جدال روسي-آمريكايي، اين بار حقوق بشر

كنگره آمریكا در شانزدهم آذرماه جاری طرحی را تصویب كرد و به موجب آن وضعیت حقوق بشر در روسیه را مورد انتقاد قرار داد. گفته می شود این طرح كه با اكثریت آرا در مجلس سنا و نمایندگان آمریكا به تصویب رسیده است با استقبال 'باراك اوباما' رییس جمهوری این كشور نیز مواجه شده؛ اگر چه هنوز به امضای وی نرسیده است. تصویب طرح یاد شده ازسوی كنگره آمریكا كه وضعیت حقوق بشر در روسیه را زیر سوال می برد به بهانه مرگ 'سرگئی ماگنتیسكی' وكیل روسی شركت سرمایه گذاری انگلیسی 'هرمیتاژ' پس از دستگیری به جرم فرار مالیاتی در سال 2009 در بازداشتگاهی در مسكو صورت گرفته و هم اكنون به مناقشه ای در روابط روسیه و آمریكا تبدیل شده است.

پیش تر در اواسط ماه نوامبر سال جاری میلادی، این طرح به تصویب مجلس نمایندگان آمریكا رسیده بود و مجلس سنا نیز در هفته گذشته، با 92 رای موافق و چهار رای مخالف، قانون ضد روسی را كه به نام وكیل روسی مورد نظر 'ماگنتیسكی' نامگذاری شده است تصویب كرد و احتمالا در آینده ای نزدیك امضای اوباما به این قانون اعتبار اجرایی خواهد بخشید. براساس این مصوبه دولت آمریكا باید با تهیه فهرستی از ناقضان حقوق بشر در روسیه، از اعطای روادید به این افراد خودداری و حساب های بانكی آنها را در آمریكا مسدود كند.

باید خاطر نشان كرد كه این مصوبه جایگزین قانونی می شود كه 38 سال پیش در آمریكا به تصویب رسید و تجارت با شوروی سابق را به رفع موانع مهاجرت یهودیان و دیگر اقلیت ها از این كشور مشروط می كرد.

با گذشت چند ماه از عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی، جایگزینی قانون مصوب سال 1974 میلادی با قانون جدید، ضمن ایجاد محدودیت هایی در زمینه مهاجرت، سرمایه گذاری و اقتصاد برای روسیه می تواند باعث محرومیت واشنگتن از مزایای تجاری عضویت روسیه در سازمان تجارت جهانی شود.

در این میان مسكو برای جبران اقدام ضدروسی كنگره آمریكا به واكنشی متقابل و تندروی آورده است و برخی مقام های روسیه نیز در این خصوص تاكنون اظهارات شدید الحنی را ایراد كرده اند.



** اقدام متقابل روسیه علیه آمریكا

---------------------------------

به گزارش روز گذشته (بیست و چهارم آذر ماه جاری) خبرگزاری ایتارتاس روسیه، دومای دولتی این كشور در اقدامی متقابل قانونی علیه نقض حقوق بشر در آمریكا از جمله نقض حقوق شهروندان روسی، ربودن و یا حبس غیرقانونی آنها به تصویب رسانده و اعلام كرده است، با تهیه فهرستی سیاه از اشخاصی كه در نقض حقوق بشر، كشتار و آزار شهروندان روسی در خارج دست داشته اند، ضمن تحریم اقتصادی و سرمایه گذاری های آنها در روسیه از ورودشان به خاك این كشور نیز جلوگیری خواهد شد.

بسیاری از مقام های روسی نیز با لحنی صریح از واشنگتن انتقاد و اعلام كردند كه واشنگتن خود از ناقضین حقوق بشر است. مقام های روسیه پیش از تصویب قانون ذكر شده، در زمینه اجرای یك اقدام متقابل و متناسب به آمریكا هشدار داده بودند.

'ولادیمیر پوتین' رییس جمهور روسیه روز گذشته بیست و چهارم آذر ماه لایحه حقوق بشر كنگره آمریكا در انتقاد و مجازات ناقضان حقوق بشر در روسیه را 'سیاسی و خصومت آمیز' خواند.

به گزارش خبرگزاری رویترز، در پی تصویب طرح ضدروسی ماگنتیستی در مجلس نمایندگان و سنای آمریكا، پوتین اعلام كرد كه این اقدامی كاملا سیاسی و غیردوستانه است. وی همچنین از طرحی كه برای اقدام متقابل درباره آمریكا در دست پارلمان روسیه است پیش از تصویب آن حمایت كرده است.

به گفته رییس جمهوری روسیه، قانون ماگنتیسكی كه در كنگره آمریكا علیه روسیه تصویب شده است روابط دو كشور را بیش از پیش تحت فشار قرار می دهد.

پوتین در سخنان خود ضمن یادآوری تلاش های 'باراك اوباما' رییس جمهوری آمریكا برای ارتقای روابط میان مسكو و واشنگتن در دوره نخست ورود وی به كاخ سفید گفته است: چرا آنها به این رویكرد روی آورده اند؟ چگونه وقتی آنها(آمریكا) خودشان اوضاع را وخیم می كنند از بهبود روابط حرف می زنند.

پیش تر 'آلكسی پوشكوف' رییس كمیسیون امور بین المللی دومای روسیه، در هفدهم آذر ماه جاری از تهیه فهرستی از مقام های آمریكایی، مشمول ممنوعیت سفر به این كشور خبر داده بود.

همچنین به گزارش خبرگزاری ریانووستی، در روز شنبه گذشته (هجدهم آذر ماه جاری، 'سرگئی لاوروف' وزیر امور خارجه روسیه نیز هشدار داد: 'مسكو در پاسخ به قانون ماگنتیسكی، سفر آن دسته از مقام های آمریكایی به روسیه را كه به نقض حقوق انسان ها متهم هستند، منع خواهد كرد.'

