همايش خواجه نصيرالدين طوسي گامي مهم براي معرفي مفاخر ايران اسلامي است

' ابو جعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی' مشهور به خواجه نصیرالدین طوسی ، فیلسوف، متكلم، فقیه، دانشمند، ریاضیدان و منجم ایرانی و شیعه سده هفتم است كه به القابی چون محقق طوسی، استاد البشر و خواجه شهرت دارد.

وی سنت فلسفه مشایی را كه پس از ابن سینا در ایران رو به افول گذاشته بود، بار دیگر احیا كرد و مجموعه آرا و دیدگاه‌های كلامی شیعه را در كتاب تجرید الاعتقاد گرد آورد.

این شخصیت برحسته علمی ایرانی، در مراغه رصدخانه‌ای ساخت و كتابخانه‌ای بوجود آورد كه حدود چهل هزار جلد كتاب در آن گرد آوری شده بود و با پرورش شاگردانی همچون قطب الدین شیرازی و گردآوری دانشمندان ایرانی عامل انتقال تمدن و دانش‌های ایران پیش از مغول به آیندگان شد .

یكی از مهمترین فعالیت های وی در حوزه علم، توسعه علم مثلثات بوده است كه در قرن 16 میلادی كتاب‌های مثلثات او به زبان فرانسه ترجمه شد.

از معروفترین آثار خواجه نصیرالدین طوسی، می توان به 'اساس الاقتباس' و ' اخلاق ناصری' اشاره كرد و علاوه بر آن یكصد و نود كتاب و رسالهٔ علمی در موضوعات متفاوت به رشتة تحریر درآورده است.

در همایش علمی تخصصی كه به اهتمام سازمان دانشجویان جهاد دانشگاهی آذربایجان غربی برای بزرگداشت این شخصیت علمی برگزار شد، اندیشمندان و استادان دانشگاه در راستای شناساندن هرچه بهتر و بیشتر این شخصیت علمی ایران در سده های ششم و هفتم بحث و تبادل نظر كردند.

حجت الاسلام سید مهدی قریشی، قائم مقام مسوول نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ارومیه در این همایش ، خواجه نصیر الدین طوسی را فردی حكیم، متكلم، فقیه، منجم، ریاضی دان و ادیب معرفی كرد و گفت: این عالم، سهم بسیاری در حفظ، نشر و ترویج اسلام و تشیع ایفا كرد.

وی اضافه كرد: خواجه نصیر الدین طوسی عالم و فقیه شیعی بود كه نسبت به تشیع خود تعصب و پایبندی بسیار فراوانی داشت.

وی اظهار كرد: از شاگردان خواجه نصیر طوسی می توان به علامه حلی در قرن هفتم هجری اشاره كرد كه خود سرآمد تمام دانشمندان بود.

عضو هیات علمی دانشگاه ارومیه با اشاره به به نوشته های علامه حلی راجع به خواجه نصیر، گفت: شاگردان وی، او را بهترین و افضل ترین فرد عصر خویش در علوم عقلی می دانستند چون در تمام آنها، خواجه طوسی بحث مذهب امامیه را كاملا مدنظر داشته و تمام مباحث عقلی، كلامی و شرعی وی همه در خدمت ائمه اطهار(ع) بود.

مدیر گروه فقه و حقوق دانشگاه ارومیه با اشاره به خدمات خواجه نصیر در حوزه تشیع و حفظ و حراست از آن، گفت: یكی از كارهای مهمی كه ایشان در راستای حفظ اسلام و تشیع انجام داد كارهای عملی بود.

قائم مقام نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ارومیه با بیان اینكه برخی ها تالیف 140 كتاب را نیز برای وی ذكر كرده اند، گفت: یكی از كتابهای وی 'تجرید الاعتقاد' است كه كتابی محكم و قوی بوده كه در سبك كلام شیعی نگاشته شده و در آن به شبهاتی كه در خصوص مباحث اصول اعتقادی اسلام و به تبع آن برای اصول شیعی مطرح شده پاسخ داده شده است.

وی در ادامه اضافه كرد: شیخ نصیر الدین طوسی به وسیله همین مباحث توانست اعتقادات تشیع را همزمان حفظ و توسعه دهد.

وی با اشاره به فعالیت های سیاسی خواجه نصیر نیز اظهار كرد: با توجه به اینكه او در زمان حكومت هلاكو خان مغول می زیست و آنان هم افرادی خونریز و یاغی بودند كه هر جا وارد می شدند به كشتار و نابودی پرداخته و حتی نیشابور را با خاك یكسان كردند، او توانست به دربار آنها وارد شده و با تدبیر خود حملات آنها را خنثی سازد.

حجت الاسلام قرشی اضافه كرد: این عالم فرهیخته با حفظ جان تشیع و تسنن، جلوگیری از خونریزی ها و ویرانگری ها توانست آنها را متوجه این مسئله سازد كه باید آنان رفتار خود را اصلاح كنند و حتی تا آنجا پیش رفت كه هلاكو خان مغول پس از آن همه یاغی گری و كشتار و خونریزی بسیار خود به دین مبین اسلام روی آورد.

سید هادی طباطبایی پژوهشگر و كارشناس مركز تحقیقات نجوم اختر فیزیك مراغه نیز در این همایش گفت: اگر تاریخ علم را تقسیم بندی كنیم می رسیم به دورانی به نام دوران اسلامی، یعنی دورانی كه علم در آن دوران در دست مسلمانان بود، همانطور كه اساتید غربی ادعا دارند كه مسلمانان علم را از یونانیان وام گرفته و به زبان عربی ترجمه كرده و تحویل لاتین دادند با پژوهش تاریخی علم در می یابیم كه این ادعاها رد می شود.

