قرار بود سپاه عمر سعد در روز نهم محرم یعنی تاسوعا بر امام حسین(ع) و یارانش حمله كنند ولی سیدالشهدا(ع) یك شب از آنان مهلت خواست تا در این چند ساعت با پروردگار خود به مناجات و راز و نیاز بپردازد و با تلاوت قرآن و نماز، خود را سیراب عشق الهی كند.
یاران آن حضرت نیز در این شب كه آخرین شب زندگی دنیایی شان بود؛ خود را برای روز دهم محرم یعنی عاشورا آماده می كردند؛ برخی نماز می خواندند و برخی به مناجات و تلاوت آیات الهی می پرداختند و حتی برخی با یكدیگر شوخی می كردند.
در منابع تاریخی شور و حال شب عاشورا در میان یاران امام حسین(ع) به كندوی زنبورانی تشبیه شده و صدای مناجات و ناله اصحاب عاشورا در صحرای كربلا، صحنه ای را ایجاد كرده بود كه تاریخ تاكنون مانند آن را سراغ نداشته تا ببیند عاشقان شهادت و رهروان ولایت اینگونه برای دفاع از دین و شهادت در راه خدا، لحظه شماری می كردند و سر از پا نمی شناختند.
شب عاشورای آن سال گذشت و 72 یار حسینی از این امتحان الهی سرافراز بیرون آمدند و برخی نیز زندگی چند روزه دنیا را برگزیدند و ترجیح دادند تا از تیر و شمشیر یزیدیان به دور باشند و حسین(ع) و یارانش را رها كنند؛ هرچند این افراد تا پایان عمر، انگشت حسرت به دندان گزیدند و از این كه امام خود را در آن شرایط حساس تنها گذاشته و او را یاری نكردند؛ پشیمان بودند.
حسینیان و عزاداران حسینی هر سال در شب عاشورا پرشورتر از سال های گذشته به عزاداری می پردازند و تا پاسی از شب با برپایی دسته های سینه زنی و زنجیرزنی و ذكر مصیبت، حماسه حسینی را زنده نگه می دارند.
اگر امام حسین(ع) در شب عاشورا به نماز و عبادت پرداخت؛ شیعیان نیز این شب را به عزاداری و یادآوری مصیبت های سیدالشهدا(ع) می پردازند و برخی نیز خود را وقف عزاداران كرده و در مساجد، خیمه ها و هیات های حسینی به عاشقان حسینی خدمت رسانی می كنند.
در این میان برخی نیز تاكید دارند تا همچون امام آزادگان در شب عاشورا به احیا و مناجات بپردازند؛ همانگونه كه در شب های احیای ماه مبارك رمضان به امید درك فضیلت شب قدر تا سحرگاهان بیدار می مانند.
یكی از مجالسی كه در سال های اخیر بر احیای شب عاشورا تاكید دارد؛ جلسه ای است كه از نیمه شب تا سحر به قرائت قرآن، مقتل خوانی و ذكر مصیبت اهل بیت(ع) می پردازند.
حجت الاسلام ˈسیدمحمد جواد موسوی درچه ایˈ استاد قرائت قرآن معتقد است كه احیای شب عاشورا بایستی به یك فرهنگ تبدیل شود.
وی به خبرنگار ایرنا می گوید: جایگاه تلاوت قرآن در شب عاشورا هنوز در كشور اسلامی ما به فرهنگ تبدیل نشده و باید تلاش كنیم تا با برگزاری كرسی های تلاوت در هیات ها و مناسبت های مذهبی این امر معروف را به یك فرهنگ تبدیل كنیم.
موسوی درچه ای ادامه می دهد: برخی از هیات های عزاداری به قرآن توجه خاصی دارند و جایگاه ویژه ای را برای قاریان قرار می دهند كه قابل تقدیر است و باید برنامه های عزاداری سیدالشهدا (ع) به گونه ای باشد كه تلاوت قرآن از اركان اصلی این جلسات باشد.
این استاد قرآن در شهرری وجود چنین مجالسی را در سطح كشور خالی می داند و اظهار امیدواری می كند تا مراسم تلاوت قرآن در شب عاشورا در تمام نقاط كشور برگزار شود.
هرچند احیای شب عاشورا ممكن است برای برخی افراد طولانی و خسته كننده باشد اما عزاداران می توانند با برنامه ریزی به اندازه توان خود از آن استفاده كنند؛ به ویژه با توجه به تنوع برنامه هایی كه در این گونه جلسات وجود دارد.
تلاوت قرآن، سخنرانی، ذكر مصیبت، مقتل خوانی، نوحه خوانی و سینه زنی از برنامه هایی است كه در برخی از این جلسات برگزار می شود و عاشقان حسینی می توانند به فراخور حال خود از برنامه های این شب استفاده كنند.
