پزشكان:گرما زدگي به ارگان هاي حياتي بدن آسيب جدي مي زند

در یك تعریف'گرمازدگی ' یك طیف بیماری است كه درجات مختلفی دارد و بسته به دمای بدن و میزان اختلالات وابسته به آن می‌تواند متفاوت باشد. این‌ اختلال‌ به‌ علت‌ از دست‌ رفتن‌ آب‌ و نمك‌ بدن‌ از طریق‌ عرق‌ كردن‌ بیش‌ از حد روی‌ می‌دهد.

گرمازدگی اغلب به‌ صورت‌ تدریجی‌ ظاهر می‌شود و‌ معمولاً افرادی‌ را گرفتار می‌كند كه‌ به‌ آب‌ و هوای‌ گرم‌ و مرطوب‌ عادت‌ ندارند. افرادی‌ كه‌ وضعیت عمومی‌ مناسبی‌ ندارند، نسبت‌ به‌ دیگران‌، بیشتر در خطر گرمازدگی‌ هستند. علت‌ شایع‌ و خطرناك‌ گرمازدگی‌، افزایش‌ بیش‌ از حد درجه‌ حرارت‌ بدن‌ است.

بالا رفتن دمای هوا موجب افزایش تبخیر آب بدن می‌شود و همراه با این تبخیر، الكترولیت‌های سدیم و پتاسیم كه جزو مواد ضروری بدن هستند نیز از بدن خارج می‌شوند.

براساس گزارش های پزشكی، تبخیر بیش از حد آب از بدن به علت گرمای زیاد، سبب كاهش فشار خون می‌شود و در نتیجه خون به موقع به كلیه‌ها و مغز نمی‌رسد. هنگامی كه خون به مقدار كافی و در زمان خود به كلیه‌ها نرسد، میزان ادرار كاهش یافته و مقدار سم‌های اوره و كراتین در بدن افزایش می‌یابد و در صورت زنده ماندن، فرد دچار نارسایی حاد كلیه خواهد شد. در صورت پایین آمدن فشار خون و نرسیدن خون به مغز، فرد دچار سرگیجه شده و سرانجام دچار بیهوشی می‌شود.

دكتر' شهرام آگاه' فوق تخصص گوارش و كبد در مورد این بیماری به خبرنگار علمی ایرنا گفت: گرمای بیش از حد دمای هوا باعث مشكلات فراوانی برای گروههای سنی مختلف جامعه به خصوص كودكان و سالمندان شده است . توجه به نكات پزشكی و بهداشتی در این روزها می تواند برای سلامتی مفید واقع شود.

***گرما زدگی و آسیب جدی به ارگان های حیاتی بدن

استاد یار دانشگاه علوم پزشكی ایران با بیان اینكه گرما زدگی شدید می تواند سبب آسیب جدی اعضای حیاتی بدن از جمله كلیه ها ، (شكستن) گلبول های خون ، (شكستن) سلول های عضلانی و حتی مرگ افراد شود .

به گفته وی گرما زدگی با افزایش درجه حرارت بدن و داغی پوست همراه است. درهر حالت وقتی فردی در معرض هوای گرم قرار می گیرد با گشاد شدن عروق و تعریق بدن سیستم بدن تلاش می كند گرمای اضافه بدن را خارج كند .

آگاه خاطر نشان كرد : افزایش دمای بدن می تواند به سلول ها آسیب برساند و در واقع حفظ سلامت سلو ل ها در بدن شرایط خاصی را می طلبد .

به گفته وی وقتی حرارت بدن از 37 درجه بالاتر و یا پایین برود به بدن آسیب می رسد و باعث شكسته شدن سلول ها و مرگ آنها می شود كه دراین صورت سبب خروج محتوای سلول و ورود آنها به خون می شود كه این مواد به ارگان های بدن آسیب می رساند .

به گفته وی سر درد و سرگیجه یكی از مهمترین عوارض گرما زدگی است كه توصیه می شود افرادی كه دچار چنین سردرد های هستند در روزهای گرم تابستان از پیاده‌روی زیر تابش نور خورشید پرهیز كنند یا فعالیت‌های روزمره خود را به ساعات اولیه صبح و پایانی شب موكول كنند.

