به گزارش ایرنا، مجموع مساحت جنگل‌های كشور حدود14.3 میلیون هكتار است كه حدود شش میلیون هكتار آن، جنگل‌های زاگرس است، بنابراین بیشترین سهم جنگل‌های كشور از آن زاگرس است.
ولی رشته كوه‌های زاگرس كه چون سدی در برابر هجوم ویرانگر گرد و غبار به فلات ایران ایستاده‌اند مدت زمانی است كه طی فرآیندی پیچیده از درون می‌پوسد و آرام آرام از پا می‌افتد.
بر اساس نظركارشناسان منابع طبیعی و بیابانزدایی، به‌طور متوسط بین 20 تا 30 درصد درختان بلوط به عارضه خشكیدگی دچار شده‌اند و كوچك و ریزماندن برگ‌ها، ریزشدن میوه بلوط، ریزش برگ‌ها و خشكیدگی كامل تاج از عوارض این بیماری است.
بر این اساس، این پدیده بیشتر در خاك‌های كم‌عمق و شنی مشاهده می‌شود كه بیشتر بر اثر نابسامانی شرایط رویشگاهی و برهم خوردن تعادل محیطی، از خشكیدگی ریشه‌های موئی درختان بلوط آغاز می‌شود و با ظهور آفات و بیماری‌های ثانویه، استرس‌های شدیدی به درختان بلوط وارد آمده و سبب زوال و خشگیدگی آنها می‌شود.
هم‌اكنون جنگل‌های زاگرس از دو عارضه‌ی مهم بیماری و كرم چوب‌خوار رنج می‌برد و مرگ ناگهانی بلوط یكی از بیماری‌های بسیار خطرناك جنگلی است كه یكی از مهم‌ترین عوامل ایجاد آن قارچ ' فیتوفتورا'ست.
بر اساس نظرات كارشناسی كارشناسان منابع طبیعی كشور، آفات یا بیماری در میان درختان بلوط به‌تنهایی نمی‌تواند علت وقوع فاجعه زیست محیطی خشكیدگی بلوط باشد و به طور یقین عواملی نظیر تخریب جنگل، خشكسالی‌پی در پی، گرد و غبارهای اخیر و نوع خاك در زوال و خشكیدگی بلوط‌های منطقه‌ی زاگرس نقش مؤثری داشته است و غیر قابل حذف بودن این بیماری، ضرورت توجه به جنبه‌های مدیریتی آن را ضروری كرده است.
****
رئیس بخش منابع طبیعی مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری نیز با بیان آسیب های وارد شده به منابع طبیعی استان، گفت:۱۰ هزار هكتار از اراضی جنگلی سوه شهرستان كوهرنگ به صورت كامل خشك شده و گونه های جنگلی خشكیده در اراضی جنگلی سوه شهرستان كوهرنگ شامل بلوط، افرای كیكم، زالزالك و زبان گنجشك است كه این گونه ها به خزان زودرس درختان و درختچه ها دچار شده است.
'حسن جهانبازی'گفت:در این منطقه جنگلی، ۲۸.۴ درصد عرصه دچار خشكیدگی كامل شده و ۴.۱ درصد تاج درختان این منطقه نیز دچار خشكیدگی شده است.
جهانبازی تصریح كرد:بر اساس تحقیقات میدانی كارشناسان بخش منابع طبیعی مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری 37.3 درصد از درختان این منطقه دچار خزان زودرس شده و در گونه جنگلی بلوط دانه زاد ۳۵ درصد این گونه ها، كاملا خشكیده است.
رئیس بخش منابع طبیعی مركز تحقیقات كشاورزی و منابع طبیعی چهارمحال وبختیاری ادامه داد:گونه های جنگلی موجود در منطقه جنگلی بازفت نظیر زبان گنجشك، بنه، بلوط، محلب و افرای كیكم نیز به خزان زودرس درختان و درختچه ها و خشكیدگی كامل برخی گونه ها دچار شده است.
