به گزارش ایرنا، با نواختن نقاره ها در سحرگاهان، زمینیان پای از خاك بركندند تا سوار بر محمل رمضان به سیر آفاق و انفس بنشینند و آسمانیان بالهای نور گستردند تا انسانها را به معراج برسانند.
سالهای زیادی است كه زائران و مجاوران بارگاه قدسی خورشید هشتم آسمان امامت و ولایت، طلیعه ماه رمضان، ماه عبادت و فرصت بنده شدن را با نوای نقاره ها بر فراز گلدسته های حرم مطهر رضوی آغاز می كنند و با سرود زیبای آنها بهار روح و به خدا پیوستن را جشن می گیرند.
نقاره های حرم مطهر رضوی در افطار و سحر ماه رمضان و قبل و بعد از طلوع آفتاب و قبل و بعد از غروب آن نواخته می شوند تا شیعیان آواز بندگی سر دهند و بر سر خوان امام رضا (ع) مهمان شوند.
نواختن نقاره از زمان های قدیم معمول بوده اما پس از اسلام، نقاره زنی به روزها و ماه های مبارك شیعیان اختصاص یافته است.
پژوهشگر فرهنگ و آیین های حرم مطهر رضوی درباره پیشینه نقاره زنی در حرم مطهر رضوی به خبرنگار ایرنا گفت: نواختن نقاره یا طبل در چهار هزار سال قبل از میلاد در بین‌النهرین، بلخ و تبت معمول بوده اما در ایران مستندات تاریخی و نوشته های قدیمی مبنی بر زمان آغاز آن وجود ندارد.
جعفر عشقی افزود: اما از نشانه های تاریخی چنین برمی آید كه پیشینه نقاره‌نوازی در ایران به دو هزار و 500 سال قبل و دوره هخامنشی بازمی گردد.
وی بیان كرد: به توجه به شعری از نظامی گنجوی، سابقه نقاره زنی به روزگار جمشید شاه و بر اساس منابع دیگر، به زمان اسكندر مقدونی بر می‌گردد و نقاره در دو یا سه نوبت نواخته می شده است.
او اظهار داشت: در گذشته نقاره به دو طبل متصل به هم گفته می شده كه یكی كوچكتر و دیگری بزرگتر بوده است و طبل كوچك، صدای زیر و طبل بزرگتر، صدای بمی داشته است.
وی گفت: در گذشته به جای واژه نقاره از 'نوبت' استفاده می شده اما از قرن دهم هجری قمری به بعد فقط از واژه نقاره استفاده شده است.
او ادامه داد: نقاره زنی در گذشته به غیر از دربار پادشاهان، در جشن های پیروزی، ولادت شاهان یا تاج گذاری آنان، آغاز ماه نو یا سال نو مرسوم بوده و بعضا هر جا كه پادشاه مستقر می شده است، نقاره ها دو، سه یا پنج نوبت نواخته می‌شدند.
وی اظهار داشت: پس از ورود اسلام به ایران، سلسله پادشاهان ایرانی به اقتباس از گذشتگان، نقاره زنی را در دربار برگزار می كردند اما به طور كلی به دلیل گسترش دین اسلام بین مردم كشور نواختن نقاره در وقت نماز انجام می گرفت كه این رسم برای سالها باقی ماند.
او با بیان اینكه زمان دقیق و اینكه چگونه رسم نقاره زنی در حرم مطهر رضوی آغاز شده است، وجود ندارد، افزود: قدیم‌ترین خبر در این مورد به قرن نهم هجری قمری باز می‌گردد.
وی ادامه داد: در كتاب مهمان‌نامه بخارا، نوشته فضل‌الله بن روزبهان خنجی در قرن نهم، در گزارش سفر محمد خان شیبانی به حرم رضوی، از وجود نقاره‌خانه و رسم نقاره‌نوازی در حرم مطهر رضوی یاد شده است.