به گفته وی علایم گرما زدگی پوست خشك و داغ ، تعریق، پوست قرمز شده ، سردرد ، سرگیجه، استفراغ ، گاهی اسهال ، تنفس كوتاه و سریع ، نبض سریع و ضعیف ، افزایش دمای بدن به بیش از 40 درجه ، گرفتگی عضلات ، گشادی مردمك چشم و غیره است. این بیماری می تواند سبب تغییرات ناگهانی فشار خون و مشكلات متعددی پس از آن شود.



**** روش های پیشگیری از گرما زدگی

استاد یار دانشگاه علوم پزشكی ایران در مورد روش های پیشگیری ازگرمازدگی گفت: مهمترین موضوع قرار نگرفتن افراد به ویژه كودكان و سالمندان و زنان در زیر نور مستقیم خورشید است.

وی توصیه كرد: والدین در این روزهای گرم تابستان حتی المقدر كودكان خردسال را از خانه بیرون نیاورند و مایعات و نوشیدنی های مفید را به وفور در اختیار آنان قرار دهند. همچنین پوشیدن لباس های روشن و نخی در این فصل بسیار توصیه می شود .

این پزشك نوشیدن آب فراوان را اصل مهم مقابله با گرما زدگی دانست و توصیه كرد: افراد زمانی كه زیاد عرق می كنند، باید مایعات فراوان و مناسبی بنوشند.

وی همچنین از مردم خواست تا دراین ایام گرم كمتر در معرض نور خورشید قرار گرفته و حتما از لباس روشن، گشاد و كلاه وعینك استفاده كنند و بین ساعات11 صبح تا 16 بعداظهر از تردد در خیابان ها و اماكن شلوغ خود داری كنند.

فوق تخصص گوارش همچنین خطاب به عموم مردم گفت: در این روزها سعی كنید وعده های غذایی را سبك و به مقدار كم میل كنید و همچنین برای جلوگیری از گرمازدگی فعالیت شدید بدنی و یا ورزش های سخت را انجام ندهید.



***توصیه های بهداشتی برای روزه داران در روزهای گرم

دكتر شهرام آگاه در این خصوص خاطرنشان كرد : گرم ترین ماه تابستان امسال با ماه مبارك رمضان مقارن شده و همین امر سبب شده تا نكات ضروری و بهداشتی قابل توجه روزه داران دوچندان شود.

وی افزود : مهمترین سفارش پزشكان برای روزه داران نوشیدن مایعات فراوان از افطار تا هنگام سحر و بهترین مایعات نیز آب است .همچنین مصرف میوه های آب دار مانند هندوانه ، خربزه ، آنگور و سبزیجاتی مانند كاهو ، گوجه و خیار كه كمك می كند كه در طی روز آب بدن روزه دار حفظ شود .

فوق تخصص گوارش به روزه داران توصیه كرد: از خوردن غذاهای شور و تند با خاصیت گرم دراین ایام داغ و طولانی، باید پرهیز شود.

وی همچنین توصیه كرد: از مایعات خنك كننده و شربت های تهیه شده از عرقیات سنتی مانند عرق های شاتره ، بید مشك ، خاكشیر ، دوغ كم نمك و شربت های بسیار كم شیرین در سفره های افطار و سحر استفاده شود.



***درمان گرمازدگی

وی در مورد راههای درمان گرمازدگی اظهار داشت :مهم ترین درمان این بیماری نوشیدن آب فراوان است. علاوه براین باید به فرد گرمازده محلول ORSكه یك نوع الكترولیت سازگار با بدن است خورانده شود.

آگاه افزود: قراردادن فرد در محیط خنك و سایه و همچنین خنك كردن و شتشوی بدن بیمار به تدریج و آرامی را از دیگر اقدامات درمانی در این زمینه نام برد.

به گفته وی اگر گرما زدگی بیمار بسیارشدید است باید با رساندن سریع وی به مراكز درمانی اقدامات فوریتی پزشكی برایش اعمال شود.



