به گزارش ایرنا ˈدازˈ با نام علمی Nannorhops ritchiana از خانواده palmaceae به نام محلی ˈداز یا پیشˈ در منطقه بلوچستان شناخته می شود كه در زبان فارسی به آن ˈنخل پاكوتاه یا نخل وحشیˈ می گویند.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیكشهر در خصوص كاربردهای این گیاه به خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: بیشتر وسایل مورد نیاز روستاییان در منطقه بلوچستان از حصیر زیر پا تا جانماز و ظروف مختلف ویژه نگهداری و حمل انواع مایحتاج عمومی و حتی ایجاد سرپناه از برگ ˈدازˈ ساخته می شود كه البته نیازمند مهارت و ظرافت خاص است.
وی با برشمردن نام برخی از این صنایع دستی محلی ˈتگرد(حصیر)، روپك (جارو)، تور(كمر بندی كه از آن برای بالا رفتن از درخت نخل و چیدن خرما استفاده می شود)، سواس(نوعی كفش بلوچی كه پا را سرد نگاه می دارد)، كتیر(صندوقچه ای كه زنان بلوچ از آن برای نگهداری وسایل خیاطی استفاده می كنند)، سَپت(سبد بزرگ)، مسله (جانماز)، كَچ(شبیه خورجین)، چیلك(طناب)، گوات گیچن(باد بزن)، تیچك(نوعی غربال)، شاهیم(ترازو)، پرده(پرده حصیری)، كپات (سبد كوچك برای نگهداری خرمای تازه) و سُند(سبدی مخصوص برای محافظت و نگهداری خوشه خرما روی درخت)ˈ را از این جمله برشمرد.
رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیكشهر هم در این خصوص به خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: ˈدازˈ گیاهی است ریزوم دار و فاقد ساقه، دارای برگهای انبوه پنجه ای شكل و بن رست و برگ سبزآبی یا سبز متمایل به سفید كه تا نیمه یا بیشتر طول شكافدار با قطعات داسی شكل و گل آن سفید است.
ˈسیدرضا صمیمیˈ افزود: گاهی طول گونه داز ممكن است تا سه متر برسد و به علت قرار گرفتن در منطقه گرم و خشك سازگاری خوبی با كم آبی و هوای گرم منطقه به ویژه در فصل تابستان دارد.
وی گفت: زمان گلدهی این گونه گیاهی اسفند و فروردین ماه است و رسیدن میوه ها از شهریور تا آبان ماه هر سال است. نخل وحشی یكبار در طول سال در فصل تابستان میوه می دهد، میوه اش ظاهری شبیه میوه درخت كنار وحشی دارد كه به اسم ˈكونلˈ معروف و بسیار شیرین است.
وی با بیان اینكه میوه داز غذای مورد علاقه حیوانات وحشی و اهلی منطقه از جمله خرس سیاه بلوچی است افزود: رویشگاه اصلی درخچه داز مناطقی مانند نیكشهر، بنت، فنوج، قصرقند، هامون جازموریان، رودان، ایرانشهر، خاش، كارواندر، چابهار، سراوان، لاشار، آهوران و سرباز در محدوده استانهای سیستان و بلوچستان، كرمان و هرمزگان است.
صمیمی گفت: فقط در حوزه شهرستانهای نیكشهر، قصرقند و فنوج بیش از 20 هزار هكتار درختچه داز وجود دارد و بیشترین روش تكثیر و افزایش سطح پراكندگی آن جا به جایی هسته توسط حیوانات، باد و باران می باشد كه در منطقه منتشر و باعث رویش این گیاه جنگلی می شود.
رییس اداره امور عشایری نیكشهر هم به خبرنگار ایرنا گفت: درختچه ˈدازˈ از اقتصادی ترین گونه گیاهی برای روستاییان و خصوصا عشایر در نقاط مختلف جنوب سیستان و بلوچستان است.
ˈمحمود بلوچˈ افزود: داز نقش بسیار مهمی در زندگی مردم بلوچ به خصوص روستاییان و عشایر دارد بطوری كه از آن برای تهیه خوراك، پوشاك و حتی مسكن در طول تاریخ استفاده شده و می شود.
وی اظهار داشت: میوه و مغز داخل ساقه داز استفاده خوراكی دارد و از برگ این درختچه برای بافت نوعی پاپوش بلوچی به نام ˈسواسˈ و ساختن كپر و كلبه بلوچی استفاده می شود و ساقه و چوب(كنده) خشك آن نیز به عنوان هیزم آتش تنور جهت پخت و پز مورد استفاده قرار می گیرد.
او گفت: تمام قسمتهای درختچه داز مورد استفاده قرار می گیرد ولی كاربردی ترین قسمت آن برگ درخت است زیرا از آن استفاده های فراوانی همچون ماده اولیه صنایع دستی می شود.
رییس اداره امور عشایری نیكشهر افزود: هسته میوه درختچه داز یا با نام محلی ˈكونلˈ در تولید صنایع دستی كاربرد دارد و هم اكنون یك كارگاه تسبیح سازی در كانون عشایر فضل الهی نیكشهر راه اندازی شده كه در آن از هسته های داز بهترین تسبیح ساخته و در بازار با قیمت خوبی عرضه می شود.
وی گفت: تسبیح ساخته شده از هسته میوه داز مشتریان خاص خودش را دارد زیرا بسیار بادوام است.
او افزود: شیره میوه داز نیز مصرف خوراكی و دارویی دارد و هسته درخت نیز هنگامی كه كاملا می رسد به رنگ قهوه ای تیره و بسیار سخت است كه با تراش سطح آن رنگ سفید داخل هسته نمایان و در این صورت بسیار رنگ پذیر می شود.
وی گفت: این خاصیت هسته درخت داز می تواند كمك فراوانی به ساخت انواع تسبیح و صنایع دستی متنوع با رنگهای زیبا داشته باشد.
او افزود: همچنین پنیرك داز خوردنی و خوشمزه است و به كیش یا بستوك مشهور است.
نیكشهر، زاهدان - ایرنا - ˈدرختچه دازˈ به عنوان اقتصادی ترین گونه گیاهی در استان سیستان و بلوچستان نقش بسزایی در زندگی روزمره مردم محلی و نیز توسعه صنایع دستی این استان دارد.
