مقبره محی الدین عربی در دمشق ، چشمه جوشان عرفان اسلامی
#
تهران ، خبرگزاری جمهوری اسلامی 88/09/01
دین.عرفان اسلامی.محی الدین ابن عربی.دمشق
دمشق - در کوچه پس کوچه های باریک و پر پیچ و خم منطقه شیخ محی الدین
دمشق که پر از بناهای قدیمی با معماری خاص دمشق است، مسجد و مقبره شیخ
محی الدین ابن عربی، عارف شهیر اسلامی قرار دارد که به منزله چشمه جوشان
عرفان اسلامی است.
این عارف نامی جهان اسلام که اندیشه هایش پس از قرن ها همچنان مملو از
طراوت و تازگی است ، چنان در دریای حکمت و عرفان سیر کرده که سرآمد عرفای
عصر خویش و پس از آن شده است.
در باب اهمیت اندیشه های عرفانی ابن عربی همین بس که حضرت امام خمینی
(ره ) وقتی که قصد باز کردن دنیای عظیم اعتقادی به روی میخائیل گورباچف
آخرین رهبر شوروی سابق را داشتند ، از وی نام بردند.
رهبر کبیر انقلاب و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران 11 روز دی ماه 67
سال در پیام تاریخی خود خطاب به میخائیل گورباچف ، آنگاه که قصد داشتند
راه تعمیق شناخت را به وی گوشزد کنند از فارابی، ابوعلی سینا ، سهروردی و
ملاصدرا نام بردند ، اما زمانی که خواستند از اوج عرفان سخن به میان
آورند ، از ابن عربی یاد کردند.
امام خمینی ( ره ) در این پیام می نویسند: دیگر شما را خسته نمی کنم و
از کتب عرفا و به خصوص محی الدین ابن عربی نام نمی برم که اگر خواستید
از مباحث این بزرگمرد مطلع گردید، تنی چند از خبرگان تیزهوش خود را که در
این گونه مسایل قویا دست دارند، راهی قم گردانید، تا پس از چند سالی با
توکل به خدا از عمق لطیف باریکتر از موی منازل معرفت آگاه گردند ، که
بدون این سفر آگاهی از آن امکان ندارد.
محمد بن علی بن محمد بن احمد بن عبدالله بن حاتم طایی، معروف به محی
الدین، در شب دوشنبه هفدهم ماه رمضان سال 560 هجری قمری در شهر مرسیه،
یکی از شهرهای اندلس ( اسپانیای امروز ) در خانواده مذهبی به دنیا آمد.
خاندان او در اصالت ، نجابت، ثروت، دانش و زهد شهره بود . جد اعلای وی
، حاتم طایی، مرد بخشنده و سرشناس عرب، پدرش، علی بن محمد، از بزرگان فقه
و حدیث و از مردان برجسته و سرشناس شهر مرسیه و مادرش زنی پرهیزکار به
نام نور بود.
وی در هشت سالگی به همراه خانواده اش به شهر اشبیلیه، پایتخت اندلس
رفت و دروس مقدماتی را در آن شهر فرا گرفت.
ابن عربی، قرآن را با قرائت های هفت گانه آموخت و سپس در محضر
استادان ماهر، به فراگیری علوم زمانش همت گماشت.
این عارف بنام بر اثر عبادت و تزکیه روح ، بزودی عارفی بلندآوازه شد
، بطوریکه همواره عارفان و بزرگان زمان خواستار ملاقات با او بودند.
درباره آثار و تالیفات ابن عربی باید گفت که بزرگترین اثر وی که
نوعی دائره المعارف است ، فتوحات نام دارد و مشتمل بر 560 فصل است.
وی در این اثر که مشتمل بر اصول عرفان و علوم باطنی و دینی مختلف و
نیز تجارت و احوال روحانی خود محی الدین است، مکرر اشاره دارد که آنرا به
الهام خداوند نوشته است ، زیرا بنا بر گفته وی در یکی از شهودات خود
فرمان یافته بود که تالیف این کتاب را در سفر مکه مکرمه آغاز کند و از آن
روز آنرا الفتوحات المکیه نامید.
اثر دیگر او فصوص الحکم است. این کتاب در واقع وصیتنامه روحانی است و
از همه کتاب های وی بیشتر خوانده می شود . به گفته خود شیخ ، تالیف این
کتاب نتیجه رویایی بوده که از پیامبر داشته است و آن حضرت کتابی در دست
داشته و به شیخ فرمان داده که آن را بگیرد و به جهانیان برساند تا همگان
از آن بهره مند شوند.
عنوان این کتاب نیز که به معنی نگین های حکمت است رمزی از محتویات آن
است و هر نگینی محتوی گوهری گرانبهاست که رمز یکی از جلوه های حکمت الهی
آشکار شده بر یکی از پیغمبران است.
