلیون متر مكعب آب رودخانه زاینده رود برای شرب مصرف می شد، اظهار داشت: در سال 90، این رقم به 490 میلیون متر مكعب آب برای مصرف شرب رسید.
به گفته وی،در 34 سال گذشته نزدیك به 5/7 میلیارد متر مكعب بیلان حوزه زاینده رود منفی شده است.
به گفته وی، همه مشكلات امروز این استان در بخش تامین آب كشاورزی، صنعت و شرب ناشی از خشكسالی نیست بلكه بدون در نظر گرفتن منابع جدید، مصارفی بی رویه را تعریف كرده ایم.
رییس سابق جهاد كشاورزی استان اصفهان، داشتن الگوی كشت را راهكاری مناسب برای رفع مشكلات این حوزه دانست و گفت: وقتی هر نوع محصول به میزان مورد نیاز كشت شود و همراه با آن، واردات محصول نیز كنترل شود، مشكل سقوط قیمت در بازار اتفاق نمی افتد.
وی افزود: همچنین اجرای الگوی كشت و افزایش كیفیت محصولات كه قابلیت صادرات داشته باشند و تطابق آن ها با استانداردها نیز پیش نیاز دیگری برای افزایش سرمایه گذاری و اشتغال در بخش كشاورزی است.
معاون آموزشی، فنی و پژوهشی سازمان نظام مهندسی كشاورزی اصفهان نیز به خبرنگار ایرنا گفت: ایران یك كشور هفت اقلیم است و برای تولید محصولات كشاورزی هیچ محدودیتی ندارد.
'علی امامی' افزود: به دلیل اقلیم كشورمان، وقتی در شمال كشور نتوان یك نوع محصولی را كشت كرد، بطور قطع در جنوب كشور شرایط محیطی و آب و هوایی برای كشت آن فراهم است.
وی اظهار داشت: به جز محصولات استوایی مانند 'دراگون' یا 'انبه هندی' كه در كشورهای مالزی و سنگاپور تولید می شود، می توان سایر محصولات كشاورزی را با استفاده از دانش فنی مهندسان كشاورزی كشورمان تولید كرد.
به گفته وی، واردات باید با برنامه ریزی و فقط در زمان كمبود یا خلاء در بازار در مورد محصولات خاص مجاز شود.
وی به تدوین نشدن الگوی جامع كشت در كشور پس از سال ها اشاره كرد و گفت: این برنامه از دغدغه های نظام مهندسی كشاورزی است كه هنوز نتوانسته برنامه ای مدون به كشاورز ارایه كند تا برنامه ریزی در تولید درست شود و در نتیجه آن، مشكلات مربوط به بحث قیمت ها نیز كاهش یابد.
رییس نظام مهندسی كشاورزی اصفهان با بیان این كه این سازمان تدوین 'الگوی كشت' را با حساسیت دنبال می كند، اظهار كرد: منافع و آینده بهره برداران كشاورزی به این امر وابستگی زیادی دارد.
'مهدی تقی پور' افزود: تولید محصولات بهینه كشاورزی و امنیت غذایی در گرو داشتن برنامه ای علمی و متناسب با نوع محصولات و شرایط اقلیمی است.
وی افزود: در صورت چنین برنامه ای، از استعدادهای هر منطقه استفاده درست می شود و بهره وری افزایش یابد.
به گفته رییس سازمان نظام مهندسی كشاورزی اصفهان، بسیاری از محصولات زراعی كه در ایران كشت می شود از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه نیست و بر اساس نیاز تولید نمی شود.
تقی پور گفت: وقتی الگوی كشت هر منطقه بدرستی تدوین شود، زیان مالی كاهش و میزان بهره وری افزایش می یابد و نمونه های مناسب و اقتصادی تر جایگزین می شود.
كارشناسان بخش كشاورزی معتقدند كه الگوی مناسب كاشت باید به نحوی اجرا شود كه نیازهای اولیه همه اعضای جامعه برآورده و حقوق آن ها از بهره وری اراضی، سرمایه كافی، فرصت های بازاریابی تأمین و تضمین شود.
امروز این نكته ثابت شده است كه هرگونه تغییر در الگوی كاشت می تواند كل نظام اجتماعی حاكم بر بخش كشاورزی را تحت تأثیر قرار دهد.
گ/7143/1042
اصفهان- بيش از چهار دهه از طرح بحث الگوي جامع كشت در كشورمان ايران مي گذرد و با شرايط تغيير اقليم، افزايش خشكسالي و كمبود روزافزون منابع آب در برخي از استان ها، ضرورت به كارگيري اين الگو دوچندان مي شود.
