برداشت نادرست، گونه هاي گياهان دارويي را باخطر انقراض روبرو كرده است

به گزارش ایرنا، براساس آمارهای سازمان بهداشت جهانی(WHO) بین 35 تا 70 هزار گونه گیاه دارویی درجهان وجود دارد كه 25 درصد از داروهای موجود با منشأ گیاهی و 12 درصد داروها نیز با منشاء میكروبی ساخته می شود.

قاره آمریكا با 138 هزار گونه گیاه دارای غنی ترین منابع گیاهی جهان است و این در حالی است كه قاره آسیا دارای 123 هزار گونه گیاهی است و در بین كشورهای آسیایی بیشترین تعداد و تنوع گونه های گیاهی متعلق به كشورهای چین، اندونزی، هند، برمه، تایلند، مالزی و ایران است .

گرایش عموم جامعه به استفاده از دارو و درمان های گیاهی و به طور كلی فرآورده های طبیعی در سال های اخیر به علت كم بودن عوارض جانبی داروهای گیاهی نسبت به داروهای شیمیایی، افزایش یافته است.

سودآوری های كلان اقتصادی و توجه روزافزون به تجارت جهانی گیاهان دارویی، مشكلاتی را برای این منابع به وجود آورده و نسل گونه های گیاهی را با خطر انقراض مواجه ساخته است چرا كه بخش عظیمی از تجارت، مربوط به گونه های گیاهی دارویی است .

شیوه های نادرست جمع آوری گیاهان دارویی نه تنها به انقراض نسل این گونه ها می انجامد بلكه تنوع زیستی منطقه و جهان را نیز با خطر نابودی مواجه می سازد.

چهارمحال و بختیاری از استان هایی است كه به لحاظ شرایط آب و هوایی، نوع خاك و شرایط توپوگرافی، دارای پوشش گیاهی متنوع و متفاوتی است.

رئیس مركزتحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشكی شهركرد در گفت و گو با گزارشگر ایرنا اظهار داشت: حدود یك هزارو 200 گونه گیاهی در استان وجود دارد.

'محمود رفیعیان' افزود: كمتر از پنج درصد افراد در استان از داروهای رسمی گیاهی استفاده می كنند ولی تعداد زیادی از مردم برای درمان بیماری های خود از گیاهان دارویی استفاده می كنند.

وی تصریح كرد: ازهیچ یك از گیاهان دارویی موجود در استان در تولید داروهای شیمیایی به صورت انبوه استفاده نمی شود.

دكتر رفیعیان با بیان اینكه ریشه گیاه شیرین بیان برای درمان بیماری های گوارشی و تولید كرم های آرایشی و بهداشتی مورد استفاده قرار می گیرد، افزود: ریشه این گیاه بعد از جمع آوری به استان فارس ارسال می شود تا به عصاره پودر تبدیل شود.

رئیس مركز تحقیقات گیاهان دارویی دانشگاه علوم پزشكی شهركرد خاطرنشان كرد: عصاره پودری گیاه شیرین بیان به كشورهای مختلف اروپایی صادر می شود.

دكتر رفیعیان افزود: متاسفانه به علت برداشت بی رویه شیرین بیان در استان این گونه گیاهی روبه كاهش نهاده و در معرض خطر قرار گرفته است.

وی ادامه داد: هیچ یك از مراكزعرضه كننده گیاهان دارویی در كشور تحت نظارت علمی قرار ندارد ولی از سوی وزارت بهداشت - درمان و آموزش پزشكی طرحی تحت عنوان نظارت بر مراكزعرضه گیاهان دارویی تهیه شده كه با تصویب آن عطاری ها باید زیرنظر یك دكتر داروساز یا دكتر طب سنتی فعالیت كنند.

رئیس بخش مرتع اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال وبختیاری نیز در این خصوص در گفت و گو با گزارشگر ایرنا، وسعت مراتع استان را یك میلیون و 93 هزار هكتار عنوان كرد و افزود: چهارمحال و بختیاری جزء استان هایی است كه بیشترین تنوع گیاهی را دارد .

'محمدرضا محمدی' آویشن، كلوس، بوم مادران، ریواس، نسترن وحشی، بن سرخ، كتیرا، باریجه و... را از شاخص ترین گونه های گیاهی موجود در استان برشمرد و اضافه كرد: تاكنون حدود 26 گونه گیاهی اندمیك (مختص استان) شناسایی شده است.