جهانبازی تصریح كرد: در منطقه جنگلی بازفت، خشكیدگی به صورت لكه ای یا تك پایه ای و پراكنده است و بیماری لیسه زالزالك نیز از مشكلات گونه های جنگلی این منطقه است.
****
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال وبختیاری نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با بیان اینكه ۲۰ هزار هكتار از جنگل های این استان خشك شده است و در گونه های مرتعی نظیر گون نیز ۲۰۰ هزار هكتار از زمین ها خشك شده است، اضافه كرد:طرح تحقیقاتی بررسی عوامل موثر بر خشكیدگی این گونه ها با همكاری مركز تحقیقات منابع طبیعی استان و واحد حفاظت و گیاهپزشكی این اداره كل در حال اجراست.
'خسرو عبداللهی' با بیان اینكه ۶۸ درصد از مساحت چهارمحال وبختیاری زیر پوشش اراضی مرتعی است، تصریح كرد:هزار و ۲۰۰ گونه مرتعی در این استان وجود دارد كه گونه گون در زمین های مرتعی در ۵۲ تیپ گیاهی به عنوان گونه قالب وجود دارد.
وی اضافه كرد:اگر چه برخی از گونه های مرتعی چهارمحال وبختیاری زادآوری دارد، تصریح كرد:تقویت و احیای برگشت پذیری و زادآوری برخی گونه های گیاهی در مراتع استان نیز مورد توجه كارشناسان این حوضه قرار دارد.
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال وبختیاری ادامه داد:ارتفاعات شمالی كوه چوبین و مناطق كوهستانی اطراف دشت زرین در شهرستان كوهرنگ، ارتفاعات سفیددانه و لاغرك، مسیر شهر باباحیدر به شهرستان كوهرنگ و ارتفاعات چوبین در معرض خشكیدگی گونه گیاهی گون قرار دارد.
عبداللهی ادامه داد:در مجموع، ۴۰۰ هزار هكتار از مراتع چهارمحال وبختیاری دچار خشكیدگی شده است كه در ۲۰۰ هزار هكتار از این مناطق، وضعیت بحرانی است.
وی با بیان اینكه گسترش این پدیده در جنگل ها و مراتع به بروز خطرهای زیست محیطی منجر می شود و با تداوم آن و نابودی تنوع گیاهی ، تنوع زیستی و جانوری چهارمحال و بختیاری نیز از بین می رود، افزود: گسترش این پدیده و افزایش بیابان زایی آفات جنگلی به اراضی كشاورزی هجوم آورده و سلامت مواد غذایی به خطر می افتد.
عبداللهی اظهار داشت: بر اساس تحقیقات انجام گرفته، بیماری زوال بلوط (oak decline) تنها یك بیماری نبوده و تحت تاثیر عواملی نظیرآب و هوا، سن درخت، نوع خاك، بیماری ها و دیگر عوامل صورت گرفته است.
عبداللهی از آب و هوا، افزایش سن درخت، گسترش ریزگردها در هوا، تغییرات زیست محیطی، شخم و شیار در اراضی جنگلی، زراعت دیم در زیراشكوب درختان، قطع درختان جنگل، چرای بی رویه دام در اراضی جنگلی و فقر خاك، به عنوان مهم ترین عوامل خشكیدگی این درختان یاد كرد.
مدیركل منابع طبیعی و آبخیزداری استان چهارمحال و بختیاری، تشكیل نشست های تخصصی و كارشناسی با حضور مسئولان استانداری چهارمحال و بختیاری و این اداره كل و استادان دانشگاه در مورد پهنه بندی خشكیدگی اراضی جنگلی، شدت و وسعت خشكیدگی و تعیین الگوی آن را از اقدامات انجام شده برای برسی مشكل و رفع این موضوع عنوان كرد.
***
یك فعال محیط زیستی چهارمحال وبختیاری نیز با بیان اینكه موضوع زوال یا مرگ ناگهانی درخت بلوط حدود پنج سال پیش از استان ایلام گزارش شد، افزود: نخستین گزارش زوال گونه‌های جنگلی در این استان تهیه شد كه براساس این گزارش در سطح وسیعی از جنگل‌های ایلام درخت‌ها دچار خشكیدگی شدند و مرگ یا زوال این جنگل‌ها در مجامع علمی مطرح شد.
