سازمان همکاریهای شانگهای مانعی بر سر نفوذ آمریکا در شرق آسیا
#
خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/07/28
اقتصاد.شانگهای.پکن
تهران - علی حبیبی: سازمان همکاریهای شانگهای به عنوان یکی از نهادهای
پرقدرت آسیا، اکنون با برنامه ها و سیاست های منطقه ای و بین المللی خود
تلاش می کند در مقابل طرحهای آمریکا ایستادگی کند.
چین و روسیه به عنوان دو قدرت بزرک منطقه ای در کنار قزاقستان،تاجیکستان،
ازبکستان و قرقیزستان در این سازمان حضور دارند در حالی که ایران، هند و
مغولستان هنوز به عنوان اعضای اصلی در این سازمان پذیرفته نشده اند و به
عنوان اعضای ناظر در اجلاس آن شرکت می کنند. این سازمان در سال 2001 توسط
سران کشورهای چین و روسیه پایه گذاری شد و ایران سال 1384 به عنوان عضو
ناظر، به این سازمان پیوست. اگرچه برای هند بعنوان متحد راهبردی آمریکا
در منطقه آینده ای در سازمان همکاری شانگهای قابل تصور نیست.
شانگهای با این ترکیب از اعضا در حقیقت محور اقتصادی شرق آسیا را در
برابر محور غرب تکمیل می کند که در صدد است در برابر سیاست ها و فشارهای
غرب راه مستقلی در پیش گیرد. در واقع سازمان شانگهای از میان رقابت های
قدرت های بزرک بر سر منطقه ژئوپلتیک آسیای میانه شکل گرفته اگرچه هدف
اولیه ایجاد این سازمان، غیر نظامی کردن مرز بین چین و چهار همسایه اش
بوده اما گذشت زمان، توانمندی ها و ظرفیت های فراوان آن را آشکارتر کرد.
سازمان همکاریهای شانگهای اکنون با این ترکیب نقش موازنه دهنده ای در
صحنه بین المللی خصوصا در مقابله با پیمان ناتو و تحرکات نظامی ایالات
متحد آمریکا ایفا می کند.
شانگهای با برگزاری رزمایش های مختلف ازجمله رزمایش ضد تروریستی در صدد
است در زمینه دفاعی نیز عقب نماند که برگزاری رزمایش ضدتروریستی تاپایان
فروردین ماه 88 از جمله آن است.
اما شانگهای هنوز از تمامی ظرفیت ها و توانمندی های منطقه برای حصول به
اهداف خود بهره نگرفته است. دادن نقش بیشتر به ایران در شانگهای که با
عضویت رسمی آن قابل تحقق است می تواند تکمیل یکی از حلقه های دستیابی به
این توانمندی ها باشد. عضویت ایران در سازمان شانگهای به عنوان کشور
تاثیر گذار در معادلات منطقه ای و حتی بین المللی می تواند قدرت و
توانمندی های این سازمان را افزون تر کند و این افزایش قدرت می تواند
قدرت های سرمایه و تشدید تضادهای بین المللی را سرعت بخشد.
ایران در حال حاضر جز هیچیک از دسته بندی ها و پیمان های منطقه ای نیست و
شانگهای باتوجه به اینکه درصدد است مستقل از غرب تصمیم گیری کند می
تواند نمونه ای مناسبی از ورود ایران به موضوعات منطقه ای باشد. عضویت
ایران در شانگهای علاوه بر اینکه می تواند موضع ایران را در مسایل سیاسی،
نظامی و اقتصادی تحکیم بخشد موجب توانمندی بیشتر شانگهای در حل مساله
افغانستان به عنوان یکی از اهداف شکل گیری این سازمان منجر شود.
از سوی دیگر باتوجه به اینکه کشورهای روسیه و چین از قدرت اقتصادی بالایی
برخوردار هستند الحاق ایران به سازمان شانگهای می تواند رشد اقتصادی
ایران را بدون اتکا به غرب افزایش دهد. استفاده از مزایای اقتصادی سازمان
همکاری شانگهای مانند مناطق معاف از مالیات، کاهش تعرفه ها و مشارکت در
پروژه های نفت و گاز نیز از دیگر مزایایی است که ایران در صورت پیوستن به
آن می تواند به آن دسترسی یابد.
