گزشی كوچك ، تهدیدی بزرگ

هفتم آوریل مصادف با هجدهم فروردین به عنوان روز جهانی بهداشت در كشورهای جهان گرامی داشته می شود و شعار امسال این روز 'مراقب ناقلین باشید، موجودات كوچك خطرات بزرگ' است.

پشه ها، ساس ها، كنه ها و حلزون های آب شیرین، موجوداتی هستند كه می تواند بیماری را از فردی به فرد و جایی به جای دیگر منتقل كنند.

وجود آنها در انتقال عوامل بیماری زا آنقدر مهم است كه تنها پشه عامل انتقال بیماری های مالاریا، تب دانگ فیلاریازیس لنفاوی، چیگونگونیا ، انسفالیت ژاپنی و تب زرد شناخته شده است.

بر اساس آمار تایید شده سازمان جهانی بهداشت، هر ساله بیش از یك میلیارد نفر بر اثر گزش انواع حشرات آلوده می شوند و بیش از یك میلیون نفر از این نوع بیماری ها می میرند.

در این گزارش تاكید شده است كه 40 درصد از جمعیت جهان در معرض گزش های این نوع ناقلین هستند.

ناقلین نه تنها باعث انتقال بیماری ها می شوند بلكه حضور برخی از ناقلین به عنوان انگل های خارجی یا گزش آن ها باعث سلب آسایش افراد می شود.

بیماری های منتقله از ناقلین(Vector-borne diseases ) اغلب در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری و مكان هایی كه دسترسی به خدمات بهداشتی مشكل است، یافت می شود.

بیماری های منتقله از راه ناقلین 17 درصد بار جهانی همه بیماری های عفونی را به خود اختصاص داده است و ضرورت دارد با آن مبارزه شود.

روز جهانی بهداشت 2014، بر برخی از ناقلین شناخته شده رایج تر مانند پشه ، پشه خاكی، ساس ، كنه ها و حلزون كه مسوول انتقال طیف گسترده ای از انگل ها و عوامل بیماری زا به انسان یا حیوانات هستند، تاكید دارد.

'نیما نفیسی' متخصص پوست و مو با بیان اینكه سالك یكی از بیماری هایی است كه بر اثر نیش حشرات (پشه) ایجاد شده و دارای فراوانی در ایران و جهان است افزود: 350 میلیون نفر در جهان در كشورهای افغانستان، پاكستان، ایران، عراق، سوریه، اردن، الجزایر، تونس، مراكش و عربستان سعودی در معرض ابتلا به بیماری سالك قرار دارند و در ایران نیز سالانه بیش از 26 هزار نفر به دو نوع سالك شهری و روستایی مبتلا می شوند.

وی تاكید كرد: با گرم شدن هوا در اردیبهشت و ازدیاد جمعیت پشه های خاكی، سالك در نواحی مستعد شایع می شود.

استان های اصفهان، فارس، خوزستان، كرمان، گلستان، خراسان رضوی، شمالی و جنوبی، بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان، یزد و سمنان نواحی مستعد شیوع این بیماری است.

اما با اینكه سالك بیشترین فراوانی بیماری های ناشی از گزش را در ایران به خود اختصاص داده اما كشنده ترین بیماری منتقله از راه ناقلین، مالاریا است كه تخمین زده می شود كه در سال 2010 باعث مرگ حدود 660 هزار نفر شده است.

مالاریا یك بیماری عفونی است كه عامل آن كه 'پلاسمودیوم' نام دارد به وسیله پشه ای به نام ' آنوفل' به بدن انسان منتقل می شود.

'ماریه ایزدی' متخصص بیماری های عفونی با بیان اینكه مالاریا عامل مرگ سالانه تا سه میلیون نفر در جهان است گفت: زنان باردار و كودكان كمترین مقاومت را در برابر بیماری دارند.