طباطبایی تصریح كرد: ولی واقعیت این است كه اگر تاملی جدی داشته باشیم می بینیم كه علم به معنای واقعی را مسلمانان به عرصه ظهور و بروز رسانده اند.

این استاد دانشگاه در توضیح نظرات علمی كه در رصد خانه مراغه تولید شده است، گفت: یكی از نظراتی كه در رصد خانه مراغه تولید شده ، این است كه به نظریه دو زوج خواجه نصیر الدین طوسی معروف است، این نظریه بوده كه به جرات می توان گفت دنیای علم را متحول كرده است و خواجه آن را در یكی از كتابهایش به عنوان رساله منیره مورد بحث و تحقیق قرار داده است.

در ادامه این همایش ملی كوروش آقایار، عضو هیئت علمی دانشگاه ارومیه در توضیح نظرات تخصصی پیرامون خواجه نصیر الدین طوسی در باره بوجود آمدن و انتشار امواج صوتی گفت: با تحقیق در مورد نظریات ارائه شده توسط این دانشمند ایرانی می توان گفت كه نظریاتی كه در 800 سال پیش در این مورد ارائه شده است، هیچ منافاتی با یافته های تحقیقی و علمی فعلی فیزیك در دوران معاصر ندارد.

امین رستم زاده معاون فرهنگی جهاد‌دانشگاهی آذربایجان‌غربی نیز در این همایش، شخصیت‌ها و چهره‌های سرشناس و برجسته دینی، معرفتی، علمی، فرهنگی و تاریخی را از عوامل مهم هویت‌ساز برای تمدن و فرهنگ یك كشور برشمرد.

وی اضافه كرد: تمدن و فرهنگ یك جامعه متشكل از سبقه هویت فرهنگی دینی، ارزشی، تاریخی، علمی و اجتماعی مردم آن سرزمین است و این هویت شخصیت دهنده و تعالی بخش برای مسیر فراروی آتی نسل ها و مردم آن تلقی می شود و باید نسل های مختلف سعی در پویایی و پایایی و بارور كردن آن وانتقال صحیح و علمی آن را داشته باشند.

این كارشناس ارشد حقوق بین‌الملل گفت: توجه به خواجه نصیرالدین طوسی به دو جهت دارای اهمیت است، نخست این‌كه وی در زمان‌های حساس و بی‌بدیل از تاریخ ایران قرار داشته است؛ زمان‌هایی كه بیش از هر زمان دیگر فرهنگ و تمدن ایرانی در معرض تهدید و خطر قرار گرفته بود و این تهدید بیش از همه از جانب مغولان است. سبب دیگر، موقعیت خواجه نصیر در نزد دستگاه‌های حكومتی و وجود جایگاه و شرایطی برای دخالت و تغییر وضعیت سیاسی – اجتماعی است.

وی گفت: از بزرگ‌ترین خدمات خواجه نصیرالدین به ایران و ایرانیان، تأسیس رصدخانه‌ی مراغه، احیای اوقاف مملكت، ایجاد عصری نو در دانش نجوم و ریاضیات، تبدیل مبارزات نهانی تشیع بنا بر اصل تقیه به مبارزات علنی و تسهیل گسترش تشیع كه بعدها دین رسمی مملكت شناخته شد، پایه‌گذاری سبكی جدید در معماری و انواع هنرها، به‌عهده گرفتن سهمی عمده در حفظ فرهنگ گذشته با گردآوری كتاب‌ها، نجات و گردآوری دانشمندان و علما و سروسامان دادن به وضع روشنفكران آن دوران است.

امین رستم زاده گفت: خواجه نصیرالدین طوسی ستاره منوری بود كه در افق جهل و سیاهی مغول نور حكمت و دانش و اخلاق را گسترانید و چنین دانشمند ایرانی مایه اعجاب و اعجاز جهان را سبب شده بود.

وی گفت: خواجه یكی از سرشناس‌ترین و متنفذترین شخصیت‌های تاریخ جریان‌های فكری اسلامی‌ است.

این مدرس دانشگاه گفت: خواجه، شخصیتی واقع گرا بود كه عكس العمل وی در قبال اسماعیلیان و هلاكوخان و استفاده از تمامی فرصتها برای تألیف و تأمل در علوم فلسفی، كلامی و دینی و همچنین تلاش برای بهبود وضعیت مسلمانان و گردآوردن مجدد آنان پس از حمله مغول دلیل بهره ای است كه خواجه به خاطر واقع گرایی خویش نصیب جامعه كرد.

رستم زاده افزود: خواجه نصیر از معدود حكمای مسلمان است كه ضمن اعتقاد نظری و عملی به تئوری امامت شیعه و رهبری امام معصوم بر جامعه، می كوشد، از فرصت‌ها و شرایط موجود به بهترین نحو برای تقویت و بسط تشیع و فراتر از آن حفظ فرهنگ و تمدن ایرانی و اسلامی استفاده نماید.

معاون جهاد دانشگاهی آذربایجانغربی گفت: جامعه علمی جهان به پاس خدمات و تلاش‌های این دانشمند بزرگ اسلامی و ایرانی در علم ریاضی و نجوم نامش را بر كره ماه ثبت كرده است.

در این همایش كه مقالات تخصصی از سوی اعضای هیات علمی در بخش جداگانه بصورت نشست های تخصصی و كارگاه عملی برای دانشجویان برگزار شد.

گزارش از : صابر چهرقانی

8136/583