وی تصریح كرد: مجوز بهره برداری از گونه های كرفس كوهی و كلوس از سال 90 تاكنون در سامانه های عرفی چین و بیراهگان از توابع دهستان موگویی صادر شده است.

رئیس بخش مرتع اداره كل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری افزود: از سال 80 تا 81 مجوز بهره برداری سقز و كتیرا برای برخی از مناطق استان صادر شد.

محمدی خاطرنشان كرد: با توجه به خشكسالی های اخیر از سال 81 تاكنون هیچ گونه مجوز بهره برداری از گونه های گیاهی در استان صادر نشده است.

وی ادامه داد: تاكنون هیچ گونه گیاهی در استان از مرتعی به زراعی تبدیل نشده است.

محمدی تصریح كرد: برخی گونه های گیاهی موجود در استان نظیركرفس كوهی، بن سرخ و كلوس در معرض انقراض قرار دارد كه منابع طبیعی و آبخیزداری استان برای احیاء گونه های گیاهی در معرض خطر، اقدام به تهیه طرح بهره برداری اصولی از این گونه های گیاهی نموده و قسمتی از مناطقی كه گونه های گیاهی وجود دارد را با مشاركت مردم در اختیار قرار گرفته است .

وی افزود: نحوه بهره برداری از گونه های گیاهی باید طوری باشد كه به اصل سرمایه كه همان گیاه است آسیب رسانده نشود و بهره برداری از این منابع باید از قسمتی از منطقه كه بنیه و شادابی گیاه بیشتر است صورت گیرد تا براساس طرح بهره برداری امكان قرق و احیاء منطقه در سال های بعد وجود داشته باشد.

یك متخصص گیاهان دارویی و مسئول مركز پژوهش های گیاهان دارویی و دامپزشكی سنتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهركرد نیزاظهار داشت: رشته تولید گیاهان دارویی از سال 89 در مقطع كارشناسی ارشد در دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهركرد راه اندازی شده و تاكنون 40 دانشجو در این رشته فارغ التحصیل شده اند.

دكتر'عبدالله قاسمی پیربلوطی' افزود: از سوی مركز پژوهش های گیاهان دارویی و دامپزشكی این دانشگاه تاكنون بیش از 50 طرح پژوهشی و پروژه تحقیقاتی و كاربردی انجام شده است .

وی ادامه داد: در این مركز بر روی گونه های گیاهان دارویی مورد نظر آزمایش هایی نظیربررسی خصوصیات فیتوشیمیایی، مطالعه خصوصیات آنتی اكسیدانی و ضد میكربی اسانس یا عصاره گیاهان دارویی انجام می شود.

دكتر قاسمی تصریح كرد: نتایج پژوهش های صورت گرفته بر روی گونه های گیاهان دارویی در اختیار كارخانه های تولید كننده اسانس برای تولید داروهای طبیعی گذاشته می شود .

این فوق دكترای گیاهان دارویی آویشن، مرزه، مخلصه، سنبل الطیب، گل رائی، درمنه، بوم مادران و مورد را از گونه های شاخص استان برشمرد.

دكتر قاسمی افزود: چهارمحال و بختیاری به دلیل ارتفاع زیادی از سطح دریا از برخی گونه های گیاهان دارویی برخوردار است كه دارای كیفیت مطلوب اسانس و ماده موثر هستند.

وی خاطر نشان كرد: برداشت بی رویه و چرای بیش از حد دام، برخی از گونه های گیاهی ارزشمند استان را در معرض خطر انقراض قرار داده است.

قاسمی ادامه داد: از سوی این اداره برای جلوگیری از انقراض گونه های گیاهی در استان پروژه هایی برای اهلی كردن و كشت گیاهان دارویی در معرض خطر در نظر گرفته شده است.

مسئول مركز پژوهش های گیاهان دارویی و دامپزشكی سنتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهركرد اضافه كرد: در شرایط گلخانه ای با شناخت نیازهای آكولوژی و فراهم كردن نیازهای آكولوژی می توان اقدام به كشت گیاهان دارویی در سطح مزارع و باغات كرد .

گزارش از راضیه زمانی دهكردی

7364/558/