سینما یكی از مهمترین و اثرگذار ترین اركان فرهنگی و هنری كشور است و به حتم این هنر - صنعت به واسطه شاخص هایی كه در اختیار دارد، تاثیر بسزایی در پیشبرد فرهنگی جامعه دارد.
سینما از ابتدای انقلاب اسلامی تاكنون كاركردهای مشخصی در فضای فرهنگی كشور داشته و به عقیده بسیاری از مسوولان و صاحب نظران در قامت سفیر فرهنگی در مجامع و رویدادها خوش درخشیده و خود را به عنوان سینمای ارزشی - انسانی با نام و نشان جمهوری اسلامی به دنیا معرفی كرده است.
سینما همواره به رغم اثرگذاری و رنج از كمبودها با چالش های در حوزه برنامه ریزی و اجرا از سوی برخی افراد و رویكردهای غیر مسوول روبه رو بوده و رویدادهای ماههای اخیر بویژه در حوزه اكران فیلم مشكلات این بخش را مضاعف كرده است.
سه بخش اصلی سینما شامل تولید،نمایش و توزیع بوده و ایجاد اشكال در هر یك از این بخش ها به حتم دشواری های را پیش روی سینماگران و فعالان این عرصه قرار می دهد.
كارشناسان معتقدند كه فارغ از مشكلات ساختاری بخش های تولید و توزیع،اكنون اكران فیلم های سینمایی به موضوع چالش برانگیز سینما بدل شده است.
مسایل بسیاری درباره اكران فیلم های سینمایی وجود دارد كه از جمله آن می توان به كمبود سالن های سینمایی،رفتارهای فراقانونی برخی نهادها در قبال اكران یا نمایش ندادن فیلم های سینمایی، حجم بالای آثار مانده پشت اكران و فرسوده بودن سالنهای نمایش اشاره كرد.
به عقیده صاحب نظران فارغ از مشكلات ساختاری و كمبودهای رایج كه به نوعی به زخم ناسور در سینما بخصوص در حوزه اكران فیلم تبدیل شده، تمكین نكردن برخی مجموعه های فرهنگی به قانون و به تعبیری رعایت نكردن قاعده اجرایی مشكلات این بخش را مضاعف و افراد و مجموعه های بیرونی و غیر مسوول در حوزه فرهنگی را راغب به دخالت در امور سینما كرده است.
** تاثیر رفتارهای فراقانونی بر شرایط اكران
بسیاری از مسوولان و سینماگران رفتارهای فراقانونی حوزه هنری در قبال سینما از ابتدای سال 91 را در نابسامانی اكران فیلم های سینمایی اثرگذار می دانند.
سیدعلیرضا سجادپور معاون امور فعالیت های سینمایی سازمان سینمایی وزارت ارشاد در این باره می گوید: برخی نهاد های صاحب سینما كه از ابتدای سال مشكلاتی را برای اكران فیلم ها به وجود آوردند، تعهد كتبی داده بودند كه به رفتارهای فراقانونی خود خاتمه داده و دیگر مرتكب چنین اقداماتی نشوند.
وی با یادآوری آنكه این تعهد كتبی به امضاء بالاترین مقام یكی از این نهادها رسیده، ادامه می دهد: طبیعی است كه وقتی نهادی، تعهد كتبی خود را درباره اكران فیلم های سینمایی زیر پا بگذارد، باید بر اساس قانون با آن برخورد شود و برخورد با چنین نهادی از سوی شورای صنفی نمایش فیلم و ندادن حواله نمایش فیلم برای سالن های سینمایی این نهاد امری طبیعی است.
**شورای صنفی و نابسامانی اكران
در این میان برخی منتقدان مدیریت سینما نیز رفتار شورای صنفی نمایش فیلم را به عنوان عامل اصلی نابسامانی اكران معرفی می كنند در حالی كه دست اندركاران سینمایی معتقدند كه این شورا تنها به آیین نامه های اكران عمل می كند.
سجادپور درباره عملكرد شورای صنفی نمایش فیلم نیز تاكید دارد: نماینده سازمان امور سینمایی بدون حق رای در شورای صنفی نمایش فیلم حضور دارد و بر انجام آیین نامه های این شورا كه به صورت قانونی تدوین شده، نظارت دارد.
معاون رییس سازمان سینمایی وزارت ارشاد ادامه می دهد: تاكنون ناظر سازمان امور سینمایی در شورای صنفی نمایش فیلم، گزارشی مبنی بر عملكرد این شورا بر خلاف آیین نامه های موجود، به این سازمان ارایه نكرده و تصمیمات این شورا بر اساس آیین نامه های اكران بوده است.
همچنین حبیب اله كاوش سخنگوی شورای صنفی نیز در این باره یادآور می شود: شورای صنفی نمایش فیلم تنها محلی برای عقد قراردادهای صاحبان فیلم ها و سینماداران است و این شورا در نهایت به تخلفات و شكایات صاحبان فیلم و یا سینماداران رسیدگی می كند.