وی اظهار داشت: به دلیل فقدان مستندات تاریخی لازم، نظریه‌های مختلفی درباره علل نواختن نقاره در حرم مطهر رضوی وجود دارد كه از جمله آنها می توان به ولایتعهدی امام رضا (ع)، مقام معنوی امام رضا، پاسداری از عظمت بارگاه رضوی، اعلام آخرین وقت نماز یا مراسم افطار و سحر، جشن‌ها و رویدادهای خاص اشاره كرد.
این پژوهشگر تبریزی گفت: امروزه در روزهای معمول بارگاه مطهر رضوی، نقاره در دو نوبت به مدت 20 دقیقه نواخته می شود كه یك زمان مربوط به پیش از طلوع آفتاب و دیگری مربوط به پیش از غروب آفتاب است و به آن، 'خدمت معمولی' می گویند.
او اظهار داشت: نقاره زنی در اصل، زنگ اخباری است كه مؤمنان را به انجام هر چه زودتر فرایض مذهبی تشویق می‌كند و هم وقت نماز را مشخص و هم زمان قضای آن را اعلام می كند.
عشقی درباره وسایل نقاره زنی گفت: سالیان دور از دُهُل ، شیپور و سرنا و ... برای نقاره‌زنی استفاده می‌شد اما امروزه در حرم مطهر رضوی از كرنا و طبل استفاده می شود.
وی افزود: كُرنا، سازی بادی از جنس مس زرد به طول یك متر است كه سوراخ ندارد و با دهان در آن می دمند.
او بیان كرد: افراد كرنازن در نقاره خانه حرم مطهر رضوی پنج نفر هستند كه به ردیف در سمت چپ نقاره خانه می‌ایستند و كسی كه آنان را رهبری می كند به 'سرنواز ' معروف است.
وی اظهار داشت: تعداد طبل های نقاره زنی، چهار طبل است و هر طبال دو چوب ساده به طول 20 سانتی متر را در دست می گیرد و بر آن می كوبد.
او افزود: طبال ها یك متر عقب تر از كرنازنان و در سمت چپشان می نشینند.
وی ادامه داد: در ماه های محرم و صفر و روزهای سوگواری نقاره زنی به هیچ وجه در حرم مطهر رضوی انجام نمی گیرد اما در مناسبت هایی مانند ولادت ائمه اطهار، اعیاد و جشن های مذهبی، نقاره زنی علاوه بر آن دو نوبت معمول در روز (خدمت معمولی)، در دو نوبت دیگر كه به آن 'نقاره خانه عید' گفته می شود، انجام می گیرد كه زمان مربوط به یك ساعت پس از طلوع آفتاب و یك ساعت پس از غروب آفتاب می شود.
وی اظهار داشت: نقاره زنی در حرم مطهر رضوی همچنین در زمان ظهور كرامت یا شفاگیری بیماری از امام رضا (ع)، روزهای سلام خاص و زمانی كه مدیران اماكن متبركه از روی شمایل حضرت علی (ع) و حضرت رضا (ع) پرده برمی دارند، به اسم 'نقاره خانه سلام' و به مدت نیم ساعت انجام می گیرد.
پژوهشگر فرهنگ و آیین های حرم مطهر رضوی گفت: در ماه رمضان، نقاره زنی در دو نوبت انجام می گیرد كه یك زمان مربوط به نیم ساعت قبل از اذان صبح است كه به 'نقاره خانه سحر' معروف است و دیگری پیش از غروب آفتاب كه با نام 'نقاره خانه افطار' به مدت نیم ساعت نواخته می‌شود.
7489/659
مشهد – گلبانگ رمضان در نقاره خانه حرم مطهر رضوي شكفت و در طلوع دوباره ماه نو، نقاره‌ها بانگ سحر سر دادند تا چشم‌به‌راهان آيين بي‌نظير و پرفروغ ماه صيام از قافله راز باز نمانند.