وی با بیان اینكه مالاریا در ایران نخستین بار در سال 1330 هجری شمسی شایع شد افزود: مهم ترین استان های دارای مشكل مالاریا، سیستان و بلوچستان ، هرمزگان ، كرمان و فارس است كه در مجموع 96 درصد از كل موارد را بخود اختصاص می دهند.

این پزشك درباره جهش ژنتیكی عامل ایجاد مالاریا نیز هشدار داد و گفت: این جهش باعث شده، عامل بیماری زا در برابر داروی 'سولفادوكسین پیریمتامین' مقاوم شده و تعداد مبتلایان به مالاریا افزایش یابد.

از میان بیماری هایی كه ناقلین كوچك مولد آن هستند، سریع ترین بیماری كه از راه ناقلین منتقل می شود، با افزایش 30 برابر در بروز بیماری در طول 50 سال گذشته، تب دانگ است.

تب دانگ (Dengue fever) با گزش پشه‌هاي آئدس (Aedes Mosquitoes) منتقل مي‌شود.

این بیماری در صورتی كه بموقع تشخیص داده نشود و برای درمان آن اقدام مناسب صورت نگیرد، در مدت زمان كوتاهی فرد مبتلا را با خطر مرگ مواجه می كند.

به همین دلیل بسیاری از پزشكان این بیماری را تب استخوان شكن (Breakbone fever) می‎نامند.

تب دانگ در آسیای جنوبی، سنگاپور، هند، در غرب جزایر اقیانوس آرام، آمریكای لاتین و كارائیب دیده شده است اما جهانی شدن تجارت، مسافرت و چالش های زیست محیطی مثل تغییرات آب و هوا و شهرنشینی، بر انتقال بیماری های منتقله از راه ناقلین تاثیر داشته است و باعث ظهور آنها در كشورهایی شده كه قبلا این بیماری ها در آنها ناشناخته بودند.

بر همین اساس است كه گفته می شود با توجه به وضعیت پاندمی ( عالمگیری) تب دانگ در جهان، این بیماری دو تا پنج سال دیگر به ایران می رسد.

'سعید عرفانی' متخصص بیماری های ویروسی با بیان اینكه پاندمی این تب از سه دهه قبل از برزیل و هند شروع شد و به جنوب غرب آسیا و آفریقا رسیده است افزود: بر طبق آمار سازمان جهانی بهداشت، دو و نیم میلیارد نفر از جمعیت جهان یعنی رقمی معادل دو پنجم كل دنیا در معرض ابتلا به این بیماری خطرناك هستند.

وی با تاكید بر اینكه پزشكان و حشره شناسان باید با این بیماری و چگونگی درمان آن آشنا شوند گفت: تب، كسالت و بی حالی غیر طبیعی، سردرد، دردهای عضلانی، التهاب حلق، اسهال و استفراغ، كهیر و گاهی خونریزی از علائم ابتلا به بیماری 'تب دانگ' هستند.

بسیاری از این علایم شبیه به علایم یك سرماخوردگی عادی است سازمان جهانی بهداشت با نامگذاری امسال به نام ناقلین كوچك قصد دارد با افزایش آگاهی در مورد تهدیدهای بیماری های ناشی از ناقلین و حساس سازی خانواده ها و جوامع ، فعالیت های محافظت انسان و دام در برابر این بیماری ها را افزایش دهد.

بنابراین خانواده هایی كه در مناطقی زندگی می كنند كه در آنجا بیماری ها به وسیله ناقلین منتقل می شوند بدانند كه چگونه از خود محافظت كنند.

مسافران هم آموزش ببیند كه در سفر به كشورهای دارای اپیدمی این نوع بیماری ها چطور از خود حفاظت كنند و در كشورهایی كه بیماری های منتقله از راه ناقلین، یك تهدید در حال ظهور است، مقامات بهداشتی باید با همكاری سازمان های زیست محیطی مراقبت یكپارچه از ناقلین و اجرای اقدامات لازم برای جلوگیری از تكثیر آنها را بهبود بخشند. ك/4

7340/599/608/508