پیوستن ایران به این سازمان نیز می تواند قدرت چانه زنی بین المللی تهران
را بیشتر از گذشته کند و تهران می تواند مسایل و مشکلات خود را از طریق
این سازمان بهتر حل و فصل کند. بسط و گسترش روابط با کشورهای آسیای مرکزی
نیز از دیگر فواید عضویت ایران در سازمان شانگهای است ضمن اینکه سه کشور
ایران، روسیه و چین با اهداف مشترک می توانند محوری در مقابل سیاست های
یکجانبه گرایی بین المللی آمریکا دراین سازمان شکل دهند.
باتوجه به عضویت کشورهای روسیه و چین در این سازمان، سازمان شانگهای از
ظرفیت و توان مناسبی در حل مشکلات منطقه ای و بین المللی برخوردار است
بنابر این سازمان از نظر سیاسی، اقتصادی و نظامی یک مجموعه قدرتمندی است
و عضویت ایران در این پیمان نیز سبب قدرت منطقه ای و بین المللی کشور
خواهد شد.
سرمایه گذاری ایران در پروژه های نفت و گاز و برخورداری از حمایت های
سیاسی، امنیتی و اقتصادی روسیه و چین از تهران نیز از دیگر دستاوردهای
عضویت ایران در شانگهای است.
تبدیل شانگهای به یک اتحادیه جدید سرمایه داری نیز می تواند به ایجاد قطب
های جدید قدرت در جهان دامن بزند که در نهایت یک سازمان پرقدرت شرقی از
دل آن بیرون خواهد آمد.
ایجاد چنین سازمانی در شرق آسیا دقیقا برخلاف دیدگاه های آمریکا خواهد بود
که در صدد نفوذ بدون مانع و مقاومت در منطقه شرق آسیا است.
شانگهای در حقیقت مانع بزرک در مقابل نفوذ آمریکا در منطقه شرق آسیا است
که چنانچه اعضای قدرتمندی مثل ایران به این سازمان ملحق شوند می توانند
قدرت شانگهای را افزون تر کنند. با اینحال اجلاس نخست وزیران سازمان
همکاری شانگهای در حالی هفته گذشته در پکن برگزار شد که بیکاری، ناامنی،
بحران مالی جهانی، مشکلات عراق و افغانستان هنوز در ابعاد مختلف ادامه
دارد. در این نشست که با حضور دکتر محمد رضا رحیمی معاون اول رییس جمهوری
برگزار شد، مسایل مختلف منطقه ای و بین المللی بررسی شد.
وی در بررسی ریشه های نظری شکل گیری بحران کنونی مالی، فقدان اخلاق و ارزش
های معنوی در نظام سرمایه داری و مالی جهان، ربا، اعتماد بیش از حد به
ثبات نظام سرمایه داری و بی عدالتی و تبعیض درنظام بین المللی را به
عنوان چهار عامل اصلی بحران مالی جهانی دانست.
ایران همچنین با شعار-توسعه توام با عدالت برای همه اعضای جامعه بشری،
خصوصا کشورهای همسایه و هم پیمان و با مشارکت همه < پیشنهادهای ازجمله
استقلال اقتصادی سیاسی کشورهای عضو، ایجاد بانک مشترک بدون ربا، ایجاد و
استفاده از پول جدید ملی، جذب سرمایه خارجی و تشکیل بنیاد ضد بحران و
صندوق توسعه سازمان، یکسان سازی پاره ای از قوانین و برقراری تعرفه های
ترجیحی کالا و گمرکات و گردش آزادتر سرمایه و صدور خدمات فنی - مهندسی را
خواستار شد.
ایران در این اجلاس همچنین خواهان تعمیق همکاری ها در زمینه امنیت و
دستیابی به راه حل منطقه ای شد تا به ایجاد ثبات و صلح جامع در افغانستان
منجر شود. با اینحال اکنون شانگهای با دارا بودن ظرفیت های فراوان می
تواند بیش از این در معادلات منطقه ای و بین المللی نقش ایفا کند و این در
صورتی قابل تحقق است که بخوبی میزان توانمندی های خود را شناسایی و
بدرستی از آن بهره گیری کند.
شانگهای در مدت کوتاه تاسیس خود گام های بزرگی در زمینه های مختلف سیاسی،
اقتصادی و امنیتی منطقه برداشته و با سرعت بخشیدن به این روند می تواند
دست بیگانگان را بیش از پیش از این منطقه کوتاه کند.
آساق ** 1569