وی تاكید كرد: این شورا نقشی در چیدمان فیلم های سینمایی ندارد و بر قرارداد میان صاحبان فیلم و سینماگران نظارت می كند.
**فرسودگی سالن های سینمایی
كارشناسان علاوه بر رفتارهای فراقانونی برخی نهادها كه از ابتدای امسال فضای سینما را با پایین آوردن برخی آثار جدول اكران تحت تاثیر قرار داده؛ كمبود سالن های نمایش را عامل ایجاد مناقشه در عرصه اكران فیلم می دانند.
'ابراهیم اصغری' تهیه كننده سینما در این باره می گوید: یكی از مشكلات عمومی سینما، كمبود سالن های سینمایی است و این مهم سبب شده برخی فیلم ها در نهایت به اكران عمومی نرسند و می توان گفت كه محدودیت سالن در سال های اخیر به سینمای ایران ضربه زده است.
تهیه كننده فیلم سینمایی 'به كبودی یاس' با بیان اینكه سینمای ایران در سال های اخیر با محدودیت مخاطب نیز روبه رو بوده، تاكید می كند: كیفیت پایین سالن ها و در عین حال تولیدات سینمایی سبب شده بخش محدودی از مردم به سینما مراجعه كنند، كه از آنان نیز به عنوان سینمارو های حرفه ای یاد می شود.
به عقیده اصغری، این بخش كه 10 تا 15 درصد از جمعیت جامعه را در بر می گیرند، از فیلم های با موضوعات اجتماعی و همخوان با ذائقه خود استقبال می كنند و در این چارچوب برخی آثار همچون فیلم های دفاع مقدس نیز از گردونه سینما خارج شده اند.
وی ادامه می دهد: باید سعی شود سالن های سینمایی افزایش یابد و در عین حال فكری به حال بازسازی آنها كرد.
این تهیه كننده سینما می گوید: باید شرایطی برای مخاطب فراهم شود كه به راحتی برای تماشای آثار سینمایی قدرت انتخاب داشته باشد و مسلما مخاطب زمانی به سینما می آید كه سالنها از كیفیت خوبی برخوردار، و كیفیت آثار سینمایی نیز پاسخگوی نیازهای آنان باشد.
** سالن های قدیمی و كهنه
قدمت بالای سالن های سینمایی از دیگر مواردی است كه سبب ریزش مخاطب و در عین حال ایجاد مشكلات عدیده در اكران آثار سینمایی شده است.
حبیب اسماعیلی تهیه كننده سینما در این باره می گوید: كمبود سالن و قدیمی بودن بسیاری از سینماها كه از امكانات نوین بی بهره بوده،نمایش عمومی فیلم های سینمایی را با مشكل رویه كرده است.
وی یادآور می شود: در سال های گذشته، بیش از 400 سالن فعال در كشور وجود داشت، و این در حالیست كه در این سالن ها فقط 40 اثر سینمایی به نمایش عمومی می رسید، اما اكنون بیش از یكصد فیلم سینمایی در كشور تولید می شود اما تعداد سالن هااز رقم یاشده كاهش یافته است.
اسماعیلی ادامه می دهد: اكنون 80 درصد فروش فیلم های سینمایی با حضور مخاطبان در سالن های مدرن و پردیس ها تامین می شود و سینماهای كهنه و فرسوده فقط 20 درصد فروش را به خود اختصاص می دهد.
این پخش كننده سینما تاكید دارد كه سینماهای كهنه و قدیمی اكنون از چرخه اكران خارج شده اند و مخاطب علاقه ای برای تماشای فیلم های سینمایی در این سالن ها ندارد.
وی به حجم بالای فیلم های پشت اكران اشاره كرد و توضیح می دهد: حجم بالای تولید و در مقابل كمبود سالن سبب شده كه آثار سینمایی به صورت گسترده در سینماها به نمایش عمومی نرسند؛ باید هزینه های جاری سینما، به سالن سازی اختصاص یابد و معتقدم با افزایش سالن ها، بیش از 70 درصد مشكل اكران فیلم های سینمایی برطرف می شود.
**آسیبی كه مخاطب از وضعیت اكران می بیند
كارگردان فیلم بیتابی بیتا نیز در این باره معتقد است كه مخاطبان و بخش خصوصی در شرایط كنونی سینما آسیب می بینند.
مهرداد فرید درباره وضعیت كنونی سینما و آنچه شرایط نامناسب اكران فیلم می داند یادآور می شود: با توجه به اینكه سینمای ما خصوصی نیست، از این رو برای حل مشكلات باید به سراغ دست اندركاران این عرصه رفت و آنان را مورد مواخذه قرار داد.
وی می افزاید:اگر سینما بر دوش بخش خصوصی قرار گرفته بود قاعدتا مدیریت این بخش مواخذه نمی شد اما اكنون دست اندركاران سینما مسوول مسایل مربوط به این عرصه هستند.
