'استاد اديب عبدالعظيم قريب گرگاني' بنيا‌گذار دستور زبان فارسي نوين

استاد ادیب عبدالعظیم قریب گرگانی در مرداد 1258 خورشیدی (رمضان ۱۲۹۶) در قریه گركان از توابع آشتیان به دنیا آمد.

استاد ادیب عبدالعظیم قریب گركانی فرزند میرزا علی سررشته دار مستوفی از دانشمندان و اهل فضل زمان خود و پدربزرگش، میرزا یوسف مستوفی، وزیر شیخعلی میرزا پسر فتحعلی شاه بود و در قلمرو حكومت او به امور وزارت اشتغال داشت.

مادر استاد دختر میرزا اسماعیل مستوفی، زنی بود دارای تحصیلات كه به گفته عبدالعظیم قریب، كارهای نوشتنی و خواندنی خویش را خود انجام می‌داد.

استاد قریب مقدمات زبان فارسی و عربی را نزد پدر و در زادگاه خود فرا گرفت و برای ادامه تحصیل عازم تهران شد و نزد اساتید بزرگ آن روزگار به تحصیل و فراگیری زبان و ادبیات عرب، علم اصول، هیئت و نجوم پرداخت.

زبان و ادبیات عرب را نزد برادر بزرگش، میرزا غلامرضا، تكمیل كرد و 'مطول' را در محضر شیخ باقر تهرانی، قوانین و شرح 'مطالع' و هئیت و نجوم را نزد محمد جواد قاهانی، علم اصول را نزد محمد جمارانی، منطق و حكمت را در مدرسه سپهسالار جدید نزد میرزا طاهر تنكابنی و زبان فرانسوی را در مدرسه دارالفنون فراگرفت.

وی در ۱۳۱۷ هـ.ق به استخدام وزارت معارف درآمد و در مدرسه «علمیه» كه تنها آموزشگاه به شیوه جدید بود به تعلیم دانش‌آموزان پرداخت و شاگردان فراوانی پرورش داد.

وی از ۱۳۲۴ هـ .ق در مدرسه 'نظام' مشغول تدریس شد و شاگردانی چون كلنل محمدتقی پسیان را تربیت كرد و از۱۳۲۰هـ .ق در مدرسه 'دارالفنون' و سپس در 'دارالمعلمین مركزی' (دانشسرای عالی)، 'مدرسه سیاسی' و مدرسه ' ایران و آلمان' به تدریس ادبیات فارسی پرداخت.

با تأسیس دانشگاه تهران، جزء اولین كسانی بود كه در دانشكده ادبیات عهده‌دار تدریس زبان و دستور فارسی شد و به عضویت فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی ایران درآمد.

از دیگر فعالیت‌های فرهنگی قریب فراهم كردن كتابخانه ای با چهار هزار جلد كتاب ادبی و تاریخی و سیاسی بود كه قریب هزار جلد آنها كتب خطی نفیس است.

دانشگاه تهران در ۱۳۲۶هـ‌.ش به پاس سال ها خدمات علمی و فرهنگی استاد قریب نشان ویژه دانشگاه تهران به وی اهدا و بعدها یكی از تالارهای دانشگاه تهران نیز به نام دكتر قریب مزین گشت.

آثار متعددی از این استاد برجسته باقی مانده است كه از آن جمله می­توان به 'فوائدالادب' در نظم و نثر منتخب(۶ جلد، 'دستور زبان فارسی' (۴ جلد)، 'قواعد فارسی در صرف و نحو'، 'بدایة‌الادب'، 'قرائت فارسی' (۲ جلد)، 'بدیع'، 'سخنان شیوا'، 'منتخب كلیله و دمنه' و تصحیح و تحشیه بر كتاب­های 'كلیله و دمنه'، 'گلستان سعدی'، 'تاریخ برامكه'، 'بوستان سعدی' و 'دیوان شعر' اشاره كرد.

این ادیب برجسته و استاد توانای ادب فارسی سرانجام در سوم فروردین 1344 ش در سن 86سالگی در تهران درگذشت و به سرای باقی شتافت و مزارش در جوار حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) در ایوان حرم مشرف به صحن آیت الله كاشانی واقع شده است.

1194/1914/591