فراگیر كردن احیای شب عاشورا در سطح كشور و تبدیل این سنت حسنه به یك فرهنگ ماندگار زمانی محقق می شود كه رسانه ها و مطبوعات اهمیت و فضیلت احیای این شب را بیان كنند؛ به گونه ای كه عزاداران حسینی، بیداری و تفكر در نهضت كربلا را یكی از وظایف خود در این شب بدانند.
به عبارت دیگر زمانی شیعیان و دوستداران امام حسین(ع) به عظمت و اهمیت این شب پی می برند كه رسانه ها به ویژه صدا و سیما همچون شب های قدر كه تمام توان خود را برای شب های احیای ماه مبارك رمضان بسیج می كنند؛ برای شب عاشورا نیز اینچنین برنامه ریزی كنند.
حجت الاسلام ˈسید ابوالقاسم مهاجرˈ با تاكید بر ضرورت احیای شب عاشورا می گوید: بر اساس روایات پاداش كسی كه كار خوبی را پایه گذاری كند و یا آن را گسترش دهد؛ همانند كسانی است كه آن كار نیك را انجام می دهند و معتقدم كسانی كه برای نهادینه كردن شب زنده داری در شب عاشورای حسینی تلاش كنند؛ در اجر تمام كسانی كه در این شب به احیاء می پردازند شریك خواهد بود.
وی از سنت حسنه اعتكاف به عنوان نمونه یاد می كند و ادامه می دهد: بیست سال پیش برخی افراد در مساجد به اعتكاف می پرداختند و بسیاری از این سنت خبر نداشتند اما در سال های اخیر با تلاش رسانه ها و مراكز علمی و فرهنگی به اندازه ای از اعتكاف استقبال می شود كه دست اندركاران مساجد اعلام می كنند كه تعداد ثبت نام كنندگان برای اعتكاف بیش از اندازه بوده و برخی نمی توانند در اعتكاف شركت كنند.
این كارشناس مذهبی كه در برخی مناطق كشور همانند بشاگرد از نزدیك شاهد شب زنده داری شب های عاشورایی بوده، از استقبال مردم برای احیای این شب سخن می گوید كه چگونه زن و مرد و پیر و جوان این شب را تا صبح به عبادت و عزاداری می پردازند.
برنامه های احیای شب عاشورا در مفاتیح الجنان آمده است و مرحوم شیخ عباس قمی به نقل از كتاب اقبال الاعمال نوشته سید بن طاوس اعمال و عباداتی را ذكر كرده است و در فضیلت احیای این شب می گوید كسی كه در شب عاشورا احیا داشته باشد مانند كسی است كه به اندازه همه فرشتگان عبادت كرده باشد و احیای شب عاشورا برابر با هفتاد سال عبادت است.
شیخ عباس قمی در ادامه از فضیلت احیای این شب در كربلای حسینی سخن می گوید و اضافه می كند اگر كسی توفیق داشت در شب عاشورا در كربلا باشد و تا صبح در كنار بارگاه امام حسین (ع) بیتوته كند، خداوند چنین شخصی را در زمره شهدایی محشور كند كه با آن حضرت بودند.
مهاجر با تاكید بر اینكه كتاب اقبال الاعمال از كتاب های معتبر در زمینه دعاست و سند مفاتیح نیز بسیار موثق است؛ می افزاید: طبق برخی روایات اگر كسی به امید اجر و ثواب به دستورهای شب عاشورا عمل كند؛ خداوند همان پاداش را اعطا خواهد كرد.
آری، اگر ما نیز خود را دوستدار و شیعه حسین بن علی(ع) می دانیم؛ بایستی همانند آن حضرت كه در شب عاشورا تا صبح به تلاوت قرآن و نماز و مناجات پرداخت؛ این شب را از دست ندهیم و با تامل در فلسفه قیام آن حضرت و مصیبت هایی كه بر اهل بیت عصمت و طهارت(ع) در سرزمین كربلا وارد آمد؛ توشه ای برای یك سال خود برداریم و همانگونه كه خداوند در شب قدر؛ مقدرات یك سال را برای بندگان خود رقم می زند؛ این شب را نیز همچون شب قدر، قدر بدانیم.
هرچند برخی معتقدند برای عزاداری بیشتر در روز عاشورا، بایستی در شب دهم استراحت كرد اما دوستدار سیدالشهداء اگر بخواهد مصیبت های واقعی آن حضرت را بهتر درك كند؛ باید همانند آن حضرت عمل كند. یعنی همچون امام حسین(ع) در شب عاشورا به مناجات و دعا بپردازد و در روز عاشورا نیز كمتر بخورد و كمتر بیاشامد و رنج و مصیبت های آن حضرت را یادآوری كند.
فراهنگ(5)**1003**
فضيلت و اهميت شب عاشورا در فرهنگ شيعه به اندازه اي است كه طبق روايات احياي اين شب به اندازه عبادت هفتاد سال است.