این كارگردان سینما از پاسخگو نبودن مجموعه های مسوول در این عرصه گلایه كرده و ادامه می دهد:در شرایط كنونی تنها بخش خصوصی با آسیب های جدی روبه رو می شود و انگیزه حضور این بخش در تولید سینما گرفته می شود.
فرید تاكید دارد: مخاطبان نیز از شرایط كنونی سینما متضرر می شوند و لذت سینما رفتن در این وضعیت به دلیل رویكرد نادرست از مخاطب گرفته می شود.
**جریانات سیاسی عامل اصلی نابسامانی اكران
رییس شورای صنفی نمایش فیلم نیز بر این اعتقاد است كه ورود جریان های سیاسی به عرصه فرهنگ مهمترین دلیل نابسامانی شرایط اكران است.
'سید ضیاء هاشمی' در این باره یادآور می شود: جریانات سیاسی دست به دست هم دادند كه سینما به حاشیه برده شود.
وی تاكید دارد: امروز زد و بند سیاسی در عرصه فرهنگ و بخصوص سینما وجود دارد و سینما به مثابه مرغ عزا و عروسی، وجه مطالبه سیاسی شده است.
رییس جامعه صنفی تهیه كنندگان فیلم توضیح می دهد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی امروز در فشار گروه های مختلف قرار دارد از اینرو شرایط برای تولید و نمایش فیلم برای فیلمسازان دشوار شده است.
هاشمی به تاثیر زیان آور رفتار فراقانونی حوزه هنری در قبال سینما اشاره كره و می گوید: رفتارهای مجموعه یادشده در قبال سینما یك حركت سیاسی غیر قانونی است و ربطی به فرهنگ و هنر ندارد.
**قوانین اكران از سوی حوزه هنری زیر سووال رفته است
یكی از اعضای شورای عالی سینما نیز درباره وضعیت نابسامان اكران فیلم های سینمایی بر این اعتقاد است كه امروز قوانین اكران به دلیل رفتارهای فراقانونی حوزه هنری ضمانت اجرایی ندارد.
احمد نجفی تاكید دارد: نابسامانی وضعیت اكران به دلیل سیاسی كردن فضای سینمایی كشور است و متاسفانه برخی نهادها برای خیزش در انتخابات ریاست جمهوری امروز در حال قربانی كردن سینما هستند.
وی یادآوری می كند: این نهاد ها به درستی می دانند كه نمی توان صنعت را وارد سیاست كرد از اینرو به دنبال سینما آمده اند تا بتوانند در این زمینه به اهداف مورد نظر خود برسند.
عضو شورای عالی سینما می افزاید: باید سینما را از سیاست جدا كرد و تنها راه برون رفت از نابسامانی اكران، نخست تمكین به قانون و دوم دوری از سیاست زدگی در هنر هفتم است.
به هر حال مجموعه ای از عوامل یاد شده اكران فیلم ها در سینماها را با بحران روبه رو كرده اند؛ فارغ از رفتارهای فراقانونی برخی نهادها و فضای سیاسی ایجاد شده برای سینما، بسیاری از ضعف های موجود در اكران زیرساختی است كه به رغم تلاش های انجام شده در این زمینه نتیجه مطلوبی حاصل نشده است.
سینمای ایران سالهاست كه از كمبود سالن سینمایی رنج می برد و در عین حال تعداد سینماها فرسوده كه در اختیار نهادهای مختلف است نیز كم نیست و در نهایت این شرایط موجب شده بسیاری از فیلم های سینمایی پشت اكران مانده و مستقیم وارد شبكه نمایش خانگی شوند.
نبود زیرساخت های لازم در ریزش مخاطبان نیز تاثیر داشته و نبود سالن های سینمایی مناسب بر اساس جغرافیای شهری سبب شده مخاطب برای رفتن به سینما به دلیل هزینه های جاری و دوری دسترسی به سالن، از این امكان فرهنگی كمتر استفاده كند
همچنین نهادهای شهری و شهرداریها كه وظیفه مشاركت جدی در احداث و راه اندازی مراكز فرهنگی از جمله سینما را دارند در این میان با بی تفاوتی از كنار كمبود فضاهای فرهنگی گذشته و متولیان عرصه فرهنگ و هنر را یاریگر متناسب با وظیفه، نقش و جایگاه خود نبودند.
كارشناسان معتقدند رفع مسایل یادشده نیازمند برنامه ریزی دقیق و بلند مدت بوده و نمی توان با برنامه های مقطعی و صرفا افزایش انتظارات عمومی از دستگاه فرهنگی بدون توجه به وظیفه سایر نهادها از جمله نهادهای شهری این مشكلات را برطرف كرد.
از:مرتضی رنجبران
فراهنگ(5)**1983**
تهران- نابساماني شرايط اكران فيلم هاي سينمايي به عقيده بسياري از كارشناسان و سينماگران سبب شده امروز مخاطبان به عنوان صاحبان اصلي هنر هفتم از اين شرايط آسيب ديده و به تعبيري از سينما دور شوند.