همچنین از وی آثاری مشتمل بر رساله هایی در باب جهانشناسی همچون
انشاء الدوائر و التدبیرات الالهیه و نیز روش های عملی سیر و سلوک همچون
رساله الحیوه و الوصایا و نیز منظومه های صوفیانه مانند ترجمان الاشواق
برجای مانده است.
ابن عربی در طول عمر خود مسافرت ها و ملاقات های زیادی داشت و به هر
جا می رفت، مورد توجه دانشمندان، مردم و حاکمان قرار می گرفت.
محی الدین تا پایان عمر با وجود ضعف قوای جسمانی، همچنان به کار
نوشتن و عبادت و ریاضت پرداخت و سرانجام در سن 78 سالگی، در شب جمعه 28
ربیع الثانی سال 638 هجری قمری در شهر دمشق ، در میان خویشان و پیروانش
دار فانی را وداع گفت .
علی بدر پژوهشگر ایرانی که به زیارت این مکان معنوی نائل آمده ، در
باره شخصیت این عالم و عارف بزرک گفت: از معجزات این عالم ربانی بزرک آن
است که قبل از رحلت گفت : قبر من پنهان می ماند تا زمانی که سین و شین در
کنار یکدیگر قرار بگیرند.
وی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود : بعدها مشخص شد که منظور وی
از شین، شام یا همان سوریه و منظورش از سین سلطان سلیم حاکم شام بود که
در سال 924 هجری قمری مقبره ای برای محی الدین عربی ساخت.
بدر تصریح کرد : ابن عربی دارای تالیفات زیادی در علم تصوف و عرفان
بوده و سرآمد علمای زمانش محسوب می شد به گونه ای که می توان گفت وی پدر
عرفان نظری در جهان اسلام است.
به گفته این محقق، مولوی، حافظ، جامی، بلخی، محمود شبستری، عبدالرزاق
کاشانی، داوود قیصری و فخرالدین عراقی از جمله شاگردان مکتب این فیلسوف
عظیم اسلامی بشمار می آیند.
وی یادآور شد: امام خمینی (ره ) بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در نامه
تاریخی خود به میخائیل گورباچف رییس جمهوری شوروی سابق برای دعوت وی به
اسلام، مطالعه کتب عرفان اسلامی از جمله ابن عربی را به وی پیشنهاد کرد که
این امر برای کسانی که شیخ محی الدین را به تکقیر متهم می کردند ، بسیار
گران آمد.
یاسر الفرحان وکیل سوری از اهالی حسکه نیز که در مسجد ابن عربی در
حال مطالعه آثار و احوال ایشان بود ، به خبرنگار ایرنا در دمشق گفت :
تاکنون برخی اشعار ابن عربی را خوانده ام . هر بار وقتی به مرقدش می آیم
از نظر روحی آرام می شوم.
وی افزود: برای اولین بار در دوران نوجوانی نامش را شنیدم. او یکی از
اولیای الهی و صالحین بوده و خداوند دروازه علمش را به رویش گشود که به
این علت گفته می شود از نظر علم وارث پیامبر گرامی اسلام (ص ) است.
به گفته الفرحان ، کسی که بخواهد عرفان اسلامی را بشناسد باید کتاب
های شیخ مرحوم را بخواند.
وی درباره سرگذشت ابن عربی گفت: این شیخ عالی مقام در اسپانیا،
مغرب و برخی کشورهای دیگر بوده و چند سال نیز در شام زندگی کرد که همین
امر مایه افتخار این سرزمین است.
عبدالرحمن طاهر یاسین دانشجوی دانشکده شریعت دمشق نیز گفت : بعد از
ورود به دانشگاه ، شیخ محی الدین عربی را شناختم . او فردی از صالحان،
عالمی بزرک و از عرفای بنام است.
وی با اشاره به تاثیر فراوان ابن عربی بر مردم و وجهه سوریه افزود
: متاسفانه کنترل دقیقی بر کتب وجود ندارد. مثلا کتاب الرحمه فی الطب و
الحکمه به نام جلال الدین السیوطی منتشر شده در حالی که اصلا متعلق به وی
نیست و شیخ محی الدین عربی آن را نوشته است.
عبدالرحمن علت وجهه زیاد شیخ در میان مردم را نوع برخورد خوب، تقوای
الهی و مردمداری دانست که باعث شد خداوند متعال این منزلت عالی را به وی
عطا فرماید.
وی گفت : وقتی یک انسان پرهیزگار باشد به طور حتم خداوند متعال به
وی کرامت می بخشد امری که شیخ محی الدین از آن برخوردار شد.
وی همچنین مطالعه کتب شیخ محی الدین عربی، پیروی از سیره وی و ترویج
آن را از سوی مردم خواستار شد.
خاورم1332**1577**2312**6
