بزرگان فرموده اند كه این خطاب هر چند به ظاهر بر پیغمبر است كه تو چه می دانی شب قدر چبست؟ لكن معنا ندارد كسی كه ملائكه بر او در این شب وارد می شود شب قدر را درك نكند پس این خطاب كنایه است اولا برای نشان دادن عظمت این شب و ثانیا خطاب در واقع به عموم است كه قادر به درك آن نیستند.
در این میان بعد از حضرت رسول (ص) شخصیتی والاتر از امیرمومنان علی بن ابی طالب (ع) در عالم وجود ندارد تا بتواند درباره چنین شبی سخن به میان آورد.
كلیني در كافي از حسن بن عباس از رسول خدا (ص) نقل كرده است كه حضرت به اصحابش فرمود: به شب قدر ایمان آورید، زیرا آن شب از علي بن ابي طالب و یازده فرزندش بعد از وي است.
* معنی شب قدر
اصبغ بن نباته از حضرت علي (ع) روایت كرده كه پیغمبر خدا (ص)، به من فرمود: یا علي آیا ميداني معني شب قدر چیست؟ عرض كردم: نه یا رسول الله! پیغمبر (ص) فرمود: خداوند تبارك و تعالي در آن شب به تقدیر و سرنوشتي كه در روز قیامت خواهد بود، قضا و حكم، و اندازهگیري كرده، و در آنچه خداي عز و جل فرمان داد ولایت تو بود، و نیز ولایت امامان از نژاد تو، تا روز قیامت.
امام جواد از پدرش از پدران بزرگوارشان از امیرمومنان حضرت علی (ع) روایت كند كه گفت: از رسول خدا (ص) شنیدم كه به اصحابشان ميفرمود: به شب قدر ایمان بیاورید كه آن شب براي علی بن ابي طالب و فرزندان یازدهگانه پس از اوست.
* راز مخفی ماندن شب قدر
سوالی كه ناخودآگاه ذهن هر كسی را مشغول می كند این است كه چرا شب قدر مردد بین چند شب شده است و دقیقا مشخص نكرده اند؟ آیا معصومین از آن شب خبر نداشته اند؟ یا اینكه اجازه معین كردن آن شب را نداشته اند؟ بهتر نبود این شب سرنوشت ساز برای همه معلوم بود؟ اگر شب قدر درك نشود چه خواهد شد؟ جواب این سوالات در كلام نورانی حضرت علی (ع) داده شده است.
به امیرمومنان علی (ع) گفتند: ما را از شب قدر آگاه كن. فرمود: خالی از این نیستم كه آن را بدانم و از شما پنهان كنم. شك ندارم كه خداوند به خاطر كمك كردن و مهلت دادن به شما آن را از شما می پوشاند؛ چون اگر آن را به شما اعلام می كرد، در همان شب، عمل می كردید و در غیر آن شب عبادت را ترك می كردید، و امید دارم كه اگر خدا بخواهد شب قدر را به خطا نگیرید.
* تداوم شب قدر
از امیرمومنان علی(ع) روایت شده كه به ابن عباس فرمود: همانا شب قدر در هر سالي هست، و در آن شب كار همه سال فرود آید، و براي آن كار پس از رسول خدا (ص) سرپرستاني هست، ابن عباس عرض كرد: آن سرپرستان كیانند؟ فرمود: من و یازده تن فرزندانم كه از صلب منند اماماني هستند كه فرشتگان با آنان حدیث كنند.
امام علي (ع) غالبا می فرمود كه: هر گاه تیمي و عدوي (ابوبكر و عمر) خدمت پیغمبر (ص) بودند و آن حضرت سوره 'انا انزلناه' را با خشوع و گریه تلاوت می فرمود، می گفتند: چقدر در این سوره دلت می سوزد، پیغمبر (ص) می فرمود: براي آنچه چشمم (فرشتگان را در شب قدر) دیده و دلم (بیان هر امر محكم را در آن شب) فهمیده و نیز براي آنچه دل این شخص (علي علیه السلام) پس از من در می یابد. آنها می گفتند: مگر شما چه دیدهاي و او چه می بیند؟ حضرت براي آنها روي خاك می نوشت 'تَنَزَّلُ الْمَلائِكَةُ وَ الرُّوحُ فِیها بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ' سپس ميفرمود: پس از اینكه خداي عز و جل فرماید 'هر امري' دیگر چیزي باقي می ماند؟ می گفتند: نه، می فرمود: می دانید آنكه هر امري بر او نازل ميشود كیست؟ می گفتند: تو هستي اي رسول خدا، می فرمود: آري، اما شب قدر بعد از من هم هست؟ می گفتند: آري، می فرمود: در شب هاي قدر پس از من هم آن امر نازل ميشود؟ می گفتند: آري.
* احیاء شب قدر
امام علی (ع) فرمود: پیامبر خدا در دهه آخر ماه رمضان بستر خود را جمع می كرد و كمرش را می بست و شب بیست و سوم خانواده خود را بیدار می كرد و در آن شب به صورت خفتگان آب می پاشید.
فراهنگ (2) ** 1883
تهران- شب قدر داراي آنچنان مقامي است كه به تعبير قرآن كريم قابل درك نيست اگر هم كساني بتوانند اين شب بسيار با عظمت را درك كنند بايد متصل به وحي باشند.