'هومان خاكپور' ادامه داد: پس از آن، استان‌های دیگر كرمانشاه، فارس، كهگیلویه وبویراحمد و چهارمحال و بختیاری نیز پروژه تحقیقاتی برای این كار تعریف كردند و سازمان های منابع طبیعی و محیط‌زیست تحقیقات و گزارش‌هایی از خشكیدگی بلوط انجام دادندكه مجموع این گزارش‌ها حكایت از این داشت كه ۲۰ درصد از جنگل‌های این مناطق نیز درگیر پدیده خشكیدگی شده است اما این درگیری سطوح مختلف داشت.
خاكپور تصریح كرد:خشكیدگی از ۱۰ درصد اراضی جنگلی شروع شد و در برخی از مناطق تا حدود ۶۰ درصد نیز افزایش یافت، البته هر كدام از این مناطق با توجه به وضعیت خاص اكوسیستمی درگیر این پدیده شدند و در مجموع به‌طور متوسط ۲۰ درصد از جنگل‌های این استان‌ها درگیر پدیده خشكیدگی شدند.
این فعال محیط زیست با تاكید بر لزوم شتاب بخشی اجرای طرح های تحقیقاتی و كارشناسی برای كاهش آسیب های ناشی از خشكیدگی اراضی جنگلی و مرتعی، افزود:اگر این پ‍ژوهش در سال‌های قبل صورت می‌گرفت، امروز زمان مقابله و جلوگیری بود.
خاكپور تاكید كرد:مطالعه‌ای كه قرار است امروز آغاز شود در واقع یك دوره سه یا چهارساله زمان می‌برد و بعد از آن سال‌ها طول می‌كشد تا بتوان نسبت به جبران خسارت‌هایی كه به جنگل وارد شده پرداخت.
****
عضو شورای عالی سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری كشور و دكترای جنگل‌شناسی نیز در گفت و گو با رسانه ها با بیان اینكه حدود یك میلیون هكتار از سطح شش میلیون هكتار جنگل های كشور دچار خشكیدگی یا زوال شده است، گفت:یكی از طرح های تحقیقاتی صورت گرفته با پژوهشكده بیوتكنولوژی كشاورزی، شناسایی ژن‌های مقاوم در این عرصه است و از آنجا كه برخی گونه‌ها اصلا دچار استرس نیست، باید از این گونه‌ها بذر گیری كرد و نهال تولید كنیم تا بتوان سطح‌هایی كه دچار زوال شده است را با این درخت‌ها حفظ كنیم.
'فریبرز غیبی' با بیان پیشنهاداتی در خصوص كاهش روند خشكیدگی این بخش از منابع طبیعی، افزود: پیش از همه باید همه اقداماتی كه در این باره صورت گرفته است جمع بندی شود و نه اینكه از نقطه صفر شروع كنیم و زمان را از دست بدهیم.
وی ادامه داد: لازم است همه عوامل تاثیرگذار بر خشكیدگی و عوامل دیگر شناسایی شوند تا فشاری كه بر زاگرس وارد شده است كاهش پیدا كند و در تحقق این هدف مسئولان نیز باید توجه بیشتری به جنگل‌های حفاظت شده داشته باشند و از همه مهم‌تر اینكه به معیشت ساكنان زاگرس توجه شود.
وی با تاكید بر لزوم برطرف كردن معیشت جنگل نشینان، ادامه داد:چرای دام‌ها در این منطقه نیز باید كاهش یابد.
از: سید بهادر حسینی تشنیزی
547/
شهركرد - ایرنا- پدیده زوال و خشكیدگی گونه های جنگلی و مرتعی چهارمحال وبختیاری به مرز بحران رسیده است، ۲۰ هزار هكتار از جنگل های استان خشك شده و در گونه های مرتعی نظیر گون نیز ۲۰۰ هزار هكتار از زمین ها خشك شده است.