***عرقیات خنك كننده در تابستان

سعیده ولایی مدرس طب سنتی نیز با تاكید به استفاده از عرقیات گیاهی در ایام بلند تابستان به خبرنگار ایرنا گفت :این عرقیات برای رفع گرمازدگی و مقابله با داغی تابستان بسیار مناسب است ،به خصوص عرقیات كه طبع سردی دارند.

كارشناس ارشد تغذیه از شاتره و كاسنی به عنوان دو عرق گیاهی قوی كه خاصیت بسیار خنك كننده دارد نام برد و گفت: عرق شاتره و كاسنی برای همه افراد عادی و عامه مردم تجویز نمی شود بلكه برای آن دسته از افرادی كه شغل آنان به نوعی با منبع حرارتی روبروست مانند نانوایان ، ریخته گران ، كارگران و كسانی كه ساعات های طولانی در زیر نور خورسید مشغول به فعالیت هستند مناسب است.

به گفته وی شاتره نشاط آور، خنك‌كننده، صفرابر و دارای طعم بسیار ملایم و بوی مطبوع است. این عرق عملكرد كبد را تقویت كرده و خاصیت ضد‌نفخ و اشتهاآوری دارد.

شاتره نیز طبع سردی دارد و در بهبود بیماری‌های پوستی و اگزما بسیار مفید است و در برطرف كردن زردی پوست ،دفع سموم بدن ، تنظیم هورمون‌ها و برطرف كردن تب و سرفه ناشی از گرمی‌ها و رفع التهابات بدن موثر است .

وی همچنین به خواص درمانی عرق كاسنی اشاره كرد و گفت: عرق كاسنی برای تصفیه خون، تقویت معده مناسب است و عملكرد كبد را بهبود بخشیده و برای انسداد مجاری صفراوی، نارسایی و قولنج های كبدی مفید است .

به گفته وی عرق كاسنی برای ضعف اعصاب، ضعف چشم و فشار خون مفید است و طبیعت سردی دارد و از این عرق می توان برای رفع گرما زدگی استفاده كرد .

وی همچنین از عرق خارشتر و بید مشك به عنوان دیگر عرقیات سرد یا خنك كننده نام برد و گفت: عرق خارشتر ادرار آور بوده و برای عملكرد كلیه ودفع سنگ كلیه بسیار مفید است و التیام بخش زخم ها محسوب می شود .

وی خاطر نشان كرد : شربت بیدمشك بهترین و مناسب ترین انتخابی است كه همگان می توانند به راحتی آن را تهیه كنند كه یكی از پر طرفدارترین نوشیدنی‌ها محسوب می شود.

به گفته وی بید مشك خاصیت آرامبخشی ، مقوی قلب ، تقویت معده و دستگاه گوارش ، تقویت اعصاب ، نشاط آور است و بیشتر به سالمندان توصیه می شود .

به گفته این كارشناس تغذیه، خاكشیر نیز مانع از گرما زدگی می شود و برای رفع عطش در تابستان بسیار مناسب است، با اضافه كردن انواع عرقیات گیاهی به خاكشیرمی توان شربت با طمع های متفاوت برای اعضای خانواده تهیه كرد .

به گفته وی خاكشیر التهاب كلیه را برطرف كرده و برای از بین بردن كهیر و التهابات پوستی مفید است .خاكشیر خاصیت ضد میكروبی دارد و حاوی ویتامین ث است و برای بیماری های روده ای و رفع اسهال مفید است .

این مدرس طب سنی از شربت سكنجبین نیز به عنوان یكی دیگر از روش های مناسب مقابله با گرمازدگی نام برد و گفت: این شربت طبع سرد و خنكی دارد و التهابات ناشی از گرما را كاهش می دهد و همچنین صفرا بر بوده و از التهاب حرارت معده می كاهد و بلغم معده و روده را خارج می كند.

به گفته ولایی شربت تخم شربتی هم دارای خاصیت مشابهی است؛ این شربت برای روزهای داغ بسیار مفید است. انرژی زا و دارای آنتی اكسیدان قوی می باشد و برای رفع التهاب مجاری اداری بسیار مناسب است. ماده ژله ای تخم شربت رفع عطش می كند و دارای آهن ، كلسیم ؛ پتاسیم و پروتئین فراوان است.

علمی (5)**1354**1599