همزمان به گزارش خبرگزاری ایتارتاس از مسكو، وزارت امور خارجه روسیه در اعلامیه ای كه در سایت رسمی این وزارت خانه منتشر كرد خاطرنشان ساخت: واشنگتن، مسكو را مجبور به پاسخ به قانون ماگنتیسكی كرده است و مسكو در این زمینه تمام مسوولیت ها را متوجه واشنگتن می داند.

بدین ترتیب و با توجه به بالا گرفتن انتقادهای دوسویه مسكو- واشنگتن به یكدیگر می توان نتیجه گرفت كه دو كشور در فضایی تنش آلود نسبت به یكدیگر به سر می برند.



** تبیین وضعیت موجود میان مسكو-واشنگتن

--------------------------------------------

جنجال ها و انتقادهای دو طرفه مسكو-واشنگتن از وضعیت حقوق بشر علیه یكدیگر، طی ماه های اخیر به خصوص با روی كار آمدن مجدد ولادیمیر پوتین در مسند ریاست جمهوری روسیه بالا گرفته است و دو طرف هر از چند گاهی یكدیگر را به نقض حقوق بشر متهم می كنند.

حدود دو ماه پیش از ماجرای فوق الذكر، در اوایل آبان ماه سال جاری، وزارت امور خارجه روسیه واشنگتن را به دخالت در امور دیگر كشورها با سوءاستفاده از موضوع حقوق بشر متهم كرد.

تارنمای شبكه خبری الجزیره در آن زمان اعلام كرد، وزارت امور خارجه روسیه با انتقاد از وضعیت حقوق بشر در آمریكا تاكید كرده كه مقامات واشنگتن از مساله حقوق بشر برای دخالت در امور دیگر كشورها سواستفاده می‌كنند.

در بیانیه این وزارتخانه آمده بود كه وضعیت حقوق بشر در آمریكا راضی كننده نیست و این مساله كه آمریكا ادعای حمایت از حقوق بشر در جهان را دارد، قابل قبول نیست.

در این بیانیه همچنین به مواردی از جمله نامناسب بودن وضعیت حقوق بشر در آمریكا، تبعیض‌های نژادی، دینی و اجتماعی اشاره و در بخش دیگری از آن از تعطیل نشدن زندان گوانتانامو و جنایاتی كه در این زندان صورت گرفته به عنوان دلیل دیگری بر نقض حقوق بشر در آمریكا یاد شده است.

حقیقت امر آن است كه حقوق بشر به طور كامل در هیچ یك از كشورهایی كه مدعی حفظ و دفاع كامل از آن هستند رعایت نمی شود. آمریكا كه بزرگترین مدعی رعایت حقوق بشر جهانی است خود كارنامه سیاهی در این زمینه دارد.

حمله اتمی به هیروشیما و ناكازاكی در جنگ جهانی دوم به دستور 'هری ترومن' رییس جمهوری وقت آمریكا و به راه اندازی جنگ ویتنام در سال های دورتر و لشكركشی به عراق و افغانستان در سال های اخیر از موارد عیان نقض حقوق بشر در سطح جهانی و به بدترین شكل آن از سوی آمریكا است.

كشتار هزاران انسان بی گناه و غیرنظامی در عراق و افغانستان و برملا شدن جنایات آمریكایی ها در زندان های گوانتانامو و ابوغریب و زندان پایگاه هوایی بگرام در افغانستان تنها بخشی از موارد نقض حقوق بشر در جهان از جانب آمریكا است كه می توان به آنها اشاره كرد.

بسیاری معتقدند كه حقوق بشر تنها به عنوان دستاویزی است كه آمریكا برای محدود ساختن و اعمال فشار بر سایر كشورها از آن بهره برده است. در جدال كنونی نیز به نظر نمی رسد آمریكا از موضع دلسوزی برای وضعیت حقوق بشر در روسیه اقدام كرده باشد بلكه اینطور برداشت می شود كه این انتقادها بیش از آنكه در راستای حفظ ارزش های بشری باشد با مقاصد و اهداف سیاسی صورت گرفته است.



** نتیجه گیری

-----------------

مسكو و واشنگتن دو محوری كه همواره به عنوان نماد قدرت در شرق و غرب تلقی می شوند، از دیرباز تضادها و رویارویی های گسترده ای با یكدیگر در زمینه های مختلف سیاسی، اقتصادی، منطقه ای و بین المللی تجربه كرده اند. این دو محور كه در صحنه سیاست بین الملل از آنها به عنوان دو رقیب یاد می شود، حتی پس از گذشت بیش از سی سال از پایان جنگ سرد در كشاكش و رقابت پنهانی با یكدیگر به سر می برند. تلاش آمریكا برای نفوذ در منطقه خاورمیانه و همچنین مناطق پیرامونی روسیه از جمله آسیای مركزی، قفقاز و اروپای شرقی و مقاومت مسكو در قبال اینگونه توسعه طلبی ها چالش پنهانی را در روابط دو كشور ایجاد كرده است؛ چالشی كه اگر چه به رویارویی نظامی دو طرف منجر نشده است، اما روابط مسكو و واشگتن را در لبه تیغ قرار داده است.

طرح استقرار سپر دفاع موشكی ناتو در نزدیكی مرزهای روسیه و مخالفت مسكو با اجرای این طرح یكی دیگر از مواردی است كه روابط دو طرف را تا حدودی تیره ساخته است. هم اكنون نیز موضوع حقوق بشر و انتقادهای تند دو طرف به یكدیگر در این زمینه به جدالی جدی تبدیل شده كه از اختلافات پنهان روسیه و آمریكا پرده بر می دارد.

تحقیق**م.الف**9123